The Project Gutenberg EBook of La Tronpretendantoj, by Henrik Ibsen
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: La Tronpretendantoj
Author: Henrik Ibsen
Translator: Odd Tangerud
Release Date: August 29, 2008 [EBook #26480]
Language: Esperanto
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA TRONPRETENDANTOJ ***
Henrik Ibsen
LA TRONPRETENDANTOJ
(Kongs-emnerne)
1864
Tradukis: Odd Tangerud
Eldonejo: Jec Scandinavia a/s
LA TRONPRETENDANTOJ
ROLOJ:
HÅKON HÅKONSSON, de la Birkibejnoj elektita regxo
INGA EL VARTEJG, lia patrino
SKULE JARLO
SINJORINO RAGNHILD, lia edzino
SIGRID, lia fratino
MARGRETE, lia filino
GUTORM INGASON
SIGURD RIBBUNG
NIKOLAS ARNASON, episkopo en Oslo
DAGFINN BONDE, kortega marsxalo de Håkon
IVAR BODDE, kortega pastro
VEGARD VERADAL, ano de la hirdo (kortegano)
GREGORIUS JONSSON, vasalo
PÅL FLIDA, vasalo
INGIBJORG, edzino de Andres Skjaldarband
PETER, sxia filo, juna pastro
SIRA VILJAM, kapelpastro cxe episkopo Nikolas
MAJSTRO SIGARD, el Brabant, kuracisto
JATGEJR SKALDO, Islandano
BÅRD BRATTE, estro el Trondhejmo
KAMPARANOJ kaj URBANOJ en Bergen, Oslo kaj Nidaros
KANONIKOJ, PASTROJ, MONAHXOJ, MONAHXINOJ
GASTOJ, KORTEGANOJ kaj SINJORINOJ
MILITISTARO k. t. p.
La agado okazas en la unua duono de la 13a jarcento.
_å_ prononcigxas kiel Esperanta _o_.
Vortklarigo
Nidaros: La antikva nomo de la nuna urbo Trondhejmo.
Skule estas jarlo (= grafo), la sama vorto kiel la angla _earl_.
Frato de regxo Inge.
hirdo: (norvega vorto) = gvardio de la regxo kaj de estroj.
Eyrating: parlamenta kunsido sur Eyri, loka, liberaera kunvenejo
cxe Nidaros.
ting (esperantlingve: tingo - nova vorto) =
parlamento ankoraux en Islando (Allþing) kaj Norvegio (Storting).
La Birkibejnoj estas politika, militista aro, kiu gajnis en la intercivitana
milito.
La Slittungoj sekvis la tronpretendanton Erling Steinvegg,
filo de Magnus Erlingsson.
La Vårbelgoj (vestitaj per feloj printempe feligitaj) estis la partio,
kiun Skule fondis, kiam li rompis kun la birkibejnoj, al kiuj lia tuta
parencaro apartenis.
La Bagloj estis politika partio kaj militistaro defendantaj la eklezion.
La Ribbungoj estis sekvantoj de Sigurd Ribbung, tronpretendanto.
Ranagubernio: Nuntempa Båhuslen en Svedlando.
Hålogalando: Meza parto de norda Norvegio.
Viken: Malnova nomo de la Oslo fjordo gxis Kungälv en Svedlando.
Trondhejmo estas la ok etaj gubernioj cxirkaux la Trondhejmfjordo.
Vermlando: lima lando inter Norvegio kaj Svedlando
oriente de la Oslo-fjordo.
Opplando: Gubernio inter la lago Mjøsa kaj la Dovre-montaro.
Borg: Gubernio tute sude en orienta Norvegio cxe la urbo Sarpsborg.
Ile-kampoj, cxe Nidaros.
varg: norvega vorto = lupo.
Kapinsulo: Norveglingve "Hovedøya" -- insulo en la fjordo cxe Oslo.
Harald Belhararo: (Harald Hårfagre) -- La unua regxo de tuta Norvegio.
Elgjarnes: = Elnes -- terpinto en la komunumo Asker okcidente de Oslo.
Ejkaberg: Monteto apud orienta Oslo.
Låka: Bieno norde de Oslo.
Elgisetro: Monahxejo sude de Nidaros.
Hladakabo: Kabo en la trondhejma fjordo cxe Nidaros.
Magnus Erlingsson 1156-1184, filo de Erling Skakke
Regxo Sverre Sigurdsson 1184-1202
Regxo Håkon Sverrisson 1202-1204
Guthorm Sigurdsson 1204 mortis post duona jaro. Filo de Sigurd Lavard
Regxo Inge Bårdsson 1204-1217, frato de Skule Bårdsson
Regxo Håkon Håkonsson 1217-1263
UNUA AKTO
(Bergen. La gxardeno cxe la Kristpregxejo. En la fono la pregxejo,
la alta portalo vidigxas de la spektantoj. Maldekstre antauxe staras
_Håkon Håkonsson, Dagfinn Bonde, Vegard el Veradal, Ivar Bodde_ kaj
pluraj vasaloj kaj estroj. Gxuste kontrauxe de li staras _Skule
jarlo, Gregorius Jonsson, Pål Flida_ kaj aliuloj el la viroj de la
jarlo. Pli malantauxe samflanke vidigxas _Sigurd Ribbung_ kun sia
sekvantaro, kaj pli malantauxe de li _Gutorm Ingason_ kun pluraj
estroj. La enirejoj de la pregxejo estas gardataj de gvardistoj; la
homamaso plenigas la tutan pregxejan gxardenon; multuloj sidas supre
en la arboj kaj sur la pregxeja muro; aspekte cxiuj en strecxo
atendas iun okazajxon. El la pregxejaj turoj de la urbo sonorigxas de
fore kaj de proksime.)
SKULE JARLO
(mallauxte kaj senpacience al _Gregorius Jonsson_) Pro kio ili lantas
tiel longe tie interne?
GREGORIUS JONSSON
Silente; nun komencigxas la himno.
(De interne de la fermita pregxejo auxdigxas sono de trombonoj:)
HXORO DE MONAHXOJ KAJ MONAHXINOJ
_Domine coeli_ k.t.p.
(Dum la kanto la pregxeja pordo malfermigxas de interne; en la
antauxa halo vidigxas _episkopo Nikolas_ cxirkauxita de _pastroj_
kaj _monahxoj_.)
EPISKOPO NIKOLAS
(tretas antauxen al la pordo, kaj anoncas kun bastono levita:) Nun
Inga el Vartejg portas feran fajropruvon por Håkon
regxpretendanto!
(La pregxejo denove fermigxas; interne la kanto dauxras.)
GREGORIUS JONSSON
(mallauxte al la jarlo) Voku al sankta Olaf por tio, kio estas
gxusta.
SKULE JARLO
(rapide kaj deturnante) Ne nun. Pli bone ne memorigi lin pri mi.
IVAR BODDE
(kaptas la brakon de _Håkon_) Pregxu al la Sinjoro via Dio, Håkon
Håkonsson.
HÅKON
Ne bezonigxas; mi estas certa pri li.
(La kanto de la pregxejo sonas pli forte; cxiuj nudigas la kapojn
kaj multaj genuas kaj pregxas.)
GREGORIUS JONSSON
(al la jarlo) Tiu cxi estas grava horo por vi kaj por multuloj.
SKULE JARLO
(rigardas atente al la pregxejo) Grava horo por Norvegio.
PÅL FLIDA
(proksima al la jarlo) Nun sxi tenas la rugxan feron.
DAGFINN BONDE
(proksima al Håkon) Ili alvenas laux la pregxeja elirejo.
IVAR BODDE
Kristo sxirmu viajn purajn manojn, Inga regxpatrino!
HÅKON
Por tiu cxi momento sxi estu honorata mian tutan vivon.
SKULE JARLO
(kiu strecxe auxskultis, subite ekparolas) Cxu sxi kriis? Cxu sxi
faligis la feron?
PÅL FLIDA
(iras supren) Mi ne scias kio estis.
GREGORIUS JONSSON
La virinoj ploras lauxte en la antauxhalo.
HXORO EL LA PREGXEJO
(ekkantas jubile) _Gloria in excelsis deo!_
(La portalo ekmalfermigxas; _Inga_ elvenas, akompanata de
_monahxinoj, pastroj_ kaj _monahxoj_.)
INGA
(sur la pregxeja sxtuparo) Dio jugxis! Vidu tiujn cxi manojn; per ili
mi portis la feron.
VOCXOJ INTER LA POPOLAMASO
Ili estas puraj kaj blankaj kiel antauxe!
ALIAJ VOCXOJ
Ecx pli belaj!
LA TUTA HOMA ARO
Li certe estas la filo de Håkon Sverrisson!
HÅKON
(cxirkauxbrakas sxin) Dankon, dankon, vi alte benata!
EPISKOPO NIKOLAS
(preterpasas la jarlon) Malsagxe estis efektivigi la rugxferan
fajropruvon.
SKULE JARLO
Ne, sinjoro episkopo. Dio _devis_ paroli en tiu cxi afero.
HÅKON
(profunde tusxita, tenas _Inga_ per la mano) Nun tio do estas farita,
tio al kio cxiu talento en mi lauxte alvokis, -- tio sub kio mia koro
tordis kaj turnis sin --
DAGFINN BONDE
(eksteren al la homamaso) Jes, rigardu tiun virinon, kaj pripensu
nun, vi, kiuj estas cxi tie! Kiu dubis pri sxia vorto, antaux ol iuj
bezonis ke oni dubu?
PÅL FLIDA
La dubo flustris en cxiuj cxambretoj ekde la momento kiam Håkon
tronpretendanto kiel infano portigxis en la kortegon de regxo
Inge.
GREGORIUS JONSSON
Kaj lastan vintron gxi kreskis al krio, kaj sonis super la lando
norde kaj sude; tion mi opinias ke cxiu ajn povas atesti.
HÅKON
Plej bone povas mi mem tion atesti. Tial mi ja cedis al la konsiloj
de multaj fidelaj amikoj, kaj klinis min tiel profunde, kiel neniu
alia regxe elektita viro faris de longe. Mi pruvis per fajropruvo
mian naskigxon, pruvis mian rajton, kiel filo de Håkon Sverrisson,
preni landon kaj regnon herede. Ne volas mi cxi tie esplori pli
proksime, kiu nutris la dubon kaj faris gxin lauxtvocxa, kiel la
parenco de la jarlo diras; sed tion mi scias, ke amare mi suferis sub
gxi. Mi estis regxe elektita ekde la infaneco, sed povran regxan
honoron oni atestis al mi, ecx _tie_ kie oni opinius, ke mi plej
sekure kuragxus atendi gxin. Mi nur memorigas lastan pentekostan
dimancxon en Nidaros, kiam mi iris al la altaro por oferi, kaj la
cxefepiskopo turnis sin, kaj pretendis ne vidi min, por eviti saluti,
kiel estas la kutimo saluti regxojn. Tamen tiajxojn mi facile
tolerus; sed vera milito estus eksplodonta en la lando, kaj gxin mi
devus haltigi.
DAGFINN BONDE
Bone povas esti por regxoj auxskulti al sagxaj konsiloj; sed se
_mia_ konsilo estus auxskultita en tiu cxi afero, tiam ne estus per
rugxa fero, sed per malvarma sxtalo, ke Håkon Håkonsson dividus la
rajton inter si kaj siaj malamikoj.
HÅKON
Regu vin, Dagfinn; _tio_ decas al tiu viro, kiu regu la landon.
SKULE JARLO
(kun subtila rideto) Regxa malamiko estas oportune nomi cxiun, kiu
kontrauxas la regxan volon. Mi tamen opinias, ke _tiu_ estas al la
regxo plej malutila, kiu malkonsilas al li pruvi sian rajton al la
regxa nomo.
HÅKON
Kiu scias. Se estus mia rajto nur, kiun ni cxi tie pritraktadus,
povus okazi, ke mi ne acxetus gxin tiel kare; sed ni devas rigardi
pli alten; cxi tie temas pri vivotasko kaj devo. Mi sentas tion alte
kaj varme ene en mi, kaj mi ne hontas pro tion diri, -- mi sole estas
tiu, kiu povas gvidi la landon al la plej supera stato en cxi tiuj
tempoj; -- regxa naskigxo generas regxan devon --
SKULE JARLO
Trovigxas pluruloj cxi tie, kiuj donas al si mem tian belan
ateston.
SIGURD RIBBUNG
Mi faras, kaj kun same bona kialo. Mia avo estis regxo Magnus
Erlingsson --
HÅKON
Jes, se via patro, Erling Steinvegg, estus filo de regxo Magnus; sed
la plimulto neas tion, kaj gxis nun neniu portis la fajropruvon por
tiu pretendo.
SIGURD RIBBUNG
La Ribbungoj elektis min regxo, kaj faris tion libervole, dum Dagfinn
Bonde kaj aliaj Birkibejnoj minacigis por vi regxan nomon.
HÅKON
Jes, tiel vi mizerigis Norvegion, ke la devenulo de Sverre devis
minace progresi.
GUTORM INGASON
Devenulo de Sverre estas mi same certe kiel vi --
DAGFINN BONDE
Sed ne en rekta linio viron post viro.
EPISKOPO NIKOLAS
Estas inaj generaciaj eroj intertie, Gutorm.
GUTORM INGASON
Mi tamen scias, ke Inge Bårdsson, mia patro, estis legxe elektita
regxo super Norvegio.
HÅKON
Cxar trovigxis neniu, kiu sciis, ke la nepo de Sverre estis en vivo.
De la tago, kiam _tio_ evidentigxis, Inge estris la regnon, kiel
kuratoro por mi, ne alicele.
SKULE JARLO
Tio ne povas esti dirata en vero; sian tutan tempon Inge estis regxo
kun cxiu legxa potenco kaj sen rezervo. Ke Gutorm malgrandan rajton
havas, povas esti suficxe vera; cxar li naskigxis nelegitime; sed mi
estas la legitime naskita frato de regxo Inge, kaj la legxo estas por
mi, kiam mi postulas kaj prenos plenan heredon post li.
DAGFINN BONDE
Ho, sinjoro jarlo, plenan heredon Vi certe prenis, kaj tion ne nur la
parencaran posedajxon, sed cxiujn posedajxojn kiujn Håkon Sverrisson
postlasis.
EPISKOPO NIKOLAS
Ne cxion, bona Dagfinn. Honoru la veron: -- regxo Håkon retenis
brocxon kaj tiun oran ringon, kiun li portas sur sia brako.
HÅKON
Lasu tion kiel estas; per la helpo de Dio mi bone regajnos havajxojn.
Kaj nun, vasaloj kaj legxistoj, Vi pregxejaj fratoj kaj estroj kaj
hirdanoj, nun estas tempo por voki al regna kunsido, kiel decidite
estas. Kun ligitaj manoj mi sidis gxis cxi tiu tago; mi pensas, ke
neniu viro volas mallauxdi, ke mi sopiras malligi ilin.
SKULE JARLO
Pluruloj statas kiel Vi, Håkon Håkonsson.
HÅKON
(atentigxas) Sinjoro jarlo, kion Vi aludas?
SKULE JARLO
Mi pensas, ke cxiuj ni pretendantoj havas la saman kialon por sopiri.
Ni cxiuj estis same strecxe ligitaj; cxar neniu el ni sciis kiom
foren lia rajto valoris.
EPISKOPO NIKOLAS
Malsekure estis pri la aferoj de la eklezio kiel pri tiuj de la
lando; sed nun faru verdikton la legxo de sankta regxo Olaf.
DAGFINN BONDE
(duonlauxte) Novaj ruzajxoj!
(La viroj de _Håkon_ arigas sin.)
HÅKON
(devigas sin al trankvilo, kaj iras kelkajn pasxojn al la _jarlo_) Mi
volas kredi, ke mi ne kaptis Vian opinion. La fajropruvo pruvis mian
alodan rajton al la regno, kaj tial mi ne komprenas ion alian ol tio,
ke la regna kunsido devu doni legxan forton al la elekto de mi kiel
regxon, kio jam okazis en Eyrating antaux ses jaroj.
PLURAJ INTER LA VIROJ DE LA JARLO KAJ DE SIGURD
Ne, ne, -- ni neas!
SKULE JARLO
Tia neniam estis la penso, kiam decidigxis havi regnan kunsidon cxi
tie. Pere de la fajropruvo Vi ankoraux ne gajnis la regnon, sed nur
pruvis Vian rajton hodiaux, prezenti Vin inter ni aliaj pretendantoj,
kaj validigi la pretendon, kiun Vi opinias havi --
HÅKON
(regas sin) Tio do mallonge kaj klare signifas, ke dum ses jaroj mi
senrajte portis nomon de regxo, kaj dum ses jaroj, Vi jarlo, sen
rajto regis la landon kiel kuratoro por mi.
SKULE JARLO
Neniel. Iu devis porti la nomon de regxo, kiam mia frato estis
mortinta. La Birkibejnoj, kaj pleje Dagfinn Bonde, agis por Via
pretendo, kaj efektivigis la elekton de Vi, antaux ol ni aliuloj
povis antauxenigi niajn postulojn.
EPISKOPO NIKOLAS
(al _Håkon_) La jarlo opinias, ke tiu elekto donis al Vi rajton uzi
la regxan potencon sed ne posedan rajton.
SKULE JARLO
Vi havis cxiujn rajtojn; sed kaj Sigurd Ribbung kaj Gutorm Ingason
kaj mi konsideras nin esti same proksimaj heredantoj, kiel Vi; kaj
nun la legxo dividu inter ni kaj diru, kiu firme prenu la heredon por
cxiuj tempoj.
EPISKOPO NIKOLAS
Vere dirite la jarlo havas bonan kialon por sia opinio.
SKULE JARLO
Fajropruvoj kaj regnaj kunvenoj estis ambaux pli ol unu fojon
proponitaj dum tiuj cxi jaroj, sed cxiam io intervenis. Kaj, sinjoro
Håkon, se Vi opiniis, ke Via rajto estis senskue firma je la unua
regxa elekto, kial Vi tamen donis Vian aprobon, ke la fajropruvo nun
farigxu?
DAGFINN BONDE
(incitita) Tiru glavon, regxanoj, kaj lasu _gxin_ dividi!
MULTAJ EL LA HIRDO
(sturmas antauxen) Frapu per glavoj la malamikojn de la regxo.
SKULE JARLO
(krias al la siaj) Neniun mortigu! Neniun vundigu! Nur tenu ilin
for.
HÅKON
(retenas la siajn) Eningu la glavon cxiu viro, kiu gxin tiris! Ingu
la glavon, mi diras! (trankvile) Vi dekoble malbonigas la staton por
mi per tia impeto.
SKULE JARLO
Tiel viroj atakas virojn en la tuta lando. Jen Vi vidas, Håkon
Håkonsson; nun mi opinias ke plej bone montrigxis, kion Vi devos
fari, se la paco kaj la vivo de homoj gravas por Vi.
HÅKON
(post mallonga pripensado) Jes -- mi tion vidas. (prenas _Inga_ per
la mano kaj turnas sin al unu el tiuj, kiuj staras cxe li) Torkell,
vi estis fidela viro en la hirdo de mia patro; prenu cxi tiun virinon
hejmen al via logxejo, kaj estu bona al sxi; -- sxi estis ege kara al
Håkon Sverrisson. -- Dio benu vin, mia patrino, -- mi devas iri al
regna kunveno nun. (_Inga_ premas lian manon kaj foriras kun
_Torkell. Håkon_ silentas momenton, poste antauxen tretas kaj diras
klare) La legxo verdiktu; nur gxi. Vi Birkibejnoj, kiuj cxeestis en
Eyrating, kaj elektis min regxo, Vi estas nun liberigitaj de la
jxuro, kiun Vi jxuris al mi tie. Vi Dagfinn, vi ne plu estas mia
marsxalo; mi ne volas kunveni kun marsxalo aux hirdo, ne kun regxanoj
aux kun aljxuritaj bataluloj; mi estas malricxa viro; mia tuta
heredajxo estas brocxo kaj tiu ora ringo; -- tio estas povra
posedajxo por salajri la servojn de tiom da bonaj viroj. Nu, Vi
aliaj pretendantoj, nun ni estas egalaj; mi volas nenion havi por
stari antauxe al Vi, krom la rajto kiun mi ricevis desupre, --
_tiun_ mi nek povas, nek volas dividi kun iu. -- Sonorigu por regna
kunveno, kaj tiam Dio verdiktu kaj la legxo de sankta regxo Olaf.
(Eliras kun siaj viroj maldekstren; sonigxas korno kaj trumpeto tre
fore.)
GREGORIUS JONSSON
(al la jarlo, kiam la amaso estas ekforiranta) Dum la fajropruvo
sxajnis al mi, ke vi estas timema, sed nun vi aspektas gxoje kaj
esperplene.
SKULE JARLO
(kontente) Cxu vi vidis, ke li havis la okulojn de Sverre kiam li
parolis? Bona estos la elekto cxu vi elektos lin aux min kiel
regxon.
GREGORIUS JONSSON
(maltrankvile) Sed ne cedu. Pensu pri cxiuj tiuj kiuj falos kun Via
afero.
SKULE JARLO
Jen mi staras sur la fundamento de legxo kaj juro; nun mi ne kasxas
min por la sanktulo. (eliras maldekstren kun sia sekvantaro)
EPISKOPO NIKOLAS
(rapidigas sin post _Dagfinn Bonde_) Certe ordigxos, bona Dagfinn,
ordigxos; -- sed tenu la jarlon tre fore de la regxo, kiam li estos
elektita; -- nur tenu lin tre fore!
(Cxiuj eliras maldekstren malantaux la pregxejon.)
HALO EN LA REGXA KORTEGO
(Maldekstre antauxe estas malalta fenestro; dekstre enireja pordo;
fone pli granda pordo, kiu kondukas al la regxa halo. Apud la
fenestro staras tablo; cetere segxoj kaj benkoj.)
(_Sinjorino Ragnhild_ kaj _Margrete_ venas elde la pli malgranda
pordo; _Sigrid_ baldaux sekvas.)
SINJORINO RAGNHILD
Enen cxi tie.
MARGRETE
Jes, cxi tie estas plej mallume.
SINJORINO RAGNHILD
(iras al la fenestro) Kaj jen ni povas rigardi malsupren al la
Tingejo.
MARGRETE
(singarde rigardas eksteren) Jes, tie malantaux la pregxejo ili cxiuj
estas kunvenintaj. (turnas sin en ploro) Tie malsupre nun okazos tio,
kio tiros tiom multe post si.
SINJORINO RAGNHILD
Kiu morgaux regos cxi tie en la halo?
MARGRETE
Ho, silentu. Tian pezan tagon mi neniam pensus vivi.
SINJORINO RAGNHILD
Gxi devus veni; stari kiel regxa kuratoro ne estis suficxa tasko por
_li._
MARGRETE
Jes -- gxi devis veni; la nura regxa nomo ne estus suficxa por
li.
SINJORINO RAGNHILD
Pri kiu vi parolas?
MARGRETE
Pri Håkon.
SINJORINO RAGNHILD
Mi parolis pri la jarlo.
MARGRETE
Ne vivas pli elstaraj viroj ol tiuj du.
SINJORINO RAGNHILD
Vidu Sigurd Ribbung! Kiel inside li sidas, -- gxuste kiel lupo en
kateno.
MARGRETE
Jes vidu --! Li interplektas la manojn antaux si sur la glavsupro,
kaj ripozas la mentonon sure.
SINJORINO RAGNHILD
Li mordas siajn lipharojn kaj ridas --.
MARGRETE
Kiel acxe li ridas.
SINJORINO RAGNHILD
Li scias, ke neniu volas antauxenigi lian pretendon; -- estas _tio_,
kio malicigas lin. -- Kiu estas tiu legxisto, kiu nun parolas?
MARGRETE
Estas Gunnar Grjonbak.
SINJORINO RAGNHILD
Cxu li estas por la jarlo?
MARGRETE
Ne, li certe estas por la regxo --
SINJORINO RAGNHILD
(rigardas sxin) Por kiu estas li, vi diras?
MARGRETE
Por Håkon Håkonsson.
SINJORINO RAGNHILD
(rigardas eksteren; post mallonga deteno) Kie sidas Gutorm Ingason,
-- lin mi ne vidas.
MARGRETE
Malantaux siaj viroj, _tie_ plej malsupre -- en piedlonga
mantelo.
SINJORINO RAGNHILD
Jes, tie.
MARGRETE
Aspektas kvazaux li hontas --
SINJORINO RAGNHILD
Estas pro sia patrino.
MARGRETE
Tiel ne faris Håkon.
SINJORINO RAGNHILD
Kiu parolas nun?
MARGRETE
(rigardas eksteren) Tord Skolle, legxisto de Ranagubernio.
SINJORINO RAGNHILD
Cxu _li_ estas por la jarlo?
MARGRETE
Ne -- por Håkon.
SINJORINO RAGNHILD
Kiel neskueble la jarlo sidas auxskultante.
MARGRETE
Håkon aspektas trankvil-silente -- sed tamen forte. (vigle) Se starus
cxi tie viro de fore veninta, li konus la du inter cxiuj la mil
aliuloj.
SINJORINO RAGNHILD
Vidu, Margrete; Dagfinn Bonde lokigas orumitan segxon por Håkon --
MARGRETE
Pål Flida lokigas similan al gxi malantaux la jarlon --
SINJORINO RAGNHILD
La viroj de Håkon volas tion malhelpi!
MARGRETE
La jarlo firme tenas la segxon --!
SINJORINO RAGNHILD
Håkon parolas kolere al li -- (fugxas kun krio de la fenestro) Ho,
Jesuo Kristo! Cxu vi vidis la okulojn -- kaj la ridon --! Ne, tio ne
estis la jarlo!
MARGRETE
(kiu en timego sekvis sxin) Ankaux ne Håkon! Nek la jarlo nek
Håkon!
SIGRID
(cxe la fenestro) Ho acxe, acxe!
MARGRETE
Sigrid!
SINJORINO RAGNHILD
Cxu vi estas cxi tie?
SIGRID
Tiel profunden ili devas preni la vojon laux desube, por gajni al la
regxa segxo.
MARGRETE
Ho, pregxu kun ni, ke cxio turnigxu al la plej bona.
SINJORINO RAGNHILD
(pala kaj konsterne al _Sigrid_) Cxu vi vidis lin --? Cxu vi vidis
mian edzon --? La okulojn kaj la ridon, -- mi ne rekonus lin.
SIGRID
Cxu li aspektis kiel Sigurd Ribbung!
SINJORINO RAGNHILD
(mallauxte) Jes, li aspektis kiel Sigurd Ribbung!
SIGRID
Cxu li ridis kiel Sigurd?
SINJORINO RAGNHILD
Jes, jes!
SIGRID
Do ni cxiuj devas pregxi!
SINJORINO RAGNHILD
(kun malespera forto) La jarlo _devas_ esti elektata regxo!
Difektigxas lia animo, se li ne farigxos la plej elstara viro en la
lando!
SIGRID
(pli forte) Sekve ni cxiuj devas pregxi!
SINJORINO RAGNHILD
Tsxsx, kio estas _tio_! (cxe la fenestro) Kiaj krioj! Cxiuj viroj
ekstaris; cxiuj standardoj kaj blazonoj svingigxas en la vento.
SIGRID
(kaptas sxian brakon) Pregxu, virino! Pregxu por via edzo!
SINJORINO RAGNHILD
Jes, sankta Olaf, donu al li la tutan potencon en tiu cxi lando!
SIGRID
(sovagxe) Neniun -- neniun! Alie li ne savigxos?
SINJORINO RAGNHILD
Li _devas_ havi la potencon. Cxio bona en li gxermos kaj floros, se
li ricevos gxin. -- Elrigardu, Margrete! Auxskultu! (retiras sin
pasxon malantauxen) Jen levigxas cxiuj manoj por jxuro!
MARGRETE
(auxskultas cxe la fenestro)
SINJORINO RAGNHILD
Dio kaj sankta Olaf, por kiu estas tio?
SIGRID
Pregxu!
MARGRETE
(auxskultas kaj per suprenlevita mano donas signon por silento)
SINJORINO RAGNHILD
(post iom) Parolu! (De la Tingejo sonorigxas lauxte en korno
kaj trumpeto.)
SINJORINO RAGNHILD
Dio kaj sankta Olaf, por kiu tio estas?
(Mallonga pauxzo.)
MARGRETE
(Turnas la kapon kaj diras:) Nun ili prenis Håkon Håkonsson kiel
regxon.
(La muziko por la regxa procesio eksonas, unue mallauxte, poste
pli kaj pli proksime. _Sinjorino Ragnhild_ krocxas sin plorante al
_Sigrid_, kiu silente kondukas sxin eksteren dekstre; _Margrete_
restas senmova, starante apogata apud la fenestrokrado. La regxaj
sxildistoj malfermas la grandajn pordojn; oni rigardas en la halon,
kiu iom post iom plenigxas de la procesiantoj venantaj de la
Tingejo.)
HÅKON
(turnas sin cxe la pordo al _Ivar Bodde_) Portu al mi la plumon kaj
vakson kaj silkon, -- pergamenon mi havas cxi ene. (iras vigle al la
tablo kaj elmetas kelkajn rulojn da pergameno) Margrete, nun mi
estas regxo!
MARGRETE
Mi salutas mian sinjoron kaj regxon.
HÅKON
Dankon! -- (rigardas sxin, kaj prenas sxian manon.) Pardonu! Mi ne
pensis pri tio, ke ofendigxas Vi du.
MARGRETE
(tiras al si la manon) Ne ofendigxas mi, -- Vi certe estas regxe
naskita.
HÅKON
(vigle) Jes, cxu ne cxiu homo devas diri tion, kiu memoras, kiel
mirinde Dio kaj la sanktuloj savis min el cxio malbona? Jaragxa la
Birkibejnoj portis min super la montojn en frosto kaj veteracxo, kaj
meze inter tiuj, kiuj insidis kontraux mia vivo. En Nidaros mi
savigxis sendomagxa for de la Bagloj, kiam ili bruligis la urbon kaj
mortigis tiomajn el niaj viroj, dum regxo Inge mem apenaux savis sin
sursxipen grimpante laux la ankrosxnurego.
MARGRETE
Vi spertis maldolcxan junecon.
HÅKON
(rigardas sxin skrutinie) Imagigxas al mi, ke Vi estus povinta fari
gxin pli milda.
MARGRETE
Mi?
HÅKON
Vi povus esti al mi bona edukfratino cxiujn tiujn jarojn, kiam ni
kreskis kune.
MARGRETE
Sed ne okazis tiel.
HÅKON
Ne -- tiel ne okazis; -- ni ja rigardis unu la alian, ambaux de sia
angulo, sed malofte ni kunparolis -- (senpacience) Kien li malaperis?
(_Ivar Bodde_ venas kun la skribiloj) Jen vi estas; donu!
(_Håkon_ eksidas cxe la tablo kaj skribas. Iom poste envenas
_Skule jarlo_; post li _Dagfinn Bonde, episkopo Nikolas_ kaj _Vegard
Veradal_.)
HÅKON
(ekrigardas kaj malsupren metas la plumon) Sinjoro jarlo, cxu vi
scias kion jen mi skribas! (La jarlo proksimigxas) Estas al mia
patrino; mi dankas sxin por cxio bona, kaj kisas sxin mil fojojn --
jen en la letero, Vi komprenas. Sxi sendigxos orienten al
Borgarsyssel, kaj vivu tie kun regxa honoro.
SKULE JARLO
Vi ne volas reteni sxin en la regxa kortego.
HÅKON
Sxi estas tro kara por mi, jarlo; -- regxo ne devas havi cxe si iun,
kiu estas tro kara por li; regxo devas agi kun liberaj manoj, stari
sola, ne esti kondukata, ne logata. Estas tiom plibonigenda en
Norvegio. (dauxrigas skribi)
VEGARD VERADAL
(mallauxte al _episkopo Nikolas_) Estis _mia_ konsilo, tio cxi pri
Inga regxpatrino.
EPISKOPO NIKOLAS
Mi tuj konis Vin laux la konsilo.
VEGARD VERADAL
Sed nun pagon por pago.
EPISKOPO NIKOLAS
Atendu. Mi tenos kion mi promesis.
HÅKON
(donas la pergamenojn al _Ivar Bodde_) Kunplektu, kaj portu mem al
sxi kun multaj koraj salutoj --.
IVAR BODDE
(jxetinte ekrigardon en la pergamenon) Sinjoro -- jam hodiaux, Vi
skribas --!
HÅKON
Nun la vento estas favora; gxi blovas suden laux la fjordo.
DAGFINN BONDE
(malrapide) Memoru, sinjoro regxo, ke sxi kusxis la tutan nokton sur
la altarsxtupo en pregxo kaj fasto.
IVAR BODDE
Kaj certe sxi estas laca post la fajropruvo.
HÅKON
Vere, vere; -- mia bona kara patrino --! (pripensas) Jes, se sxi
estas tro laca, sxi atendu gxis morgaux.
IVAR BODDE
Via volo plenumigxos. (antauxenmetas alian pergamenon) Sed jen la
aliajxo, sinjoro.
HÅKON
La aliajxo? -- Ivar Bodde, mi ne povas.
DAGFINN BONDE
(montras al la letero al _Inga_) Vi tamen povis tion.
IVAR BODDE
Cxio peka estu rompota.
EPISKOPO NIKOLAS
(kiu intertempe proksimigxis) Ligu nun la manojn de la jarlo, regxo
Håkon.
HÅKON
(mallauxte) Cxu Vi opinias, ke _tio_ estas necesa.
EPISKOPO NIKOLAS
Vi neniam acxetos pacon por la lando pli malkare.
HÅKON
Mi do povas. Al mi la plumo! (skribas)
SKULE JARLO
(al la episkopo, kiu iras dekstren) Aspekte la regxo klinas al Vi la
orelon.
EPISKOPO NIKOLAS
Por Via avantagxo.
SKULE JARLO
Cxu tion Vi diras?
EPISKOPO NIKOLAS
Antaux vespero Vi dankos min. (Li malproksimigxas.)
HÅKON
(etendas la pergamenon) Legu tion, jarlo.
SKULE JARLO
(legas; rigardas la regxon en surprizo, kaj diras duonlauxte:) Vi
rompas cxiun rilaton kun Kanga la juna?
HÅKON
Kun Kanga, kiun mi amis super cxio en la mondo. De hodiaux sxi neniam
estu renkontata sur la vojo de la regxo.
SKULE JARLO
Grava estas tio, kion Vi jen faras, Håkon -- mi scias el mi mem, kiom
tio kostas --
HÅKON
For kiu ajn, kiu estas tro kara al la regxo. -- Kunligu la leteron.
(donas gxin al _Ivar Bodde_)
EPISKOPO NIKOLAS
(klinas sin super la segxon) Sinjoro Regxo, nun vi gajnis etapon al
la amikeco de la jarlo.
HÅKON
(etendas al li la manon) Dankon, episkopo Nikolas; vi konsilis al mi
la plej bonan. Petu favoron, kaj gxi al vi donigxos.
EPISKOPO NIKOLAS
Vi volas?
HÅKON
Tion mi promesas al Vi je mia regxa vorto.
EPISKOPO NIKOLAS
Do faru Vegard Veradal administranto en Hålogalando.
HÅKON
Vegard? Li certe estas la plej fidela amiko, kiun mi havas;
malvolonte mi sendas lin tiel foren de mi.
EPISKOPO NIKOLAS
La regxa amiko devas esti regxe pagata. Ligu la jarlon tiel, kiel mi
konsilis, kaj vi estos sekura por cxiuj tempoj.
HÅKON
(prenas folion de pergameno) Vegard havu la administradon en
Hålogalando. (skribante) Jen mi donas al li mian regxan leteron pri
tio. (La episkopo malproksimigxas.)
SKULE JARLO
(proksimigxas al la tablo) Kion Vi jen skribas?
HÅKON
(etendas al li la folion) Legu.
SKULE JARLO
(legas kaj rigardas la regxon pripense) Vegard Veradal? En
Hålogalando?
HÅKON
En la norda regiono, kiu estas vakanta.
SKULE JARLO
Cxu Vi ne memoras, ke ankaux Andres Skjaldarband administras tie
norde? Tiuj du estas amaraj malamikoj; -- Andres Skjaldarband tenas
sin al mi --
HÅKON
(ridetas kaj ekstaras) Kaj Vegard al mi. Tial tiuj du pacigxu plej
eble frue. De nun ne devas esti iu malakordo inter la viroj de la
regxo kaj tiuj de la jarlo.
EPISKOPO NIKOLAS
Hm, tio cxi povus baldaux iri erarvoje! (proksimigxas en
maltrankvilo)
SKULE JARLO
Vi pensas profunde kaj sagxe, Håkon.
HÅKON
(varme) Skule jarlo, hodiaux mi prenis de Vi la regnon, -- sed lasu
vian filinon dividi gxin kun mi!
SKULE JARLO
Mian filinon!
MARGRETE
Dio!
HÅKON
Margrete, -- cxu Vi volas esti regxino?
MARGRETE
(silentas)
HÅKON
(prenas sxian manon) Respondu al mi.
MARGRETE
(mallauxte) Mi volonte estu Via edzino.
SKULE JARLO
(kun manpremo) Paco kaj konsento elkore.
HÅKON
Dankon!
IVAR BODDE
(al _Dagfinn_) Lauxdo al la cxielo; nun tagigxas.
DAGFINN BONDE
Mi preskaux kredas. Tiel bone mi neniam antauxe sxatis la jarlon.
EPISKOPO NIKOLAS
(malantauxe) Cxiam surgarde, bona Dagfinn, -- cxiam surgarde.
IVAR BODDE
(al _Vegard_) Nun Vi estas administranto en Hålogalando; jen estas la
regxa mano por tio. (donas al li la leteron)
VEGARD VERADAL
Mi poste dankos la regxon por lia graco. (volas foriri)
EPISKOPO NIKOLAS
(haltigas lin) Andres Skjaldarband estas akra ulo; ne lasu Vin
subigxi.
VEGARD VERADAL
Gxis nun gxi ne sukcesis por iu. (eliras)
EPISKOPO NIKOLAS
(sekvas ) Estu kiel roko kaj siliko kontraux Andres Skjaldasband, --
kaj cetere kunprenu mian benon.
IVAR BODDE
(kiu atendis malantaux la regxo kun la pergamenoj en la mano) Jen la
leteroj, sinjoro --
HÅKON
Bone; donu ilin al la jarlo.
IVAR BODDE
Al la jarlo? Cxu _Vi_ ne volas surmeti la sigelon?
HÅKON
Tion la jarlo ja kutime faras; -- li havas la sigelon.
IVAR BODDE
(mallauxte) Jes gxis nun, -- tiom longe kiom li estis Via kuratoro;
-- sed _nun_!
HÅKON
_Nun_ kiel antauxe; -- la jarlo havas la sigelon.
(malproksimigxas)
SKULE JARLO
Donu al mi la leterojn, Ivar Bodde. (Iras al la tablo kun ili,
elprenas la regnan sigelon, kiun li portas kasxita en la zono, kaj
sigelas dum tio kio sekvas)
EPISKOPO NIKOLAS
(duonlauxte) Håkon Håkonsson estas regxo -- kaj la jarlo havas la
sigelon de la regxo; -- certe arangxigxos, arangxigxos.
HÅKON
Kion Vi diras, sinjoro episkopo?
EPISKOPO NIKOLAS
Mi diras, Dio kaj Sankto Olaf gardas sian sanktan eklezion. (iras en
la regxan halon)
HÅKON
(proksimigxas al _Margrete_) Sagxa regxino povas efiki grandajn agojn
en la lando; Vin mi kuragxis sekure elekti, cxar mi scias ke vi estas
sagxa.
MARGRETE
Nur _tio_!
HÅKON
Kion vi aludas?
MARGRETE
Nenion, nenion, sinjoro.
HÅKON
Kaj Vi ne riprocxas min, kvankam Vi malkaptis belajn dezirojn pro mi?
MARGRETE
Mi ne malkaptis belajn dezirojn pro Vi.
HÅKON
Kaj Vi volas stari proksime al mi, kaj doni al mi bonajn konsilojn?
MARGRETE
Mi volonte volas stari proksime al Vi.
HÅKON
Kaj doni al mi bonajn konsilojn. Dankon pro tio; konsiloj de virinoj
utilas al cxiu viro; kaj de nun mi havas neniun alian ol Vi, -- mian
patrinon mi devis forsendi --
MARGRETE
Jes, sxi estis al vi tro kara.
HÅKON
Kaj mi estas regxo. Adiaux, Margrete! Vi ankoraux estas tro juna; sed
venontan someron nia geedzigxa festo okazos. -- kaj de tiu momento mi
promesas teni Vin cxe mi en cxiu deca fido kaj honoro.
MARGRETE
(ridetas malgxoje) Jes, mi scias ke dauxros longe gxis Vi sendos min
for.
HÅKON
(vigle) Sendi Vin for? Tion mi neniam faros!
MARGRETE
(kun larmoplenaj okuloj) Ne, tion Håkon faros nur pri tiuj, kiuj
estas al li tro karaj. (iras al la elireja pordo. _Håkon_ penseme
postrigardas sxin.)
SINJORINO RAGNHILD
(de dekstre) La regxo kaj la jarlo tiom longe cxi tie! La timo
mortigas min; -- Margrete, kion la regxo diris kaj faris?
MARGRETE
Ho, multe! Laste li nomis administranton kaj regxinon.
SINJORINO RAGNHILD
Vi, Margrete!
MARGRETE
(cxirkauxbrakas la kolon de la patrino) Jes!
SINJORINO RAGNHILD
Vi farigxos regxino!
MARGRETE
Nur regxino; -- Sed mi pensas ke mi tamen estas gxoja pro tio. (Sxi
kaj la patrino kune eliras dekstre.)
SKULE JARLO
(al _Ivar Bodde_) Jen niaj leteroj; portu ilin al la regxa patrino
kaj al Kanga. (_Ivar Bodde_ klinas sin kaj foriras.)
DAGFINN BONDE
(cxe la hala pordo) La cxefepiskopo de Nidaros deziras komuniki al
regxo Håkon Håkonsson sian omagxon!
HÅKON
(spiras per plena brusto) Fine mi estas regxo de Norvegio.
(iras en la halon)
SKULE JARLO
(kasxas la regxan sigelon en la zonon) Sed _mi_ regas landon kaj
regnon.
Kurteno
DUA AKTO
(La festena halo en la regxa kortego en Bergen. Arka fenestro meze
sur la fona muro. Laux tiu estas estrado kun sidlokoj por la virinoj.
Cxe la maldekstra longa muro staras la regxa segxo kelkajn sxtupojn
super la planko; meze sur la kontrauxa muro estas granda enireja
pordo. Standardoj, blazonoj, sxildoj, armiloj kaj multkoloraj
tapisxoj pendas sur la murkolonoj kaj de la eltrancxita ligna
plafono. Cxirkauxe en la halo staras tabloj por trinkajxoj kun
krucxoj, trinkkornoj, kaj pokaloj.)
(_Regxo Håkon_ sidas sur la estrado cxe _Margrete, Sigrid,
sinjorino Ragnhild_ kaj multaj altrangaj virinoj. _Ivar Bodde_ staras
malantaux la segxo de la regxo. Cxirkaux la trinkajx-tabloj la viroj
de la regxo kaj la jarlo kun gastoj sidantaj sur benkoj. Cxe la plej
antauxa tablo dekstre sidas inter aliuloj _Dagfinn Bonde, Gregorius
Jonsson_ kaj _Pål Flida_. _Skule jarlo_ kaj _episkopo Nikolas_ ludas
sxakon cxe tablo maldekstre. La servistoj de la jarlo alvenas kaj
eliras portantaj trinkajxojn. El apuda cxambro auxdigxas muziko dum
la sekvaj scenoj.)
DAGFINN BONDE
Nun pasas jam la kvina tago, kaj ankoraux la servistoj same rapide
surtabligas plenajn krucxojn.
PÅL FLIDA
Neniam estis la kutimo de la jarlo malsatigi siajn gastojn.
DAGFINN BONDE
Ja aspektas tiel. Pri tia glora regxa nupto neniam antauxe
rakontigxis en Norvegio.
PÅL FLIDA
Skule jarlo ja neniam antauxe donis filinon edzine.
DAGFINN BONDE
Vere, vere; la jarlo estas potenca viro.
HIRDANO
Disponas la trionon de la regno. Tio estas pli ol iu ajn jarlo havis
pasinte.
PÅL FLIDA
La parto de la regxo tamen estas pli granda.
DAGFINN BONDE
Pri tio ni ne parolu cxi tie; nun ni estas amikoj kaj bone
repacigitaj. (trinkas kun _Pål_.) Lasu la regxon esti regxo kaj la
jarlon jarlo.
PÅL FLIDA
(ridas) Facile auxdigxas de vi, ke vi estas regxano.
DAGFINN BONDE
Tio devas ankaux la jarlanoj esti.
PÅL FLIDA
Neniam tio. Ni jxuris jxuron al la _jarlo_, sed ne al la regxo.
DAGFINN BONDE
Tio povos ankoraux okazi.
EPISKOPO NIKOLAS
(mallauxte al la jarlo dum la ludado) Cxu vi auxdas, kion Dagfinn
Bonde diras?
SKULE JARLO
(ne suprenrigardante) Mi tamen auxdas.
GREGORIUS JONSSON
(rigardas signifoplene al _Dagfinn_) Cxu la regxo ion tian
pripensas?
DAGFINN BONDE
Nu nu, -- lasu tion; -- neniu malakordo hodiaux.
EPISKOPO NIKOLAS
La regxo volas jxure ligi viajn virojn, jarlo.
GREGORIUS JONSSON
(pli forte) Cxu la regxo ion tian pripensas, mi demandas?
DAGFINN BONDE
Mi ne respondas. Ni trinku por paco kaj amikeco inter la regxo kaj la
jarlo. La biero estas bona.
PÅL FLIDA
Gxi ankaux havis bonan tempon por fermenti.
GREGORIUS JONSSON
Tri fojojn la jarlo pretigis la nupton; tri fojojn la regxo promesis
veni, -- tri fojojn li trompis.
DAGFINN BONDE
Mallauxdu la jarlon pro _tio_; li donis al ni suficxon por prizorgi
en Viken.
PÅL FLIDA
Sigurd Ribbung donis al vi ankoraux pli por prizorgi en Vermlando,
laux tio kio dirigxas.
DAGFINN BONDE
(flamigxe) Jes, kiu estis tiu, kiu liberigis Sigurd Ribbung?
GREGORIUS JONSSON
Sigurd Ribbung forkuris de ni en Nidaros, tio estas konata por
cxiuj.
DAGFINN BONDE
Sed ne estas konata por iuj, ke Vi malhelpis lin.
EPISKOPO NIKOLAS
(al la jarlo, kiu pripensas iun movon) Cxu vi auxdas, jarlo, -- estis
Vi, kiu ellasis Sigurd Ribbung.
SKULE JARLO
(movas) Tiu kanto estas malnova.
GREGORIUS JONSSON
(al _Dagfinn_) Mi tamen pensis, ke vi auxdis pri la islandano, Andres
Torsteinsson, amiko de Sigurd Ribbung --
DAGFINN BONDE
Jes; kiam Sigurd estis forkurinta, Vi pendigis la islandanon, tion mi
scias.
EPISKOPO NIKOLAS
(movas kaj diras ridante al la jarlo:) Nun mi frapas la peonon,
sinjoro jarlo.
SKULE JARLO
(auxdeblete) Frapu gxin; peono ne multe valoras. (movas pecon)
DAGFINN BONDE
Jes, tion la islandano spertis, kiam Sigurd Ribbung forkuris al
Vermlando.
(Subpremata rido inter la regxanoj; la interparolo dauxras
mallauxte; tuj poste envenas viro, kiu flustras al _Gregorius
Jonsson_.)
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj nun mi faras jenan movon; kaj vi estas perdinta.
SKULE JARLO
Aspektas tiel.
EPISKOPO NIKOLAS
(klinigxante malantauxen en la segxo) Vi ne bone defendis la regxon
dum la lastaj movoj.
SKULE JARLO
(falfrapas la pecojn kaj ekstaras) Post longe mi lacigxis esti
regxdefendanto.
GREGORIUS JONSSON
(proksimigxas kaj diras mallauxte:) Sinjoro Jarlo, Jostein Tamb
informas, ke nun la sxipo kusxas preta por forvelo.
SKULE JARLO
(mallauxte) Bone. (elprenas sigelitan pergamenon) Jen la letero.
GREGORIUS JONSSON
(skuas la kapon) Jarlo, jarlo, -- cxu _tio_ estas konsilinda?
SKULE JARLO
Kio?
GREGORIUS JONSSON
Gxi portas la regxan sigelon.
SKULE JARLO
Estas por la bono de la regxo ke mi agas.
GREGORIUS JONSSON
Do lasu al la regxo mem rifuzi la oferton.
SKULE JARLO
Tion li ne faros, se li povos decidi. Cxiuj liaj pensoj kaj atento
estas turnataj al subjugo de la Ribbungoj; tial li volas sekurigi sin
en cxiuj flankoj.
GREGORIUS JONSSON
Sagxa povas esti tio, kion Vi nun faras, -- sed estas dangxera.
SKULE JARLO
Lasu tion al mi. Sendu la leteron, kaj diru al Jostein, ke li tuj
forvelu.
GREGORIUS JONSSON
Farigxos kiel Vi ordonas.
(eliras dekstre kaj revenas iom poste)
EPISKOPO NIKOLAS
(al la jarlo) Aspekte Vi havas multon prizorgendan.
SKULE JARLO
Sed bagatelan dankon.
EPISKOPO NIKOLAS
La regxo ekstaris.
(_Håkon_ proksimigxas; cxiuj viroj ekstaras de cxe la tabloj.)
HÅKON
(al la episkopo) Ege devas gxojigi nin, kiel sana kaj forta Vi tenis
Vin cxi tiujn gajajn tagojn.
EPISKOPO NIKOLAS
Ekflagras kelkfoje, sinjoro regxo; tamen ne longe dauxros. Mi kusxis
malsana la tutan vintron.
HÅKON
Nu ja, -- Vi vivis fortan vivon, ricxan je multaj famaj agoj.
EPISKOPO NIKOLAS
(skuas la kapon) Ho, estas limo por tio; mi havas ankoraux multon
nefaritan. Ke mi scius, cxu mi havus tempon por cxio.
HÅKON
La vivantoj devas preni heredon post tiuj, kiuj foriras, estiminda
sinjoro; ni cxiuj ja volas la plej bonan por lando kaj popolo.
(turnas sin al la jarlo) Io ege mirigas min; neniu el niaj
administrantoj en Hålogalando venis al la edzigxfesto.
SKULE JARLO
Jes, vere; Andres Skjaldarband mi certe atendis.
HÅKON
(ridetante) Kaj ankaux Vegard Veradal.
SKULE JARLO
Ankaux Vegard, jes.
HÅKON
(sxerce) Kaj mi esperas, ke Vi estus lin pli bone akceptinta, ol
antaux sep jaroj sur la kajo en Oslo, kiam Vi pikis lian vangon, tiel
ke la glavo mem eltrancxis sin.
SKULE JARLO
(ridas singxene) Jes, kiam Gunnulf, via patrinflanka onklo,
haktrancxis la rektan manon de Sira Ejliv, mia plej bona amiko kaj
konsilanto.
EPISKOPO NIKOLAS
(gaje) Kaj kiam Dagfinn Bonde kaj la hirdanoj starigis noktan gardon
sur la regxa sxipo, kaj diris, ke la regxo ne estas sekura sub la
defendo de la jarlo!
HÅKON
(serioze) Tiuj tagoj estas forpasintaj kaj forgesitaj.
DAGFINN BONDE
(proksimigxas) Nun ni povas sonorigi por armilludo malsupre sur la
ludejo, se placxas al Vi, sinjoro.
HÅKON
Bone. Hodiaux ni akceptas cxiun gxojon; morgaux ni denove komencos
pensi pri la Ribbungoj kaj la jarlo en la Orkadoj.
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, li ja rifuzas pagi la imposton?
HÅKON
Se mi havus la Ribbungoj for de la nuko, mi mem velus okcidenten.
(_Håkon_ iras al la estrado, etendas la manon al _Margrete_ kaj
kondukas sxin elen dekstre; iom post iom la aliuloj sekvas.)
EPISKOPO NIKOLAS
(al _Ivar Bodde_) Auxskultu iomete. Kiu estas tiu viro nomita Jostein
Tamb?
IVAR BODDE
Estas cxi tie maristo el la Orkadoj, kiu tiel nomigxas.
EPISKOPO NIKOLAS
El la Orkadoj? Nu tiel. Kaj nun li velos hejmen.
IVAR BODDE
Jes, li ja tion faros.
EPISKOPO NIKOLAS
(pli silente) Kun valora kargo, Ivar Bodde!
IVAR BODDE
Greno kaj teksajxoj, mi opinias.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj letero de Skule jarlo.
IVAR BODDE
(ekmire) Al kiu?
EPISKOPO NIKOLAS
Mi ne scias; -- kun regxa sigelo --
IVAR BODDE
(kaptas lian brakon) Sinjoro episkopo, -- cxu estas kiel vi
diras?
EPISKOPO NIKOLAS
Tsxsx, ne miksu min en tiun aferon. (malproksimigxas)
IVAR BODDE
Do mi tuj devas --! Dagfinn Bonde! Dagfinn! Dagfinn --! (premas sin
tra la amaso cxe la elirpordo)
EPISKOPO NIKOLAS
(simpatiante al _Gregorius Jonsson_) Neniu tago sen domagxo al iu pri
havajxo aux libereco!
GREGORIUS JONSSON
Pri kiu nun?
EPISKOPO NIKOLAS
Povra maristo, -- Jostein Tamb sxajnas al mi, ke oni nomis lin.
GREGORIUS JONSSON
Jostein --?
EPISKOPO NIKOLAS
Dagfinn Bonde volas malpermesi al li forveli.
GREGORIUS JONSSON
Cxu Dagfinn volas malpermesi al li, vi diras?
EPISKOPO NIKOLAS
Gxuste nun li eliris.
GREGORIUS JONSSON
Pardonu min, sinjoro, mi devas rapidigxi --
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, faru tion, bona vasalo! -- Dagfinn Bonde estas tiom
ekfurioza.
(_Gregorius Jonsson_ rapidegas elen dekstre inter la restanta
cxeestantaro; nur _Skule jarlo_ kaj _episkopo Nikolas_ restas en la
halo.)
SKULE JARLO
(pasxas en pensoj tien kaj reen; subite li kvazaux vekigxas; li
rigardas cxirkauxe kaj diras:) Kiel silente subite farigxis.
EPISKOPO NIKOLAS
La regxo eliris.
SKULE JARLO
Kaj cxiuj homoj sekvis lin.
EPISKOPO NIKOLAS
Cxiuj krom Vi.
SKULE JARLO
Estas io granda, tio, esti regxo.
EPISKOPO NIKOLAS
(singarde) Cxu Vi sxatus provi tion, jarlo?
SKULE JARLO
(ridetas serioze) Mi _estas_ provinta tion; cxiun dormgravedan
nokton mi estas regxo en Norvegio.
EPISKOPO NIKOLAS
Songxoj avertas.
SKULE JARLO
Ili ankaux tentas.
EPISKOPO NIKOLAS
Apenaux Vin. Pasinte, tion mi povas kompreni; -- sed nun, kiam Vi
havas la trionon de la regno, regas kiel la unua viro en la lando kaj
estas la patro de la regxino --
SKULE JARLO
Pleje nun, -- pleje nun.
EPISKOPO NIKOLAS
Nenion kasxu! Konfesu; cxar Vi certe portas grandan suferon.
SKULE JARLO
Pleje nun, kiel mi diras. _Tio_ estas la granda kondamno, kiu
premkusxas sur mia vivo; stari tiel proksime al la stato plej alta --
nur fenda fauxko disigas -- salto transen, -- aliflanke estas regxa
nomo kaj purpura mantelo kaj trono kaj potenco kaj cxio; cxiun tagon
mi havas tion antaux la okuloj -- sed neniam transvenos.
EPISKOPO NIKOLAS
Vere, vere, jarlo.
SKULE JARLO
Kiam ili elektis Guthorm Sigurdsson kiel regxon, mi estis en la plena
forto de mia juneco; tiam estis kvazaux lauxte kriis en mi: For, tiu
infano, -- _mi_ estas la matura, forta viro! -- sed Guthorm estis
filo de regxo; estis fauxko inter mi kaj la trono.
EPISKOPO NIKOLAS
Vi ne kuragxis --
SKULE JARLO
Poste Erling Steinvegg salutigxis kiel regxo de la Slittungoj. Tiam
denove kriis ene en mi: Skule estas pli granda estro ol Erling
Steinvegg! Sed mi estus devinta rompi kun la Birkibejnoj; -- _tio_
estis la fauxko tiam.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj Erling farigxis regxo de la Slittungoj, kaj poste por la
Ribbungoj, kaj Vi atendis!
SKULE JARLO
Mi atendis la morton de Guthorm.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj Guthorm mortis, kaj Inge Bårdsson, Via frato, farigxis regxo.
SKULE JARLO
Jen mi atendis la morton de mia frato. Li estis malsana ekde la unua
pasxo; cxiun matenon, kiam ni renkontigxis por la sankta meso, mi
sidis kasxrigardante, cxu la malsano ne estus pli grava. Cxiu ektiro
de doloro pasanta sur lia vizagxo estis por mi kiel bloveto en la
velo kaj portis min pli proksimen al la trono. Cxiu gxemspiro kiu
malakrigis lian suferon kaj angoron, sonis por mi kiel korno kaj
klariono fore sub la deklivoj, kiel mesagxoj venantaj de fore por
anonci, ke nun mi devus preni la regadon. Tiel mi elsxiris kun radiko
kaj fibroj cxiun koran fratan penson; kaj Inge mortis, kaj Håkon
venis, -- kaj la Birkibejnoj prenis _lin_ kiel regxon.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj Vi atendis.
SKULE JARLO
Sxajnis al mi, ke devus veni helpo de supre. Mi sentis la regxan
forton en mi, kaj mi maljunigxis; cxiu tago kiu pasis, estis tago,
kiu prenigxis el mia vivotasko. Cxiun vesperon mi pensis: Morgaux
okazos mirakla signo, kiu faligos lin kaj metos min sur la vakan
segxon.
EPISKOPO NIKOLAS
Malgranda estis tiam la potenco de Håkon; li estis nur infano; mankis
nur pasxo, nenio pli, sed Vi ne alpasxis.
SKULE JARLO
Tiu pasxo tamen estis granda; gxi estus min disigita de mia tuta
parencaro kaj cxiuj miaj amikoj.
EPISKOPO NIKOLAS
Jes _jen_ la afero, Skule jarlo, -- _jen_ la malbeno, kiu estas
kusxinta super Via vivo. Vi volas havi cxiujn vojojn malfermaj en
ekstrema bezono, -- Vi ne kuragxas rompi cxiujn pontojn, kaj nur
reteni unu, defendi nur tiun, kaj venki aux fali _tie_. Vi metas
kaptilojn por Via malamiko, Vi konstruas kaptilon por lia piedo, kaj
pendigas akrajn glavojn super lian kapon, Vi sxutas venenon en cxiuj
pelvoj, kaj Vi elmetis centojn da retoj; sed se li riskos kaptigxi en
unu el ili, Vi ne kuragxas tiri la sxnuron; se li etendas la manon
por la veneno, Vi opinias, ke estas pli sekure se li falos sub la
glavo; se eblas kapti lin matene, Vi trovas, ke estos pli bone ke
okazu vespere.
SKULE JARLO
(rigardas lin serioze) Kaj kion Vi volus fari, sinjoro episkopo?
EPISKOPO NIKOLAS
Ne parolu pri mi; mia tasko estas cxarpenti la regxajn segxojn en cxi
tiu lando, ne sidi tie supre estrante popolon kaj regnon.
SKULE JARLO
(post mallonga pauxzo) Respondu al mi pri io, estimata sinjoro, sed
respondu en vero. Kial Håkon tiel senskue antauxeniras sur la rekta
vojo? Li ne estas pli klera ol Vi, ne pli kuragxa ol mi.
EPISKOPO NIKOLAS
Kiu faras la plej grandan agon en la mondo?
SKULE JARLO
Tion faras la plej elstara viro.
EPISKOPO NIKOLAS
Sed kiu estas la plej elstara viro?
SKULE JARLO
La plej kuragxa.
EPISKOPO NIKOLAS
Tion diras la estro. Pastro dirus la plej kredanta, -- sagxulo dirus,
ke estas la plej sperta. Sed estas neniu el ili, jarlo. La plej
_felicxa_ viro estas la plej granda. La plej granda estas tiu, kiu
faras la plej grandajn agojn; _li_, al kiu la postuloj de la epoko
venas kiel en ardo, naskas pensojn, kiujn li mem ne komprenas, kaj
kiuj montras al li la vojon, kies celon li mem ne konas, sed kiun li
tamen iras, kaj _devas_ iri, gxis li auxdas la popolon krii en gxojo,
kaj li cxirkauxrigardas gapante kaj mire, kaj komprenas, ke li faris
grandfaron.
SKULE JARLO
Jes, en tio estas la neskuebla certeco de Håkon.
EPISKOPO NIKOLAS
Estas _tio_, kion la romanoj nomis _ingenium_. -- Mi ne estas precipe
lerta en latino; sed tio nomigxas _ingenium_.
SKULE JARLO
(unue pensema; poste en kreskanta eksciteco) Håkon estus kreita el
alia materialo ol mi? Estus el la felicxuloj? -- Jes, cxu ne cxio
prosperas por li? Cxu ne cxio adaptigxas al la plej bona por li? Ecx
la kamparano tion spertas; li diras, ke la arboj du fojojn portas
fruktojn, kaj la birdoj kovas ovojn du fojojn cxiun someron dum Håkon
estas regxo. La vilagxaro en Vermlando, kiun li brulrabis, gxi kusxas
brilanta kun novkonstruitaj domoj, kaj la grenspikoj sur cxiuj kampoj
svingigxas peze en la vento. Estas kvazaux la sango kaj la cindro
sterkigas tie, kie Håkon tramarsxas militire; estas kvazaux la
Sinjoro kovras per rikoltajxo, kion Håkon subtretis; estas kvazaux la
sanktaj potencoj rapidigas sin forigi cxiun pekon post li. Kaj kiel
facile li ja farigxis regxo! Li bezonis, ke Inge mortus frue, kaj
Inge mortis; li bezonis protekton kaj defendon, kaj liaj viroj
protektis kaj defendis lin; li bezonis feran fajropruvon, kaj lia
patrino venis kaj portis gxin por li.
EPISKOPO NIKOLAS
(en senvola ekkrio) Sed ni -- ni du --!
SKULE JARLO
Vi?
EPISKOPO NIKOLAS
Jes Vi -- Vi do!
SKULE JARLO
Håkon havas la rajton, episkopo.
EPISKOPO NIKOLAS
Li havas la rajton, cxar li estas la felicxulo; -- la plej granda
felicxo estas _tiu_, havi la rajton. Sed per kiu rajto ricevis Håkon
la rajton, kaj ne Vi?
SKULE JARLO
(post mallonga pauxzo) Estas aferoj pri kiuj mi volas pregxi al Dio,
ke li savu min el pensoj pri ili.
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu Vi neniam vidis bildon en la Kristpregxejo en Nidaros? Gxi
prezentas la diluvon, kiu kreskas kaj superakvigas cxiujn montojn, ke
restas nur unu pinto. Tie supren grimpas tuta parencaro, patro kaj
patrino kaj filo kaj edzino de filo kaj infanoj; -- kaj la filo tiras
la patron malsupren en la inundan akvon por gajni starejon, kaj li
volas malsuprentiri ankaux la patrinon, -- kaj edzinon kaj cxiujn
infanojn, por atingi supren mem; -- cxar tie supre estas piedlargxa
spaco; _tie_ li povas teni sin horon. -- Tiu, jarlo, estas la sagao
de la sagxeco, kaj la sagao de cxiu sagxulo.
SKULE JARLO
Sed la rajto!
EPISKOPO NIKOLAS
La filo _havis_ la rajton. Li havis forton kaj deziron vivi; -- sekvu
vian deziron kaj uzu vian kapablon, tiun rajton havas cxiuj.
DUKO SKULE
Al tio, kio bona estas, jes.
EPISKOPO NIKOLAS
Ludado kun vortoj! Ne ekzistas bono kaj malbono, ne supre kaj
malsupre, ne alte kaj malalte. Tiajn vortojn Vi devas forgesi; alie
Vi neniam faros la lastan pasxon, neniam saltas trans la fauxkon.
(mallauxte kaj insiste) Vi ne devas malami aron aux aferon, cxar la
aro aux la afero volas _tion cxi_ kaj ne _tion_; sed Vi malamu cxiun
viron en la aro, cxar li kontrauxas Vin; kaj Vi malamu cxiujn tiujn,
kiuj staras subtene al afero, cxar la afero ne antauxenigas Vian
volon. Cxio, kion Vi povas uzi, estas bona, -- cxio, kio metas
transversajn trunkojn sur Vian vojon, estas malbona.
DUKO SKULE
(rigardas antaux si pripensante) Kiom mi ja pagis por tiu regxa
segxo, al kiu mi tamen ne atingis -- kaj kiom li pagis por gxi, li,
kiu nun sidas tie sekura! Mi estis juna kaj forlasis mian belan
sekretan amon, por edzigi min en potencan parencaron. Mi pregxis al
la sanktuloj, ke donigxu al mi filon, -- mi ekhavis nur filinojn.
EPISKOPO NIKOLAS
_Håkon_ ricevas filojn, jarlo, -- nur vidu!
DUKO SKULE
(iras al la fenestro dekstre) Jes, -- cxio adaptigxas por Håkon.
EPISKOPO NIKOLAS
(sekvas lin) Kaj Vi, Vi volas lasi Vin mallibera forpeli de la
felicxo Vian tutan vivon! Cxu Vi estas blinda? Cxu Vi ne vidas, ke
estas pli forta potenco ol la Birkibejnoj, kiuj staras malantaux
Håkon kaj favoras lian agon? Li ricevas la helpon de supre, de tiuj,
kiuj estas Viaj enviantoj ekde la naskigxo! Kaj por tiuj enviantoj Vi
kurbas Vin! Ekstaru, viro; gxibigu la dorson! Por kio Vi alie ricevis
Vian nebrideblan animon? Memoru, ke la unua farego en la mondo
farigxis de iu, kiu ekstaris kontraux potencan regnon!
DUKO SKULE
Kiu?
EPISKOPO NIKOLAS
La angxelo kiu ekstaris kontraux la lumon!
DUKO SKULE
Kaj kiu jxetigxis en la fauxkon de la abismo --
EPISKOPO NIKOLAS
(sovagxe) Kaj kreis regnon tie, kaj farigxis regxo, potenca regxo, --
pli potenca ol kiu ajn el la miloj da -- jarloj tie supre! (falglitas
sur la benkon apud la trinkotablo)
DUKO SKULE
(rigardas lin longe, kaj diras:) Episkopo Nikolas, cxu Vi estas io
pli aux io malpli ol homo?
EPISKOPO NIKOLAS
(ridetas) Mi estas en stato de senkulpeco; mi ne konas diferencon
inter bono kaj malbono.
DUKO SKULE
(duone al si mem) Kial ili metis min en la mondon, se ili ne volis
ordigi la vivon pli bone por mi? Håkon tiel firme kaj neskueble fidas
sin mem; -- cxiuj liaj viroj firme kaj neskueble fidas lin --
EPISKOPO NIKOLAS
Mutigxu pri tio ke Vi ne havas tian fidon en Vi mem! Parolu kvazaux
Vi gxin havas; jxuru lauxte kaj sankte, ke Vi havas gxin, -- kaj
cxiuj fidos Vin.
DUKO SKULE
Se mi havus filon! Se mi havus filon, kiu povus preni la grandan
heredon post mi!
EPISKOPO NIKOLAS
(vigle) Jarlo, -- se Vi havus filon?
DUKO SKULE
Mi neniun havas.
EPISKOPO NIKOLAS
Håkon ricevos filojn.
DUKO SKULE
(pugnigas la manojn) -- kaj estas regxe naskita!
EPISKOPO NIKOLAS
(ekstaras) Jarlo, -- se li ne tia estus?
DUKO SKULE
Li tion ja pruvis; la fera fajropruvo --
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj se li tia ne estus -- spite al la fajropruvo?
DUKO SKULE
Cxu vi volas diri, ke Dio mensogis, kiam li sukcesigis la
fajropruvon?
EPISKOPO NIKOLAS
Por kio Inga el Vartejg kuragxis provoki Dian verdikton?
DUKO SKULE
Ke tiu infano, kiun sxi naskis oriente en Borgarsyssel, estas filo
de Håkon Sverrisson.
EPISKOPO NIKOLAS
(kapsignas, cxirkauxrigardas kaj diras mallauxte:) Kaj se nun regxo
Håkon ne estus tiu infano?
DUKO SKULE
(ektretas pasxon malantauxen) Cxiopova --! (regas sin)
Nepenseble.
EPISKOPO NIKOLAS
Auxskultu al mi, jarlo. Mi havas sepdek ses jarojn; komencas
malsupren deklivigxi nun por mi, kaj tiun cxi aferon mi ne kuragxas
kunporti tien transen --
DUKO SKULE
Parolu, parolu! Cxu li ne estas filo de Håkon Sverrisson?
EPISKOPO NIKOLAS
Auxskultu min. Ne estis konatigite, kiam Inga estis graveda. Håkon
Sverrisson estis jxus mortinta, kaj versxajne sxi timis Inge
Bårdsson, kiu tiam estis regxo, kaj Vin, -- nu ja, ankaux la Baglojn,
mi opinias. Sxi naskis sekrete en la domo de Trond pastro, oriente en
la komunumo de Heggen, kaj naux tagojn poste sxi veturis hejmen; sed
la regxa infano restis tutan jaron cxe la pastro, kaj sxi ne kuragxis
atenti pri gxi, kaj neniu escepte de Trond kaj liaj du filoj ion
sciis.
DUKO SKULE
Nu ja, -- kaj sekve?
EPISKOPO NIKOLAS
Kiam la infano estis jaragxa, ne eblis plu subteni la sekreton. Inga
malkasxis la aferon al Erlend el Husaby, -- maljuna Birkibejno de la
tempo de Sverre -- Vi scias.
DUKO SKULE
_Nu_?
EPISKOPO NIKOLAS
Li kaj aliaj estroj el la Opplandoj prenis la infanon, iris mezvintre
trans la montaron kun gxi, kaj portis gxin al la regxo, kiu tiam
sidis en Nidaros.
DUKO SKULE
Kaj Vi tamen povas diri, ke --?
EPISKOPO NIKOLAS
Komprenu! Granda dangxero estus por simpla pastro eduki regxan
infanon. Tuj post kiam la infano naskigxis, li tial konfesis al unu
el siaj superuloj en la eklezio, kaj demandis lian konsilon. Tiu lia
superulo ordonis al Trond sekrete intersxangxi du infanojn, sendi la
gxustan regxan filon al sekura loko, kaj doni al Inga la malgxustan,
se sxi aux la Birkibejnoj poste postulus la regxan filon.
DUKO SKULE
(ekcitita) Kaj kiu estis tiu hundo, kiu donis tian konsilon?
EPISKOPO NIKOLAS
Estis mi.
DUKO SKULE
Vi? Jes, Vi cxiam malamis la parencaron de Sverre.
EPISKOPO NIKOLAS
Sxajnis al mi malsekure por la regxa filo veni inter Viajn
manojn.
DUKO SKULE
Sed la pastro?
EPISKOPO NIKOLAS
Promesis fari, kiel mi ordonis.
DUKO SKULE
(kaptas lian brakon) Kaj Håkon estas la malgxusta?
EPISKOPO NIKOLAS
Se la pastro tenis sian promeson.
DUKO SKULE
_Se_ li tenis gxin?
EPISKOPO NIKOLAS
Trond pastro forvojagxis el la lando la saman vintron, kiam la infano
venis al regxo Inge. Li vojagxis al la tombo de Tomas Beckett, kaj
poste restis en Anglio gxis sia morto..
DUKO SKULE
Li forvojagxis el la lando, Vi diras! Do li intersxangxis la
infanojn, kaj timis vengxon de la Birkibejnoj.
EPISKOPO NIKOLAS
Aux li _ne_ intersxangxis ilin, kaj timis vengxon de _mi._
DUKO SKULE
Pri kiu ebleco kredas Vi?
EPISKOPO NIKOLAS
Ambaux eblecoj estas same kredeblaj.
DUKO SKULE
Sed la filoj de la pastro kiujn Vi menciis?
EPISKOPO NIKOLAS
Ili vojagxis kun la krucmilitantoj al la sankta lando.
DUKO SKULE
Kaj neniu auxdis ion pri ili poste?
EPISKOPO NIKOLAS
Jes.
DUKO SKULE
Kie ili estas?
EPISKOPO NIKOLAS
Ili dronis en la Greka Maro forvojagxante.
DUKO SKULE
Kaj Inga --?
EPISKOPO NIKOLAS
Nenion scias, nek pri la konfeso de la pastro, nek pri mia
konsilo.
DUKO SKULE
Sxia infano havis nur naux tagojn, kiam sxi forlasis gxin, Vi
diris?
EPISKOPO NIKOLAS
Jes; kaj la infano, kiun sxi revidis, estis pli ol unujara --
SKULE JARLO
Do estas neniu en la mondo, kiu povas lumigi en tio cxi! (pasxadas
forte kelkajn fojojn tien kaj reen) Cxiopova Dio, cxu tio povas esti
vero? Håkon -- la regxo -- li, kiu regas la tutan landon kaj regnon,
li ne estus la alodnaskito! -- Kaj kial tio ne estas suficxe
kredebla? Cxu ne cxiu sukceso mirinde sekvis lin, -- -- kial ne ankaux
tio, prenigxi kiel infano el dometo de povra kamparano kaj metigxi en
lulilon de la regxa infano --
EPISKOPO NIKOLAS
Dum la tuta popolo kredas, ke li estas la filo de la regxo --
SKULE JARLO
Sed _li mem_ kredas tion, episkopo, -- _tio_ estas lia vera felicxo,
_tio_ estas lia zono de forto! (iras al la fenestro) Jen vidu, kiel
bele li sidas sur la cxevalo, Neniu sidas kiel li. Ridigxas kaj
brilas en liaj okuloj; li rigardas elen en la tagon, kvazaux li scius
sin kreita por iri antauxen, cxiam antauxen. (turnas sin al la
episkopo) Mi estas regxa brako, eble ankaux regxa kapo; sed li estas
la tuta regxo.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj eble tamen ne estas.
SKULE JARLO
Ne, -- eble tamen ne.
EPISKOPO NIKOLAS
(metas la manon sur lian sxultron) Jarlo, auxskultu min --
SKULE JARLO
(dauxrigas elrigardi) Tie sidas la regxino. Håkon parolas dolcxe al
sxi; sxi farigxas rugxa kaj pala lauxvice el gxojo. Li prenis sxin
edzine, cxar estis sagxe elekti la filinon de la plej potenca viro en
la lando. Ne ekzistis tiam varma penso por sxi en lia koro; -- sed
tio venos; al Håkon sekvas la felicxo. Sxi lumos super lia vivo --
(haltas kaj ekkrias en surprizo) Kio estas _tio?_
EPISKOPO NIKOLAS
Kio?
SKULE JARLO
Dagfinn Bonde fortege rompis tra la amaso, kiu staras cxirkauxe. Nun
li donas iun mesagxon al la regxo.
EPISKOPO NIKOLAS
(rigardas elen malantaux la jarlo) Aspekte Håkon farigxas kolera; --
cxu ne? Li pugnigas la manon --
SKULE JARLO
Li rigardas cxi tien, -- kio tio povas esti? (volas eliri)
EPISKOPO NIKOLAS
(retenas lin) Jarlo, auxskultu, -- trovigxus maniero certigxi pri la
rajto de Håkon.
SKULE JARLO
Maniero, Vi diras?
EPISKOPO NIKOLAS
Antaux sia morto Trond pastro redaktis leteron pri sia agado, kaj
prenis sakramenton sur tio, ke estas vero, kion li tie skribis.
SKULE JARLO
Kaj tiu letero, -- kompatema Dio, -- kie gxi estas?
EPISKOPO NIKOLAS
Vi devas do scii, ke -- (rigardas al la pordo) Tsxsx, la regxo
venas.
SKULE JARLO
La letero, episkopo, -- la letero!
EPISKOPO NIKOLAS
Jen la regxo.
(_Håkon_ envenas, sekvata de sia hirdo kaj multaj gastoj. Tuj
poste _Margrete_ aperas; sxi estas en tima emocio, kaj volas
rapidigxi al la regxo, sed malhelpigxas de _sinjorino Ragnhild_, kiu
kune kun aliaj virinoj akompanis sxin. _Sigrid_ tenas sin iom aparte
en la fono. La viroj de la jarlo aspektas maltrankvile, kaj arigxas
dekstraflanke, kie _Skule_ staras, tamen iom malantauxe.)
HÅKON
(en forta interna ekscito) Skule jarlo, kiu estas regxo en cxi tiu
lando?
SKULE JARLO
Cxu kiu estas regxo?
HÅKON
Tiel mi demandis. Mi havas la nomon de regxo, sed kiu havas la regxan
potencon?
SKULE JARLO
La regxa potenco devas esti tie, kie estas la regxa rajto.
HÅKON
Tiel devus esti; sed cxu estas tiel?
SKULE JARLO
Cxu Vi asignas min antaux tribunalo?
HÅKON
Mi faras; cxar tiun rajton mi havas antaux cxiu homo en la regno.
SKULE JARLO
Mi fidas, ke mi povas respondeci por miaj faroj.
HÅKON
Bone por cxiuj, se tiel estas. (suprenpasxas sxtupon kie staras la
regxa segxo, kaj subtenas sin al la segxobrako) Jen mi staras kiel
Via regxo kaj demandas: Cxu Vi scias, ke Jon jarlo en la Orkadoj
faris insurekcion kontraux min?
SKULE JARLO
Jes.
HÅKON
Ke li rifuzas pagi al mi la imposton?
SKULE JARLO
Jes.
HÅKON
Kaj cxu estas vero, ke Vi sinjoro jarlo, hodiaux sendis leteron al
li?
SKULE JARLO
Kiu diras tion?
IVAR BODDE
Mi diras.
DAGFINN BONDE
Jostein Tamb ne kuragxis rifuzi kunpreni gxin, cxar la regxa sigelo
surestis.
HÅKON
Vi skribas al la malamikoj de la regxo, kaj surmetas la regxan
sigelon, kvankam la regxo ne scias, kio tie estas skribita!
SKULE JARLO
Tiel mi faris dum multaj jaroj kun Via aprobo.
HÅKON
Jes, kiam mi estis sub Via kuratoreco.
SKULE JARLO
Neniam Vi havis damagxon pro tio. Jon jarlo skribis al mi, kaj petis
mian intervenon; li proponis interkonsenton, sed sur malhonestaj
kondicxoj por la regxo. La militiro al Vermlando gxene premis Vian
animon; se Vi mem agus nun, Jon jarlo forsavus sin tro facile, -- mi
povas pli bone ordigi la aferon.
HÅKON
Vi deziris ordigi la aferon mem. -- Kaj kion Vi respondis?
SKULE JARLO
Legu mian leteron.
HÅKON
Donu gxin!
SKULE JARLO
Mi pensis, ke Vi havas gxin?
DAGFINN BONDE
Vi certe scias pli gxuste ol tiel. Gregorius Jonsson estis pli
rapidpieda. Kiam ni venis sur la sxipon, la letero estis
malaperinta.
SKULE JARLO
(turnas sin al _Gregorius Jonsson_) Sinjoro vasalo, donu la leteron
al la regxo.
GREGORIUS JONSSON
(alproksimigxas maltrankvila) Auxskultu min --!
SKULE JARLO
Kio nun?
GREGORIUS JONSSON
(mallauxte) Vi memoras, ke tie estis akraj vortoj pri la regxo.
SKULE JARLO
Pri ili mi scias respondi. La leteron!
GREGORIUS JONSSON
Mi ne havas gxin.
SKULE JARLO
Vi ne havas gxin!
GREGORIUS JONSSON
Dagfinn Bonde estis tuj cxe niaj kalkanoj. Mi kaptis la leteron de
Jostein Tamb, ligis sxtonon al gxi --
SKULE JARLO
Nu?
GREGORIUS JONSSON
Gxi nun kusxas sur la fundo de la fjordo.
SKULE JARLO
Malbone -- malbone Vi jen agis.
HÅKON
Mi atendas la leteron, sinjoro jarlo!
SKULE JARLO
Mi ne povas elmeti gxin.
HÅKON
Vi _ne povas?_
SKULE JARLO
(faras pasxon pli proksimen al la regxo) Mi estas tro fiera por
ekskuzi min per tio, kion Viaj viroj nomus preteksto --
HÅKON
(regas sian ekflamigxan koleron) Kaj jen kio? --
SKULE JARLO
Mallonge kaj bone; -- mi ne elmetas gxin; -- mi _ne volas_ elmeti
gxin.
HÅKON
Vi do spitas min!
SKULE JARLO
Se ne povas alie esti, -- nu ja, mi spitas Vin.
IVAR BODDE
(forte) Nun, sinjoro regxo, nun mi pensas, ke neniu bezonas pli da
atestoj!
DAGFINN BONDE
Ne, nun mi pensas, ke Vi konas la temperamenton de la jarlo.
HÅKON
(malvarme al la jarlo) Bonvolu doni la regxan sigelon al Ivar
Bodde.
MARGRETE
(rapidas kun plektitaj manoj al la podio, kie staras la regxo) Håkon,
estu mia milda kaj indulgema edzo!
HÅKON
(faras ordonan brakmovon al sxi; sxi kasxas sian vizagxon en sian
vualon, kaj reen returnas al sia patrino.)
SKULE JARLO
(al _Ivar Bodde_) Jen la regxa sigelo.
IVAR BODDE
Tio cxi estus la lasta vespero de la festeno. Gxi finigxis per prema
doloro por la regxo; sed devus iam tiel fini; kaj mi opinias, ke cxiu
fidela viro devas gxoji, ke okazis.
SKULE JARLO
Kaj mi opinias, ke cxiu fidela viro devas profunde kolerigxi, ke
pastro tiel ekstaras inter ni Birkibejnoj; -- jes, Birkibejnoj, cxar
mi estas Birkibejno samebone kiel la regxo kaj liaj viroj. Mi estas
el la sama parencaro, la parencaro de Sverre, la regxa parencaro, --
sed Vi, pastro, Vi starigis muron el malfido cxirkaux la regxo, kaj
baris min ekstere de li; tia estis Via ago dum multaj jaroj.
PÅL FLIDA
(incite al la cxirkauxstarantoj) Viroj de la jarlo! Cxu ni toleru
tiajxon pli longe?
GREGORIUS JONSSON
(antauxen) Ne, ni ne povas kaj ne volas tion toleri. Nun tio devas
esti klare dirata, -- neniu el la viroj de la jarlo povas servi la
regxon kun plena fido kaj amo, tiom longe ke Ivar Bodde pasxadas en
la regxa korto incitante galon inter ni.
PÅL FLIDA
Pastro! Mi minacas vin pri vivo kaj membroj, kie ajn kie mi renkontos
vin, sur libera kampo, sursxipe, aux en nesankta domo!
MULTAJ JARLANOJ
Ankaux mi! Ankaux mi! Vi estu senpaca por ni!
IVAR BODDE
Dio malpermesu, ke mi staru inter la regxo kaj tiom multaj potencaj
estroj. -- Håkon, mia alta sinjoro, mi scias en mi mem, ke mi servis
Vin en plena fido. Pri la jarlo mi avertis Vin, tio estas vero; sed
se mi iam faris al li maljustecon, Dio devas pardoni min pri tio. Nun
ne estas io pli farenda por mi en la kortego; jen Via sigelo; prenu
gxin en Viajn proprajn manojn; antaux longe gxi estus devinta kusxi
tie.
HÅKON
(kiu malsuprenpasxis de la podio) Vi restos!
IVAR BODDE
Mi ne povas. La konscienco mordus kaj riprocxus min tagon kaj nokton,
se mi tion farus. Pli grandan malfelicxon neniu homo povus kauxzi en
cxi tiuj tempoj, ol starigi sin inter la regxo kaj la jarlo.
HÅKON
Ivar Bodde, mi ordonas vin resti!
IVAR BODDE
Ecx se la sankta regxo Olaf ekstarus el la argxenta cxerko, kaj
ordonis min resti, mi tamen devus foriri nun. (metas la sigelon en la
manon de la regxo) Adiaux, mia nobla sinjoro! Dio progresigu kaj
benu viajn agojn! (eliras dekstren tra la aro da homoj)
HÅKON
(sombra; al la jarlo kaj liaj viroj) Jen mi perdis fidelan amikon pro
Vi; grandan rekompencon Vi devas oferti, se Vi volas ripari la
perdon.
SKULE JARLO
Mi ofertas min mem kaj cxiujn miajn.
HÅKON
Mi preskaux timas, ke pli bezonigxas. Mi nun bezonas arigi cxirkaux
mi cxiujn tiujn, kiujn mi povas plene fidi. Dagfinn Bonde, tuj sendu
mesagxon norden al Hålogalando; Vegard Veradal estu reen vokata cxi
tien.
DAGFINN BONDE
(kiu staris iom malantauxe en interparolo kun vojagxvestita viro, kiu
envenis, proksimigxas, kaj diras skuita:) Vegard ne povas veni,
sinjoro.
HÅKON
El kio vi tion scias?
DAGFINN BONDE
Jxus estis mesagxo pri li.
HÅKON
Kion gxi informas?
DAGFINN BONDE
Ke Vegard Veradal estas mortigita.
MULTAJ VOCXOJ
Mortigita!
HÅKON
Kiu mortigis lin?
DAGFINN BONDE
Andres Skjaldarband, la amiko de la jarlo.
(Mallonga pauxzo; la viroj flustras maltrankvile inter si.)
HÅKON
Kie estas la sendito?
DAGFINN BONDE
(kondukas la viron antauxen) Jen, sinjoro regxo.
HÅKON
Kia kauxzo estis por la mortigo?
SENDITO
Tion neniu certe scias. Ili interparolis pri la laponia imposto, kaj
subite Andres eksaltis, kaj donis al li mortigan vundon.
HÅKON
Cxu antauxe estis kverelo inter ili?
SENDITO
Kelkfoje. Andres ofte diris, ke sagxa konsilanto elsude, skribis al
li, ke li estu kiel roko kaj siliko kontraux Vegard Veradal.
DAGFINN BONDE
Ege strange; -- antaux ol Vegard forvelis, li rakontis al mi, ke
sagxa konsilanto estis dirinta, ke _li_ estu kiel roko kaj siliko
kontraux Andres Skjaldarband.
EPISKOPO NIKOLAS
(kracxante) Fi al tiaj konsilantoj!
HÅKON
Ni ne volas plu esplori, el kiu radiko tio cxi devenas. Du fidelaj
animoj mi perdis hodiaux. Mi povus plori por Vegard; sed cxi tie
bezonigxas pli ol ploro; nun estas pri vivo kontraux vivo. Sinjoro
jarlo, Andres Skjaldarband estas Via jxurinta fidelulo; Vi ofertis al
mi helpon kiel rekompencon por Ivar Bodde. Mi persistas je Via vorto,
kaj atendas ke Vi volas efektivigi la punon por tiu cxi krimo.
SKULE JARLO
Malbonaj angxeloj certe ekstaras inter ni du hodiaux. Al kiu ajn el
miaj viroj mi permesus, ke Vi vengxus pro la mortigo --
HÅKON
(strecxita) Nu?
SKULE JARLO
Sed ne al Andres Skjaldarband.
HÅKON
(ekscite) Cxu vi volas defendi la mortiginton?
SKULE JARLO
_Tiun_ mortiginton mi devas defendi.
HÅKON
Kaj la kialo --?
SKULE JARLO
Tiun neniu scios krom Dio en la cxielo.
EPISKOPO NIKOLAS
(mallauxte al _Dagfinn_) Mi scias gxin.
DAGFINN BONDE
Kaj mi suspektas gxin.
EPISKOPO NIKOLAS
Diru nenion, bona Dagfinn!
HÅKON
Jarlo, mi volas plej eble longe kredi, ke ne estas seriozo, kion Vi
jen diras al mi --
SKULE JARLO
Se estus mia propra patro, kiun Andres Skjaldarband mortigus, li
tamen irus libere. Vi ne devas demandi pli.
HÅKON
Bone. Do ni devas mem agi laux propra iniciativo!
SKULE JARLO
(kun esprimo de timo) Regxo! tio farigxos sangoversxo
ambauxflanke!
HÅKON
Do okazu; la puno estu plenumata.
SKULE JARLO
Gxi _ne_ estu plenumata! -- Gxi ne _povas_ esti plenumata!
EPISKOPO NIKOLAS
Ne, en tio la jarlo pravas.
HÅKON
Kaj tion Vi diras, honorinda sinjoro?
EPISKOPO NIKOLAS
Andres Skjaldarband prenis la krucon.
HÅKON kaj SKULE JARLO
Prenis la krucon!
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj estas jam forvelinta el la lando.
SKULE JARLO
Bone estas tio por ni cxiuj.
HÅKON
La tago klinigxas, la geedzigxa festeno nun finigxu. Mi dankas Vin,
sinjoro jarlo, por cxiu honoro, kiu estas al mi montrita en cxi tiu
tempo. -- Vi veturos al Nidaros, mi opinias?
SKULE JARLO
Estas mia intenco.
HÅKON
Kaj mi al Viken. -- Se vi, Margrete, pli deziras resti cxi tie en
Bergen, tion faru.
MARGRETE
Kien vi velos, mi akompanos, gxis vi tion malpermesos.
HÅKON
Bone, do akompanu.
SIGRID
Disigxas nun la parencaro. (genuas antaux _Håkon_) Montru al mi
favoron, sinjoro regxo!
HÅKON
Ekstaru, sinjorino Sigrid; kion Vi petas estu plenumata.
SIGRID
Mi ne povas akompani la jarlon al Nidaros. La monahxinejo en Rejn
estos konsekrata; skribu al la cxefepiskopo, -- influu por ke mi
farigxu abatino tie.
SKULE JARLO
Vi, mia fratino?
HÅKON
Vi volas preni la vualon!
SIGRID
(ekstaras) Depost la sanga nokto en Nidaros, kiam okazis mia nupto,
kaj la Bagloj venis kaj morthakis mian fiancxon, kaj multajn centojn
kun li, dum la urbo brulis en cxiuj anguloj, -- tiam estis kvazaux la
sango kaj la fajro faris mian vidon malakra kaj estingita por la
ekstera mondo. Sed mi ekhavis forton por vidi tion, kion neniu alia
ekvidas, -- kaj ion mi nun vidas -- grandan tempon de teruro por la
lando!
SKULE JARLO
(ekscite) Sxi estas malsana! Ne atentu sxin.
SIGRID
Ricxa rikolto maturigxos por li, kiu rikoltas en mallumo. Cxiuj
virinoj en Norvegio havus nun nur unu solan taskon, -- genui en
monahxinejoj kaj en pregxejoj, kaj pregxi -- pregxi tage kaj
nokte!
HÅKON
(skuita) Cxu estas auxgurdoto aux anima malsano, kiu tiel
parolas?
SIGRID
Adiaux, mia frato, -- ni renkontigxos ankoraux unu fojon.
SKULE JARLO
(senvole) Kiam?
SIGRID
(mallauxte kaj malrapide) Kiam vi prenos la kronon; kiam estos granda
dangxero, -- kiam vi bezonos min en via plej intensa mizero! (eliras
dekstre kun _Margrete, sinjorino Ragnhild_ kaj la virinoj)
HÅKON
(post mallonga pauxzo, tiras la glavon, kaj diras kun firma kaj
trankvila decido:) Cxiuj viroj de la jarlo faru jxuron.
SKULE JARLO
(ekscitite) Cxu _tio_ estas via firma decido! (preskaux petante)
Regxo _Håkon_, tion ne faru!
HÅKON
Neniu jarlano forvelu de Bergen, antaux ol li estos jxurinta fidon al
la regxo. (foriras kun sia hirdo. Cxiuj escepte de la episkopo kaj la
jarlo sekvas)
EPISKOPO NIKOLAS
Li tusxis Vin per maldolcxaj manoj hodiaux.
SKULE JARLO
(silentas kaj rigardas konsternita post la regxon)
EPISKOPO NIKOLAS
(pli forte) Kaj eble li tamen ne estas regxe naskita.
SKULE JARLO
(turnas sin subite en forta eksciteco, kaj kaptas la brakon de la
episkopo) La konfeso de Trond pastro -- kie gxi estas?
EPISKOPO NIKOLAS
Li sendis gxin al mi de Anglio, antaux ol li mortis; mi ne scias kun
kiu, -- kaj mi ne ricevis gxin.
SKULE JARLO
Sed gxi estu trovata!
EPISKOPO NIKOLAS
Tion mi firme kaj plene opinias.
SKULE JARLO
Kaj se Vi gxin trovos, tiam Vi donos gxin en miajn manojn?
EPISKOPO NIKOLAS
Tion mi promesas.
SKULE JARLO
Tion Vi jxuru je Via anima savo?
EPISKOPO NIKOLAS
Tion mi jxuras je mia anima savo.
SKULE JARLO
Bone; gxis tiam mi volas kontrauxi al Håkon, kie tio povos okazi
silente kaj sekrete. Devas esti malhelpata, ke li farigxu pli potenca
ol mi, kiam la lukto komencos.
EPISKOPO NIKOLAS
Sed se montrigxos, ke li estas la gxusta regxido, -- kio jen?
SKULE JARLO
Tiam mi devos provi pregxi -- pregxi por humila animo por servi lin,
kiel honesta estro kaj laux mia povo.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj se li estas la malgxusta?
SKULE JARLO
Tiam li cedu por mi! Regxan nomon kaj regxan segxon, hirdon kaj
armeon, imposton kaj sxiparon, urbojn kaj kastelojn, cxion mi volas
havi.
EPISKOPO NIKOLAS
Li rifugxos al Viken --
SKULE JARLO
Mi pelos lin el Viken!
EPISKOPO NIKOLAS
Li firmstarigxos en Nidaros.
SKULE JARLO
Mi sturmos Nidaros!
EPISKOPO NIKOLAS
Li enfermigas sin en la sankta pregxejo de Olaf --
SKULE JARLO
Mi rompos la pregxejan pacon --
EPISKOPO NIKOLAS
Li fugxos supren sur la cxefaltaron, kaj krocxos sin firme al la
cxerko de Olaf --
SKULE JARLO
Mi tiros lin de la altaro, ecx se mi devos kuntiri la sanktan cxerkon --
EPISKOPO NIKOLAS
Sed ankoraux li havos la kronon sur la kapo, jarlo!
SKULE JARLO
Mi defrapos la kronon per mia glavo!
EPISKOPO NIKOLAS
Sed se gxi fiksigxis tro firme --?
SKULE JARLO
Nu do, en la nomo de Dio aux Satano -- tiam mi frapos ankaux la
kapon! (eliras dekstre)
EPISKOPO NIKOLAS
(postrigardas lin, kapklinas malrapide kaj diras:) Nu ja --
ja -- tiel mi sxatas la jarlon!
Kurteno
TRIA AKTO
(Cxambro en la Oslo-episkopa korto. Dekstre estas la enirpordo. En
la fono malgranda, malferma pordo kondukas al la kapelo, kiu estas
lumigata. Pordo, kun murtapisxo antauxe sur la maldekstra muro,
kondukas al la dormocxambro de la episkopo. Antauxe sur la sama
flanko staras remburita ripozbenko. Dekstre estas skribotablo kun
leteroj, dokumentoj kaj lumanta lampo.)
(Komence la cxambro estas malplena; interne, malantaux la
tapisxkurteno estas auxdata kanto de monahxoj. Iom poste envenas de
dekstre _Pål Flida_ vojagxvestita; li haltas cxe la pordo, atendas,
cxirkauxrigardas, kaj tri fojojn frapas la plankon per sia
bastono.)
SIRA VILJAM
(elvenas de maldekstre kaj ekdiras kun mallauxta vocxo:) Pål Flida!
Dio estu lauxdata; -- do la jarlo ne estas tre fore.
PÅL FLIDA
La sxipoj jam alvelas cxe la Kapinsulo; mi velis antauxe. Kaj kiel
fartas la episkopo?
SIRA VILJAM
Nun li ricevas la lastan sanktoleadon.
PÅL FLIDA
Sekve estas ekstrema dangxero.
SIRA VILJAM
Majstro Sigard el Brabant diris, ke li ne povas vivi trans la
nokton.
PÅL FLIDA
Do mi pensas, ke li vokis nin al si tro malfrue.
SIRA VILJAM
Ne, ne, -- li estas plene konscia kaj ankaux havas ioman forton, --
cxiun momenton li demandas, cxu la jarlo ne baldaux venos.
PÅL FLIDA
Vi dauxre nomas lin _jarlo_; cxu vi ne scias, ke la regxo nomis lin
duko?
SIRA VILJAM
Jes, jes, certe; -- estas nur tia malnova kutimo. Tsxsx --
(Li kaj _Pål Flida_ faras krucsignon kaj klinas sin. El la cxambro
de la episkopo venas du hxorservantoj kun kandeloj, poste du aliaj
kun skatoloj kun incenso; post ili pastroj portantaj kalikon, diskon,
krucifikson kaj pregxejan standardon; poste sekvas vico da pastroj
kaj monahxoj; hxorservistoj kun kandeloj kaj incensskatoloj finas la
procesion, kiu malrapide movigxas en la kapelon, kies pordo fermigxas
post ili.)
PÅL FLIDA
Nun do la maljuna sinjoro finfaris kun tiu cxi mondo.
SIRA VILJAM
Mi do povas diri al li, ke duko Skule venos plej eble baldaux?
PÅL FLIDA
Li iros rekte de la kajo cxi tien al la episkopa korto. Adiaux!
(foriras)
(Pluraj pastroj, inter kiuj estas _Peter_, kaj servistoj de la
episkopo, elvenas de maldekstre kun kovrotukoj, kusenetoj kaj granda
fajroskatolo.)
SIRA VILJAM
Por kio tio cxi?
PASTRO
(pretigante sur la benko) La episkopo volas kusxi cxi tie
ekstere.
SIRA VILJAM
Sed cxu tio estas konsilinda?
PASTRO
Majstro Sigard opinias, ke ni povas cedi al li. Jen li jam estas.
(Episkopo _Nikolas_ elvenas, subtenata de _majstro Sigard_ kaj
pastro. Li estas vestita en episkopa vestajxo, sed sen bastono kaj
mitro.)
EPISKOPO NIKOLAS
Ekbruligu pli da kandeloj! (Li sidigxas sur la benkon cxe la
fajroskatolo, kaj kovrigxas per la kovrotukoj.) Viljam! Nun mi ricevis
pardonon por cxiuj miaj pekoj! Ili kunprenis cxiujn; sxajnas al mi
nun, ke mi estas suficxe malpeza.
SIRA VILJAM
La duko sendis por voki Vin, sinjoro; li jam estas cxi-flanke de la
Kapinsulo.
EPISKOPO NIKOLAS
Estas bone, tre bone. Ankaux la regxo certe baldaux estos cxi tie. Mi
estis peka hundo dum miaj tagoj, Viljam; mi ege faris deliktojn
kontraux la regxo. La pastroj tie ene diris, ke cxiuj miaj pekoj estu
al mi pardonitaj, -- jes, suficxe bone; sed estas facile por ili
promesi; ne estas kontraux _ili_, ke mi deliktis. Ne, ne -- certe
estas pli sekure auxdi tion el la busxo de la regxo mem. (ekdiras
ekscite:) Lumon, mi diras! Estas ja ombre cxi tie.
SIRA VILJAM
_Estas_ ekbruligite --
MAJSTRO SIGARD
(haltigas lin per signo, kaj proksimigxas al la episkopo) Kiel
statas, sinjoro?
EPISKOPO NIKOLAS
Nu ja, -- nu ja; malvarmaj estas la manoj kaj la piedoj.
MAJSTRO SIGARD
(duonlauxte, dum li lokigas la fajroskatolon pli proksimen) Hm, --
estas la komenco de la fino.
EPISKOPO NIKOLAS
(time al _Viljam_) Mi diris, ke ok monahxoj kantu kaj pregxu por mi
en la kapelo cxi-nokte. Atentu ilin; estas pigruloj inter ili.
SIRA VILJAM
(silente montras al la kapelo de kie auxdigxas kanto, kiu dauxras dum
la sekvanta sceno.)
EPISKOPO NIKOLAS
Tiom ankoraux nefarita, kaj forlasi cxion! Tiom nefarita, Viljam!
SIRA VILJAM
Sinjoro, pensu pri la cxielo!
EPISKOPO NIKOLAS
Mi ankoraux havas tempon; -- gxis la morgauxo, opinias majstro Sigard --
SIRA VILJAM
Sinjoro, sinjoro!
EPISKOPO NIKOLAS
Donu al mi mitron kaj bastonon! -- Facile por vi diri ke mi pensu --
(pastro alportas tion petitan) Nu, metu la mitron tien, gxi estas tro
peza por mi; donu al mi la bastonon en la manon; nun mi estas armita.
Episkopo! -- La malbonulo ne kuragxos tro proksimigxi al mi nun!
SIRA VILJAM
Cxu vi ion kroman deziras?
EPISKOPO NIKOLAS
Ne. Jes, diru al mi; -- Peter, filo de Andres Skjaldarband, -- cxiuj
parolas bone pri li --
SIRA VILJAM
Li certe estas senpeka animo.
EPISKOPO NIKOLAS
Peter, vi noktodejxoru cxe mi gxis la regxo aux la duko venos. Eliru
tiom longe, vi aliuloj, sed estu proksimaj.
(Cxiuj escepte _Peter_ eliras dekstre.)
EPISKOPO NIKOLAS
(post mallonga pauxzo) Peter!
PETER
(proksimigxas) Sinjoro?
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu vi neniam vidis maljunajn homojn morti?
PETER
Ne.
EPISKOPO NIKOLAS
Timemaj estas ili cxiuj; pri tio mi kuragxas jxuri! Tie sur la tablo
kusxas granda letero kun sigelo; donu gxin al mi. (_Peter_ alportas
la leteron.) Estas por via patrino.
PETER
Por mia patrino?
EPISKOPO NIKOLAS
Vi devas vojagxi norden al Hålogalando kun gxi. Mi skribis al sxi pri
granda kaj grava afero; venis novajxoj de via patro.
PETER
Li luktas kiel batalanto de la Sinjoro en la sankta lando. Se li tie
falos, li falos sur sanktan grundon; cxar _tie_ cxiu piedlargxo de
tero estas sankta. Mi memorigas lin al Dio en cxiuj miaj pregxoj.
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu Andres Skjaldarband estas kara al vi?
PETER
Li estas honorinda viro; sed vivas alia viro, per kies grandeco mia
patrino kvazaux edukis kaj nutris min.
EPISKOPO NIKOLAS
(rapide kaj strecxe) Cxu tiu estas duko Skule?
PETER
Jes, la duko, -- Skule Bårdsson. Mia patrino konis lin en la juneco.
La duko certe devas esti la plej eminenta viro en la lando!
EPISKOPO NIKOLAS
Jen la letero; tuj iru norden kun gxi! -- Cxu ili kantas tie ene?
PETER
Jes, sinjoro.
EPISKOPO NIKOLAS
Ok grandaj uloj kun gorgxoj kiel trompetoj, tio ja devas iom helpi,
mi scias?
PETER
Sinjoro, sinjoro, mi volas mem pregxi!
EPISKOPO NIKOLAS
Mi havas tro multe da nefaritajxoj, Peter. La vivo estas tro
mallonga; -- krome la regxo certe pardonos min, kiam li venos --
(skuigxas en doloro)
PETER
Vi suferas, cxu?
EPISKOPO NIKOLAS
Mi ne suferas; sed sonoras cxe miaj oreloj; glimas kaj fulmas antaux
miaj okuloj.
PETER
Estas la cxielaj sonoriloj, kiuj sonorigas Vin hejmen; -- tio, kio
brilas, estas la altarkandeloj, kiujn la angxeloj de Dio ekbruligis
por Vi.
EPISKOPO NIKOLAS
Jes certe estas tiel; -- ne estas dangxero, kiam ili nur bone eltenas
en pregxo tie ene, -- Adiaux, vojagxu tuj kun la letero.
PETER
Cxu ne unue --?
EPISKOPO NIKOLAS
Ne, iru; mi ne timas esti sola.
PETER
Bonvenon ree do, kiam la cxielaj sonoriloj iam sonoros ankaux por mi.
(eliras dekstre)
EPISKOPO NIKOLAS
La cxielaj sonoriloj, -- ja, tiajxon oni diras facile, kiam oni
marsxas sur du sanaj piedoj. -- Tiom nefarita! Tamen post mi vivos
multo. Mi promesis al la duko je la savo de mia animo doni al li la
konfeson de Trond pastro, se gxi venus al mi enmane; -- bone ke mi ne
ricevis gxin. Se li scius, li volus venki aux fali; tiam unu el ili
farigxus la plej potenca viro, kiu iam vivis en Norvegio. Ne, ne, --
kion _mi_ ne povis atingi, neniu aliulo atingu. Estas pli bone kun la
necerteco; tiom longe kiom la duko pezigxas per _gxi_, la du estos
detruantaj unu la alian, cxie kie ili atingos; urboj bruligxos,
vilagxaroj rabigxos, -- neniu gajnos pere de la perdo de la aliulo --
-- (en teruro) Graco, indulgo! Estas ja mi, kiu portas la kulpon --
mi, kiu de la unua pasxo ekirigis la tuton! (sin trankviligante) Ja,
ja, ja! sed nun venos la regxo -- estas ja sur lin ke la plejmulto
versxigxas, -- li certe pardonos -- estos legataj pregxoj kaj mesoj;
ne estas dangxero; -- mi ja estas episkopo, kaj mi neniam mortigis
iun per propra mano. -- Bone estas, ke la konfeso de Trond Pastro ne
venis; la sanktuloj estas kun mi, ili ne volas tenti min rompi mian
promeson. -- Kiu frapas la pordon? Certe estas la duko! (kontente
frotas siajn manojn) Li volas petegi pruvojn pri la regxa rajto, --
kaj mi havas neniun pruvon por doni al li!
(_Inga el Vartejg_ envenas; sxi estas nigre vestita, kun mantelo
kaj kufo.)
EPISKOPO NIKOLAS
(skuigxas) Kiu estas?
INGA
Virino el Vartejg en Borgarsyssel, estimata sinjoro.
EPISKOPO NIKOLAS
Patrino de la regxo!
INGA
Tiel mi iam nomigxis.
EPISKOPO NIKOLAS
Foriru, foriru! Mi ne konsilis al Håkon disigxi de Vi!
INGA
Kion la regxo faras, estas bone farata! Ne estas tial, ke mi
venas.
EPISKOPO NIKOLAS
Kaj kial do?
INGA
Gunnulf, mia frato, revenis hejmen el sia vojagxo al Anglio --
EPISKOPO NIKOLAS
El vojagxo al Anglio --!
INGA
Li forestis dum multaj jaroj, kiel Vi scias, kaj vaste cxirkauxvagis;
nun li kunprenis leteron hejmen --
EPISKOPO NIKOLAS
(senspire) Leteron --?
INGA
De Trond pastro. Estas por Vi, sinjoro. (transdonas gxin al li)
EPISKOPO NIKOLAS
Nu tiel; -- kaj Vi alportas gxin?
INGA
Laux la deziro de Trond. Grandan dankon mi sxuldas al li de tiu
tempo, kiam li nutris Håkon. Mi sciigxis ke Vi estas malsana; tial mi
tuj entreprenis la veturon; mi iris cxi tien surpiede --
EPISKOPO NIKOLAS
Ne urgxis tiel, Inga!
DAGFINN BONDE
(envenas de dekstre) Paco de Dio, honorinda sinjoro!
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu venos la regxo?
DAGFINN BONDE
Nun li rajdas malsupren la Ryenmontojn kun la regxino kaj la regxa
infano kaj granda sekvantaro.
INGA
(rapide alpasxas al _Dagfinn_) La regxo, -- la regxo! cxu _li_ tien
cxi venos?
DAGFINN BONDE
Inga! Cxu Vi estas cxi tie, Vi severe provita virino?
INGA
Tiu ne estas severe provita, kiu havas tian grandan filon.
DAGFINN BONDE
_Nun_ lia malmola koro degelu.
INGA
Neniun vorton al la regxo pri mi. Ho, sed vidi lin mi tamen devas; --
auxdu, -- cxu cxi tien li venos?
DAGFINN BONDE
Jes, baldaux.
INGA
Kaj estas malluma vespero. La regxon lumgvidos certe torcxoj.
DAGFINN BONDE
Jes.
INGA
Do mi starigos min en pordsxirmejon, kie li preterpasos; -- kaj poste
hejmen al Vartejg. Sed unue enen en la pregxejon de sankto Hallvard;
_tie_ brilos lumoj cxi-nokte; tie mi pregxos pri bono por la regxo,
por mia bela filo. (eliras dekstre)
DAGFINN BONDE
Mi prizorgis mian mision; mi iros renkonte al la regxo.
EPISKOPO NIKOLAS
Salutu lin plej kare, bona Dagfinn!
DAGFINN BONDE
(forirante dekstre) Ne dezirus _mi_ esti episkopo Nikolas
morgaux.
EPISKOPO NIKOLAS
La konfeso de Trond pastro --! Do gxi tamen venis; -- jen mi tenas
gxin en mia mano. (cerbumas kaj rigardas rekte antauxen) -- Oni
neniam devus promesi ion sur la savo de sia animo, kiam oni estas
tiel maljuna kiel mi. Se restus al mi jaroj, mi cxiukaze turnus min
el tia promeso; sed cxi-vespere, la lastan vesperon, -- ne, tio ne
estas konsilinda. -- Cxu mi tamen devas teni gxin? Cxu tio ne estas
riski cxion, por kio mi verkis tra mia tuta vivo? -- (Flustre)
Ho, se mi povus trompi la malbonulon, nur tiun cxi kroman fojon!
(auxskultas) Kio estas _tio_? (vokas) Viljam, Viljam!
SIRA VILJAM
(envenas de dekstre)
EPISKOPO NIKOLAS
Kio estas tio, kio zumas kaj hurlas tiel malbele?
SIRA VILJAM
Estas la ventego, kiu plifortigxas.
EPISKOPO NIKOLAS
La vetero plifortigxas! -- Certe mi tenos mian promeson! La ventego,
vi diras -- Cxu ili kantas tie ene?
SIRA VILJAM
Jes, sinjoro.
EPISKOPO NIKOLAS
Diru, ke ili ege klopodu -- precipe frato Aslak; li cxiam prononcas
mallongajn pregxojn; li forpincxas, kiam li eblas; li transsaltas,
tiu hundo! (frapas la plankon per la episkopa bastono) Eniru, kaj
diru al li, ke estas la lasta nokto por mi; li estu diligenta, aux mi
revenos al li fantome!
SIRA VILJAM
Sinjoro, cxu mi ne sercxu majstron Sigard?
EPISKOPO NIKOLAS
Eniru, mi diras! (_Viljam_ iras en la kapelon) Aspekte estas la
cxiela volo, ke mi interkonsentigu la regxon kaj la dukon, cxar gxi
nun sendas al mi la leteron de Trond pastro. Tio cxi estas severe
akceptebla, Nikolas; tirrompi per unu sola ektiro, kion vi uzis vian
tutan vivon por konstrui. Sed ne estas io alia farebla; mi devas
plenumi la volon de la cxielo cxi tiun fojon. -- Se mi almenaux povus
legi tion, kio estas skribita en la letero; sed mi ecx ne povas vidi
solan vorton! Nebuloj drivas antaux miaj okuloj; fajras kaj sparkas
--; kaj neniun alian mi kuragxas peti legi gxin por mi! Promesi
tiajxon --! Cxu la homa sagaco estas tiel povra, ke gxi ne kapablas
estri la duan kaj trian etapon de sia propra ago? Mi parolis tiel
longe kaj incite al Vegard Veradal por igi la regxon forsendi Inga de
si, ke tio fine okazis. Tiu ago estis sagxa en la unua etapo; sed se
mi ne estus tiel konsilinta, Inga ne logxus en Vartejg nun, la letero
ne estus entempe veninta en miajn manojn, kaj mi ne havus iun
promeson por teni, -- do malsagxe en la dua etapo. Se mi tamen havus
la tempon por mi; sed ne nur tiun cxi solan nokton, kaj apenaux
_tiun_. Mi devas, mi volas pli longe vivi!. (frapas per la bastono;
pastro envenas de dekstre) Majstro Sigard venu! (La pastro eliras; la
episkopo premas la leteron en la manoj.) Cxi tie, malantaux tiu
maldika sigelo kusxas la sagao de Norvegio por centoj da jaroj! Gxi
kusxas songxante, kiel la birdido en la ovo! Ho, tiu, kiu nun havus
pli ol unu animon -- aux ecx _neniun_! (premas la leteron sovagxe al
sia brusto) Ho, se la fino ne estus tiel tuja sur min, -- kaj la
jugxo kaj puno, -- mi kovus vin al akcipitro, kiu jxetus ombran
teruron super la tutan landon, kaj hakus siajn akrajn ungegojn en
cxiun homan koron! (ekskuigxas) Sed la lasta horo estas proksima!
(kriante) Ne, ne, -- vi farigxu al cigno, blanka cigno! (jxetas la
leteron foren sur la plankon, kaj vokas) Majstro Sigard, majstro
Sigard!
MAJSTRO SIGARD
(de dekstre) Kiel statas, honorinda sinjoro?
EPISKOPO NIKOLAS
Majstro Sigard, -- vendu al mi tri tagojn da vivo!
MAJSTRO SIGARD
Mi diris al Vi --
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, jes; sed ne estis serioze; estis nur eta puno. Mi estis nesagxa
ulo kontraux Vi; tial Vi volis timigi min. Fi, tio estis malbela, --
ne, ne -- estis merite por mi! Sed estu nun bona kaj sagxa! Mi pagos
bone; -- tri tagojn da vivo, majstro Sigard, nur tri tagojn da
vivo!
MAJSTRO SIGARD
Ecx se mi mem forirus en la sama momento, kiel Vi, mi ne povus aldoni
tri tagojn.
EPISKOPO NIKOLAS
Unu tagon do; nur unu tagon! Estu lumo, brilu la suno, kiam mi
foriros! Auxskultu, Sigard, (mansignas lin al si, kaj tiras lin
malsupren sur la benkon) Mi donis preskaux cxiun mian oron al la
eklezio, por havi grandajn mesojn legotajn poste. Mi retiros tion; Vi
havu la cxion! Cxu, Sigard, cxu ni du trompu tiujn tie interne? He,
he, he! Vi farigxos ricxa, Sigard, kaj forvojagxos el la lando; mi
ricevos prokraston, kaj povos iom pripensi, kaj kontentigi min per
malpli da pregxoj. Cxu, Sigard, cxu ni --? (_Sigard_ palpas lian
pulson; la episkopo ekdiras time:) Nu, kial Vi ne respondas?
MAJSTRO SIGARD
(ekstaras) Mi ne havas tempon, sinjoro. Mi faros trinkajxon por Vi,
kiu povos iomete faciligi la lastajn momentojn.
EPISKOPO NIKOLAS
Ne, Vi atendu pri tio! Atendu -- kaj respondu al mi!
MAJSTRO SIGARD
Mi ne havas tempon; la trinkajxo devas esti preta gxis horo. (eliras
dekstre)
EPISKOPO NIKOLAS
Gxis horo! (frapas impete) Viljam! Viljam!
SIRA VILJAM
(venas el la kapelo)
EPISKOPO NIKOLAS
Prenu pliajn por helpi tie! La ok ne suficxas!
SIRA VILJAM
Sinjoro --?
EPISKOPO NIKOLAS
Plurajn por helpi, mi diras! Kolbein kanoniko kusxis malsana kvin
semajnojn, -- li ne povis multe peki dum tiu tempo --
SIRA VILJAM
Li iris al konfeso hieraux.
EPISKOPO NIKOLAS
(fervore) Jes, _li_ devas esti bona; prenu lin! (_Viljam_ reen iras
en la kapelon) Gxis horo! (sekigas la sxviton de la frunto) Puh, kiel
varme estas! -- La fia hundo, -- por kio lia tuta erudicio, kiam li
tamen ne povas aldoni unu horon. Tie en sia studejo li sidas cxiun
tagon, kunmetante artefaritajn radojn kaj lodojn kaj levilojn; li
volas krei verkon, kiu iru kaj iru, kaj neniam haltu, -- _perpetuum
mobile_ li nomas gxin. Kial li ne praktikas sian arton kaj sagxecon,
por fari la homon al tia _perpetuum mobile_ --? (haltas pensante;
ekbrilas liaj okuloj) _Perpetuum mobile_, -- mi ne estas precipe
lerta pri la latino, -- sed tio signifas ion, kio kapablas funkcii
eterne, dauxre tra cxiuj tempoj. Se mi nun mem povus --? _Tio_
estus vere fina ago! Estus fari sian plej grandan agon en la lasta
momento! Funkciigi radojn kaj lodojn kaj levilojn en la animoj de la
regxo kaj la duko; ekmovi ilin tiel, ke neniu potenco sur la tero
povos ilin haltigi. Se tion mi povus, tiam mi dauxre vivus, vivus en
mia verko, -- kaj en la grava momento eble estas _tio_, kio nomigxas
senmorteco. -- Konsolaj, fresxigaj pensoj, ho kiel vi mildigas por
maljuna viro! (elspiras kaj strecxas sin agrable sur la benko)
Diabolus estis severa pri mi cxi-vespere. Estas la sekvo de kusxo
senlabora; _otium est pulvis -- pulveris_ -- nu, sensignifa la
latino, -- Diabolus ne plu ekhavu potencon super mi; mi volas esti
aktiva gxis laste; mi volas --; kiel ili gorgxegas tie -- (frapas;
_Viljam_ elvenas) Diru al ili, ke ili silentu tie, ili gxenas min. La
regxo kaj la duko baldaux venos; mi havas grandajn aferojn por
pripensi.
SIRA VILJAM
Sinjoro, cxu mi do --?
EPISKOPO NIKOLAS
Ordonu al ili silenti momenton, ke mi povu pensi trankvile. Jen vidu,
ekprenu tiun leteron, tie sur la planko. -- Bone. Donu al mi la
paperojn --
SIRA VILJAM
(iras al la skribotablo) Kiujn, sinjoro?
EPISKOPO NIKOLAS
Same bone --; tiujn kun sigelo; tiujn kiuj kusxas plej supre. -- Nu;
do eniru kaj diru ke ili silentu. (_Viljam_ eliras) -- Morti, kaj
tamen regi en Norvegio! Morti, kaj arangxi tiel, ke neniu viro levu
sian kapon pli alten super cxiuj aliaj. Mil vojoj povus konduki al
tiu celo; sed povas nur esti unu, kiu tauxgas! -- gravas tiun trovi,
-- gravas gxin lauxiri. -- Ha! La vojo estas ja tiel proksima, tiel
proksima! Jes, tiel estu. Mi tenos la promeson; la duko ekhavu la
leteron en siajn manojn; -- sed la regxo -- hm, li ekhavu en sian
koron la dornon de dubo. Håkon estas honesta, kia oni nomas tion; kun
la fido pri si mem, kaj pri sia rajto, multo falos en li. Ambaux dubu
kaj fidu, balancu supren kaj malsupren, neniam trovu firman grundon
sub la piedo, -- _perpetuum mobile!_ -- Sed cxu Håkon volas fidi mian
dirajxon? Li volas; mi estas ja mortanta viro; mi nutros lin per vero
antauxe. -- La fortoj forlasas min, sed la animo fresxigxas; -- mi ne
kusxas pli sur mortolito, mi sidas en mia laborejo, mi volas labori
la lastan nokton, labori -- gxis la lumo estingigxas --
DUKO SKULE
(envenas de dekstre, kaj iras al la episkopo) Pacon kaj saluton,
honorinda sinjoro! Mi auxdas, ke malbone statas pri Vi.
EPISKOPO NIKOLAS
Mi estas kadavro en burgxono, bona duko; cxi-nokte mi ekfloros;
morgaux sentigxos, kiel mi odoras.
DUKO SKULE
Jam cxi-nokte. Vi diras?
EPISKOPO NIKOLAS
Majstro Sigard diras: gxis unu horo.
DUKO SKULE
Kaj la letero de Trond pastro --?
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu Vi dauxre pensas pri gxi?
DUKO SKULE
Gxi neniam foriras el miaj pensoj.
EPISKOPO NIKOLAS
La regxo faris Vin duko; neniu viro portis nomon de duko en Norvegio,
antaux Vi.
DUKO SKULE
Ne suficxas. Se Håkon estas la malgxusta, mi devas havi cxion!
EPISKOPO NIKOLAS
Hu, estas malvarme cxi tie; frostas al mi tra cxiuj membroj.
DUKO SKULE
La letero de Trond pastro, sinjoro! Pro Dio la cxiopotenca, -- cxu Vi
havas gxin?
EPISKOPO NIKOLAS
Mi almenaux scias, kie gxi trovigxas.
DUKO SKULE
Do diru! Diru!
EPISKOPO NIKOLAS
Atendu --
DUKO SKULE
Ne, ne, -- profitu de la tempo; mi vidas ke alproksimigxas la fino,
-- kaj la regxo ja venos cxi tien, oni diris.
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, la regxo venos; el tio Vi vidos bone, ke mi atentas pri Via
afero, ecx _nun_.
DUKO SKULE
Kion Vi intencas?
EPISKOPO NIKOLAS
Cxu Vi memoras cxe la nupto de Håkon, -- tiam Vi diris, ke tio, kio
faras Håkon forta, estas lia neskuebla fido al si mem?
DUKO SKULE
Nu?
EPISKOPO NIKOLAS
Se mi konfesos kaj inokulos en lin la dubon, tiam falos la fido, kaj
la forto kun gxi.
DUKO SKULE
Sinjoro, tio estas peka, peka, se li estas la gxusta!
EPISKOPO NIKOLAS
Estos en Via kapablo ree fari lin fidanta. Antaux ol mi forpasos de
tie cxi, mi diros al Vi, kie la letero de Trond pastro trovigxas.
SIRA VILJAM
(de dekstre) Nun venas la regxo kun torcxoj kaj sekvantaro laux la
strato.
EPISKOPO NIKOLAS
Bonvena li estu. (_Viljam_ eliras) Duko, la lastan servon mi petas de
vi. Estu mia postmorta zorganto kontraux cxiuj miaj malamikoj.
(elprenas leteron) Jen mi listigis ilin. Tiuj, kiuj staras plej
supre, mi dezirus pendigi, se tiel eblus.
DUKO SKULE
Ne pensu pri vengxo nun; ne restas al Vi longa --
EPISKOPO NIKOLAS
Ne pri vengxo, sed pri puno. Promesu al mi svingi la glavon de puno
super cxiujn miajn malamikojn, kiam mi estos for. Ili estas viaj
malamikoj same kiel la miaj; kiam Vi farigxos regxo, punu ilin; Vi
tion promesas?
DUKO SKULE
Mi promesas kaj jxuras; -- sed la letero de Trond pastro --!
EPISKOPO NIKOLAS
Vi scios, kie gxi estas; -- sed, jen vidu --; la regxo venas; --
kasxu la liston pri niaj malamikoj!
(La duko kasxas la dokumenton; samtempe envenas _Håkon_ de
dekstre.)
EPISKOPO NIKOLAS
Bonvenon cxe la funebra festeno, sinjoro regxo!
HÅKON
Akre Vi kontrauxstaris min je cxiuj okazoj; sed nun tio estu
forgesita kaj pardonita; la morto forvisxas ecx la plej grandan
kalkulon.
EPISKOPO NIKOLAS
Tio malpezigis! Ho, kiel granda estas la mildo de la regxo! Sinjoro,
kion Vi cxi-vespere faris kontraux maljuna pekulo, dekoble --
HÅKON
Lasu tion; sed mi devas diri al Vi, ke mi alte miras. Vi alvokas min
cxi tien por ricevi mian pardonon, kaj Vi arangxas por mi tian
renkonton.
EPISKOPO NIKOLAS
Renkonton, sinjoro?
DUKO SKULE
Estas al mi, ke la regxo aludas. Cxu Vi, sinjoro episkopo, volas
certigi al regxo Håkon, je mia fido kaj honoro, ke mi nenion sciis
pri lia veno, antaux ol mi metis la piedon sur la kajon en Oslo.
EPISKOPO NIKOLAS
Ahx, ahx; cxiu kulpo kusxas sur mi! Mi estis malsana, litotenanta
viro la tutan lastan jaron; malmulte aux nenion mi auxdis pri la
aferoj de la lando; mi pensis, ke nun estas bone kaj amikece inter la
altaj parencoj!
HÅKON
Mi notis, ke la amikeco inter la duko kaj mi prosperas pli bone, kiam
ni tenas nin fore unu de la alia; tial adiaux, episkopo Nikolas, kaj
Dio estu kun Vi, tie kien Vi iros. (volas foriri)
DUKO SKULE
(mallauxte kaj maltrankvila) Episkopo, episkopo; li foriras!
EPISKOPO NIKOLAS
(subite kaj kun sovagxa forto) Atendu, regxo Håkon!
HÅKON
(haltas) Kio nun?
EPISKOPO NIKOLAS
Vi ne rajtas iri el tiu cxi cxambro, antaux ol maljuna episkopo
Nikolas parolis sian lastan vorton!
HÅKON
(senvole metas la manon sur la glavon) Cxu vi eble venis al Viken kun
forta aro, duko?
DUKO SKULE
Mi ne respondecas en tio cxi.
EPISKOPO NIKOLAS
Estas per la potenco de la vorto, ke mi sciu reteni Vin. Kie estas
funebra ceremonio en la domo, _tie_ la mortanto estas la unua homo en
la kunveno; li rajtas fari kaj farigi, kion li volas -- tiel foren
kien lia kapablo atingas. Tial mi nun volas prezenti mian propran
funebran paroladon; en antauxa tempo mi cxiam timis, ke regxo Sverre
estus gxin faronta --
HÅKON
Ne parolu tiel sovagxe, sinjoro!
DUKO SKULE
Vi fortrancxas el la kara momento, kiu restas al vi!
HÅKON
Via okulo jam estas inerta!
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, mia okulo estas inerta; mi apenaux vidas Vin, kie Vi staras; sed
ene en mi vice preterpasas mia vivo brile klara. Mi vidas viziojn
_tie_ --; auxskultu kaj lernu, regxo! -- Mia parencaro estis la plej
potenca en la lando; multaj grandaj estroj devenis el gxi; _Mi_ volis
esti la plej granda el ili cxiuj. Mi ne estis pli ol knabo, kiam mi
komencis avidi faregojn; Sxajnis al mi, ke ne eblis atendi gxis mi
maturigxus; -- ekstaris regxoj kun malpli da rajto ol mi, -- Magnus
Erlingsson, Sverre pastro --; ankaux _Mi_ volis esti regxo; sed unue
estro, -- estis necese. Jen la batalo okazus sur la Ile-kampoj; tie
la unuan fojon mi partoprenis. La suno levigxis, kaj fulmis miloj da
brilaj armiloj. Magnus kaj lia tuta aro aliris kvazaux al ludo; sole
mi sentis min prema en la koro. Sovagxe atakis nia aro; sed _mi_ ne
povis aliri -- mi timis! Cxiuj aliaj estroj de Magnus batalis
maltime, kaj multaj falis, kie ili luktis; sed mi fugxis supren la
Rokmonto, kuris kaj kuris, kaj ne haltis antaux ol mi reatingis la
fjordon, longe fore. Multaj viroj devis lavi siajn sangajn vestajxojn
en la Trondhejm-fjordo tiun vesperon; -- ankaux mi devis lavi la
miajn, sed ne pro sango. Jes, regxo, mi estis timema; kreita por
estri -- kaj timema! Tio fraplumis en mi kvazaux fulmo; post tiu horo
mi malamis cxiun viron; mi pregxis sekrete en la pregxejoj, mi ploris
kaj genuis cxe la altaroj, mi donis multekostajn donacojn, faris
sanktajn promesojn; strecxe mi provis en batalo post batalo, cxe
Salteysund, sur la Jonskampoj kiam la Bagloj tenis sin en Bergen, --
cxiam vane. Sverre estis tiu, kiu unue komprenis; li eldiris tion
lauxte kaj moke, kaj de tiu tago cxiu viro en la aro ridis, kiam
Nikolas Arnason antauxeniris milite vestita. -- Timema, timema --,
kaj tamen mi volis esti estro, volis esti regxo, sentis min ja kreita
regxo, povus antauxenigi la regnon de Dio sur la tero; sed estis la
sanktuloj mem, kiuj sxlosis por mi la barilon...
HÅKON
Ne plendu pri la cxielo, episkopo! Vi multe malamis!
EPISKOPO NIKOLAS
Jes, mi multe malamis; malamis en cxi tiu lando cxiun kapon, kiu
altigxis super la amason. Sed mi malamis, cxar mi ne povis ami.
Belajn virinojn, -- ho, mi povus ankoraux gluti ilin per sparkantaj
okuloj! Mi havas okdek jarojn, kaj ankoraux mia avido estas faligi
virojn kaj sine cxirkauxbraki virinojn; -- sed mi spertis en _tio_
kiel en la batalo; nur volo kaj avido; potenco forsxtelita ekde la
naskigxo; -- la bolanta donaco de la deziro -- kaj tamen kriplulo!
Jen mi do farigxis pastro; regxo aux pastro tiu viro devas esti, kiu
volas majstri la tutan potencon. (ridas) Mi pastro! Mi eklezia viro!
Jes, al unu eklezia ago la cxielo precipe kreis min, -- tiu atingi la
altajn tonojn, -- kanti per virina vocxo en la grandaj ekleziaj
festenoj. Kaj tamen tiuj en la alteco postulas de mi -- la duonulo --
kion ili rajtas postuli de kiu ajn, kiu plene ricevis la kapablon por
sia vivotasko! Estis tempoj, kiam sxajnis al mi, ke tia postulo povus
esti merita; jen mi kusxis sur la malsanlito, frapita de timo por
puno kaj jugxo! _Nun_ tio pasis; restas en mi medolo en la animaj
artikoj! Nenio estas mia krimo; estas kontraux _mi_, ke oni faris
maljustajxon; _mi_ estas la plendanto!
DUKO SKULE
(mallauxte) Sinjoro -- la letero! Ne restas por Vi longa tempo!
HÅKON
Pensu pri Via animo, kaj humiligu Vin!
EPISKOPO NIKOLAS
La faro de viro estas lia animo, kaj mia faro dauxre vivu sur la
tero. Sed Vi, regxo Håkon, Vi devus gardi Vin; cxar kiel la cxielo
kontrauxstaris _min_ kaj kaptis damagxon por pago, tiel Vi
kontrauxstaras tiun viron, kiu tenas en sia mano la felicxon de la
lando --
HÅKON
Ha -- duko, duko! Nun mi komprenas la renkonton cxi tie!
DUKO SKULE
(impete al la episkopo) Neniun plian vorton pri tiajxo!
EPISKOPO NIKOLAS
(al _Håkon_) Li kontrauxstaros Vin tiom longe kiom lia kapo sidas
fiksita sur la sxultroj. Dividu kun li! Mi ne havos pacon en la
cxerko, mi revenos, se Vi du ne dividos! Neniu el Vi metu la altecon
de la aliulo al sia propra kresko; estus nur unu grandegulo en la
lando, se tio okazus; kaj cxi tie ne estu grandegulo; cxar mi neniam
estis grandegulo! (laca li malantauxen klinigxas sur la benko.)
DUKO SKULE
(jxetas sin genuen apud la benko, kaj krias al _Håkon_:) Voku helpon!
Pro la kompatemo de Dio, la episkopo ne devas ankoraux morti!
EPISKOPO NIKOLAS
Kiel sombrigxas antaux miaj okuloj! -- Regxo, lastan fojon, -- cxu Vi
volas dividi kun la duko?
HÅKON
Ecx ne obolon mi fordonacos el tio, kion Dio donis al mi!
EPISKOPO NIKOLAS
Bone kaj bele. (mallauxte) La fidon Vi almenaux perdu. (vokas)
Viljam!
DUKO SKULE
(mallauxte) La letero! La letero!
EPISKOPO NIKOLAS
(ne lin auxskultante) Viljam! (_Viljam_ envenas; la episkopo tiras
lin proksimen al si kaj flustras:) Kiam mi ricevis la lastan sanktan
oleadon, cxiuj miaj pekoj ja farigxis pardonataj?
SIRA VILJAM
Cxiuj pekoj, de Via naskigxo kaj al la momento, kiam Vi ricevis la
oleadon.
EPISKOPO NIKOLAS
Ne pli longe? Ne gxis mi foriros?
SIRA VILJAM
Sinjoro, Vi ne pekos cxi-nokte.
EPISKOPO NIKOLAS
Hm, neniu povas scii --; prenu la oran pokalon, kiun mi ricevis de
episkopo Absalon, -- donu gxin al la eklezio, -- kaj legu aldone sep
grandajn komunajn pregxojn.
SIRA VILJAM
Sinjoro, Dio estos al Vi graca!
EPISKOPO NIKOLAS
Sep aldonajn pregxojn, mi diras -- por tio per kio mi pekos
cxi-nokte! Iru, iru! (_Viljam_ foriras; la episkopo turnas sin al
_Skule_.) Duko, se Vi iam legos la leteron de Trond pastro,
kaj ke eble montrigxus, ke Håkon estas la gxusta, -- kion vi tiam farus?
DUKO SKULE
Je la nomo de Dio, -- tiam li ja estu regxo.
EPISKOPO NIKOLAS
Pripensu; multo estas en la ludo. Esploru cxiun faldajxon en via
koro; respondu kvazaux vi starus antaux la tribunalo! Kion Vi faros,
se li estas la gxusta?
DUKO SKULE
Klini min kaj lin servi.
EPISKOPO NIKOLAS
(murmuretas) Nu ja, akceptu tion, kio sekvos. (al _Skule_)
Duko, mi estas malforta kaj laca; farigxas mi milda kaj ema al
pacigxo --
DUKO SKULE
Estas la morto! La letero de Trond pastro! Kie gxi estas?
EPISKOPO NIKOLAS
Unue iu alia afero; -- mi donis al Vi la liston de miaj malamikoj --
DUKO SKULE
(senpacience) Jes, jes; mi vengxos cxion kontraux ili --
EPISKOPO NIKOLAS
Ne, mi nun estas milda; mi volas pardoni, kiel estas skribite. Kiel
Vi rezignas pri la potenco, mi volas rezigni pri la vengxo. Bruligu
la liston.
DUKO SKULE
Bone, bone; kiel Vi volas.
EPISKOPO NIKOLAS
Cxi tie en la fajroskatolo, ke mi rigardu --
DUKO SKULE
(jxetas la dokumenton en la fajron) Jen, vidu, nun brulas gxi! Kaj
nun, parolu, parolu! Miloj da vivoj estas en risko, se Vi nun ne
parolas.
EPISKOPO NIKOLAS
(kun brilantaj okuloj) Vivo de miloj! (krias:) Lumon! Aeron!
HÅKON
(rapidas al la pordo kaj vokas:) Helpon; la episkopo mortas!
(_Sira Viljam_ kaj pluraj el la aro de la episkopo envenas.)
DUKO SKULE
(skuas la brakon de la episkopo) La felicxo de Norvegio tra centoj da
jaroj, eble ties grandeco por eternaj tempoj!
EPISKOPO NIKOLAS
Eternaj tempoj! (triumfe:) _Perpetuum mobile!_
DUKO SKULE
Je la beateco de niaj animoj, -- kie estas la letero de Trond
pastro!
EPISKOPO NIKOLAS
(voke:) Ankoraux sep pregxojn, Viljam!
DUKO SKULE
(ekster si mem) La letero! La letero!
EPISKOPO NIKOLAS
Estas _tiu_, kiun vi bruligis, bona duko. (falas malantauxen sur la
benko kaj mortas)
DUKO SKULE
(ekpasxas malantauxen kun senvola krio, kaj kovras sian vizagxon per
la manoj) Dio vi cxiopova!
MONAHXOJ
(venas fugxe el la kapelo) Savu sin kiu povas!
KELKAJ VOCXOJ
Cxio malbona liberigxis cxi-nokte!
ALIULOJ
Ridigxis lauxte el la angulo! -- Kriigxis: "Ni havas lin!" --
Cxiuj lumoj estingigxis!
HÅKON
Nun mortis episkopo Nikolas.
MONAHXOJ
(fugxas elen dekstre) _Pater noster, -- pater noster!_
HÅKON
(proksimigxas al _Skule_ kaj diras mallauxte:) Duko, mi ne volas
esplori, kiujn sekretajn insidojn Vi elpensis kun la episkopo, antaux
ol li mortis; -- sed de morgaux Vi ree devos meti vian potencon kaj
dignon en miajn manojn; tion mi nun klare vidas, -- ni du ne povos
kune antauxeniri.
DUKO SKULE
(rigardas lin kvazaux senkonscie) Kune antauxeniri --?
HÅKON
Morgaux mi kunvokos tingon en la regxa korto; tie cxio devos esti
ordigata inter ni. (eliras dekstre)
DUKO SKULE
La episkopo morta, kaj la letero brulita! Vivo plena de dubo kaj
lukto kaj teruro! Ho, se mi povus pregxi! -- Ne, -- agi mi devas; --
cxi-vespere mi devas fari la decidan pasxon (al _Viljam_:) Kien iris
la regxo?
SIRA VILJAM
(timigata) Kristo liberigu min, -- kion Vi volas al li?
DUKO SKULE
Cxu vi eble kredas, ke mi intencas mortigi lin cxi-nokte? (eliras dekstre)
SIRA VILJAM
(postrigardas lin skuante la kapon, dum la servistoj elportas la
kadavron maldekstre.) La episkopo diris: Ankoraux sep pregxojn; -- mi
opinias, ke plej sekure estas legi dek kvar. (postsekvas la aliajn)
CXAMBRO EN LA REGXA KORTEGO
(En la fono estas la enireja pordo; sur ambaux flankaj muroj estas
pli malgrandaj pordoj; pli antauxe dekstre estas fenestro. Lampo
lumas sub la plafono. Tuj apud la pordo maldekstre staras benko, kaj
pli fone lulilo, en kiu la regxa infano dormas; _Margrete_ sidas
genue cxe la infano.)
MARGRETE
(lulas kaj kantas:)
Altigxas la plafono
al la cxiel' por vi;
nun flugas eta Håkon
en sia songx' al Di'.
Metigxis jen sxtuparo
de l' ter' al la cxiel';
ascendas eta Håkon
al supro kun angxel'.
La angxelet' de Dio,
infan', li gardas vin;
Di' benu etan Håkon,
kungardas mi, patrin'.
(Mallonga pauxzo. _Duko Skule_ envenas de la fono.)
MARGRETE
(ekstaras kun krio de gxojo, kaj rapidas al li renkonte.) Mia patro!
-- Ho, kiom mi suspiris kaj sopiris pri tiu cxi renkonto!
DUKO SKULE
Dia paco kun vi, Margrete! Kie estas la regxo?
MARGRETE
Cxe episkopo Nikolas.
DUKO SKULE
Hm, -- nu ja, do li devas baldaux esti cxi tie.
MARGRETE
Kaj cxu vi volas interparoli kaj interkonsenti, farigxi amikoj
denove, kiel en pasintaj tagoj?
DUKO SKULE
Mi bonvolus.
MARGRETE
Ankaux Håkon bonvolus; kaj cxiun tagon mi pregxas al Dio, ke tio
okazu. Ho, sed venu por rigardi -- (kaptas lian manon, kaj kondukas
lin al la lulilo)
DUKO SKULE
Via infano!
MARGRETE
Jes, tiu cxarma infano estas mia; -- cxu ne estas mirinde? Li
nomigxas Håkon, kiel la regxo! Jen vidu liajn okulojn -- ne, vi ja ne
povas vidi ilin nun, kiam li dormas, -- sed li havas grandajn bluajn
okulojn; kaj li povas ridi kaj strecxi la manojn kaj ekkapti min, --
kaj li jam konas min! (zorgeme sxi ordigas la lulilvestajxojn)
DUKO SKULE
Håkon ricevas filojn, la episkopo auxguris.
MARGRETE
Tiu cxi eta infano estas mil fojojn pli kara por mi ol lando kaj
regno, -- kaj tiel estas ankaux por Håkon. -- Ho, estas kvazaux mi ne
vere povas kredi pri la felicxo; mi havas la lulilon staranta antaux
mia lito; cxiun nokton, kiam mi vekigxas mi rigardas, cxu gxi estas
tie, -- aspekte mi timus, ke estas nur songxo --
DUKO SKULE
(auxskultante iras al la fenestro) Cxu ne estas la regxo --?
MARGRETE
Jes; li supreniras la alian sxtuparon; mi volas sercxi lin! (kaptas
la manon de la patro, kaj rekondukas lin al la lulilo) Duko Skule!
Staru garde cxe la regxa infano dume, -- jes cxar krome li estas
regxa infano -- tion mi neniam ekmemoras! Kaj se li vekigxos, klinu
vin profunden, kaj salutu lin, kiel regxoj estu salutataj! Nun mi
sercxos Håkon; ho Dio, Dio! nun fine venos lumon kaj pacon super la
parencaron! (eliras dekstre)
DUKO SKULE
(post mallonga kaj sombra silento) Håkon havas filon. Lia parencaro
vivos post li. Se li mortos, estos tronpretendanto, kiu staras pli
proksime al la trono ol cxiuj aliaj. Cxio prosperas por Håkon. Eble
li estas la malgxusta; sed lia fido je si mem staras firme kiel
antauxe; la episkopo volis skui gxin, sed ne havis tempon pro la
morto, ne permeson de Dio. Dio sxirmas Håkon, li retenis la
fortozonon. _Nun_ tion diri al li? _Nun_ jxuri sur la eldiro de la
episkopo? Kion tio utilus? Neniu kredus min, nek Håkon, nek aliuloj.
Li estus kredinta la episkopon en la mortohoro; la dubo venenigus
lin; sed tio do ne okazis. Kaj tiel neskueble kiel la fido sidas cxe
Håkon, tiel neskueble sidas la dubo en mi; kiu homo sur la tero povas
elsarki gxin? Neniu, neniu. Fera fajropruvo estas portita, Dio
parolis, kaj tamen Håkon povas esti la malgxusta, dum mi forjxetas
mian vivon. (eksidas cerbumante cxe tablo dekstre.) Kaj se mi nun
gajnus landon kaj regnon, cxu ne la dubo sidus tie same profunde min
rongxante kaj konsumante kaj kavigante per siaj eternaj glacigutoj?
-- Jes, jes; sed estas pli bone sidi tie supre sur la regxa segxo
dubante pri si mem, ol stari malsupre en la aro dubante pri tiu, kiu
sidas tie supre. -- La stato inter mi kaj Håkon devas havi finon!
Finon? Sed kiel? (ekstaras) Vi cxiopova, vi, kiu por mi statigis
cxion, vi devas esti kulpa por tio, kio sekvos! (pasxas tien kaj
reen; haltas kaj pripensas) Urgxas rompi cxiujn pontojn krom unu, kaj
venki aux fali _tie_, -- diris la episkopo je la regxa nupto en
Bergen; estas nun la tria jaro post tiam, kaj en tiu longa tempo mi
forludis kaj splitis miajn fortojn defendante cxiujn pontojn. --
(rapide) _Nun_ mi devas sekvi la konsilon de la episkopo; _nun_ aux
neniam! Ambaux estas ni cxi tie en Oslo; mi havas pli grandan viraron
ol Håkon cxi tiun fojon; kial ne profiti de la supereco, -- gxi rare
estas cxe mia flanko. (sxancelante) Sed nun cxi-nokte -- tuj --? Ne,
ne! Ne cxi-nokte! -- Ha, ha, ha, -- jen gxi denove estas, la
pripenso, -- la sxanceligxo! Håkon ne sentas tiajxon; li iras rekte
antauxen, li, kaj li venkas! (Li faras kelkajn pasxojn sur la planko,
kaj subite haltas cxe la lulilo.) La regxa infano! -- Kia bela
frunto. Gxi songxas. (li sternas la tukon pli bone super la infanon,
kaj rigardas gxin longe.) Unu tia kiel vi povas savi multe en vira
animo. Mi ne havas filon. (klinas sin super la lulilon) Li similas al
Håkon. -- (Li tuj retiras sin.) La regxan infanon, diris la regxino!
Klinu vin profunde, kaj salutu lin, kiel oni devas saluti regxojn! Se
Håkon mortos antaux mi, cxi tiu infano levigxos sur la tronon; kaj mi
-- mi staru malsupre, kaj mi klinu min profunde kaj salutu lin kiel
regxon! (en kreskanta ribelo) Cxi tiu infano, la filo de Håkon, sidu
tie supre sur la segxo, al kiu mi eble estas pli proksima, -- kaj mi
staru antaux lia piedbenketo, kun blankaj haroj, kurba pro maljuneco,
vidu mian vivotaskon kusxi nefarita, -- mortu sen esti estinta regxo!
-- Mi havas pli fortan viraron ol Håkon, -- ventegas cxi-vespere,
ventas elen el la fjordo --! Se mi kunprenus la regxan infanon? La
Trondhejmanojn mi povas fidi. -- Kion Håkon kuragxus riski, kiam lia
infano estus en mia potenco! Miaj viroj sekvos min, batalos por mi
kaj venkos. Mi pagos ilin regxe, kaj ili faros. -- Okazu! Alpasxu;
trans la fauxkon nun la unuan fojon! -- Se mi povus vidi, cxu vi
havas la okulojn de Sverre -- aux de Håkon Sverrisson --! Li dormas.
Mi ne povas vidi ilin. (pauxzo) Dormo estas protekto. Dormu en paco,
vi eta regxa pretendanto! (iras al la tablo) Håkon jugxu; ankoraux
unu fojon mi volas paroli kun li.
MARGRETE
(venas kune kun la regxo de la cxambro dekstre) La episkopo morta!
Ho, kredu min, cxiu malpaco mortos kun li.
HÅKON
Enlitigu vin, Margrete; vi certe estas laca post la vojagxo.
MARGRETE
Jes, jes! (al la duko:) Patro, estu milda kaj cedema, -- Håkon
promesis por si! Milfoje bonan nokton ambaux! (mansignas cxe la pordo
maldekstre kaj foriras; paro da knabinoj forprenas la lulilon.)
DUKO SKULE
Regxo Håkon, ni ne disigxu kiel malamikoj cxi tiun fojon. Cxio
malbona sekvus; venus terura tempo super la landon.
HÅKON
Al tio la lando kutimigxis dum generacioj; sed Vi vidas, Dio estas
kun mi; cxiu malamiko falas, kiu kontrauxstaras min. Ne plu estas
Bagloj, ne Slittungoj, ne Ribbungoj; Jon jarlo mortigxis, Gutorm
Ingason mortis, ankaux Sigurd Ribbung, -- cxiuj postuloj, kiuj
prezentigxis en la regna kunveno en Bergen, pruvigxis senpotencaj, --
de kiu do venus la terura tempo nun?
DUKO SKULE
Håkon, mi timas ke gxi venus de mi!
HÅKON
Kiam mi farigxis regxo, mi donis al Vi la trionon de la regno --
DUKO SKULE
Vi retenis mem du trionojn!
HÅKON
Cxiam Vi soifis pri pli; mi grandigis Vian parton; nun Vi okupas la
duonan regnon.
DUKO SKULE
Mankas dek sxipdistriktoj.
HÅKON
Mi faris Vin duko; tio neniu viro en Norvegio antauxe estis!
DUKO SKULE
Sed Vi estas regxo! Neniu devas esti regxo super mi! Mi ne estas
kreita por servi Vin! mi devas estri kaj regi mem!
HÅKON
(rigardas lin momenton, kaj diras malvarme:) La cxielo sxirmu Vian
prudenton, sinjoro. Bonan nokton! (volas eliri)
DUKO SKULE
(tretas sur lian vojon) Vi ne eskapu de mi tiamaniere! Gardu Vin, aux
mi deklaras min libera de Vi; Vi ne povas dauxre esti mia estro; Ni
du devas dividi!
HÅKON
Tion Vi kuragxas diri al mi!
DUKO SKULE
Mi venis kun pli granda sekvantaro al Oslo ol Vi, Håkon
Håkonsson.
HÅKON
Eble estas Via intenco --
DUKO SKULE
Auxskultu al mi! Memoru la vortojn de la episkopo! Ni dividu; donu al
mi la dek sxipdistriktojn; lasu min preni mian parton kiel liberan
regxolandon, sen impostoj kaj kontribuajxoj al Vi. Norvegio estis
antauxe dividita en du regnojn; -- ni volas neperfide kune stari --
HÅKON
Duko, Vi certe estas anime malsana, postulante tiajxon!
DUKO SKULE
Jes, mi estas anime malsana, kaj ekzistas neniu kuraco alimaniera. Ni
du devas esti egaluloj; neniu staru super mi!
HÅKON
Cxiu senarba insuleto estas sxtono en la konstruajxo, kiun starigis
Harald Belhararo kaj sankta Olaf; kaj Vi postulas, ke mi disrompu,
kion ili kunligis? Neniam!
DUKO SKULE
Nu, do ni dividu la regadon; ni regu tri jarojn lauxvice! Vi regis
longe; nun _mia_ tempo venis. Velu el la lando tri jarojn; -- mi
volas esti regxo dume; mi volas ebenigi al Vi la vojon gxis Vi
revenos hejmen, estri kaj gvidi cxion al la plej bona; -- estas
strecxige kaj fortosxtele cxiam sidi garde. Håkon, cxu Vi auxdas, --
tri jarojn lauxvice; ni intersxangxu la kronon!
HÅKON
Cxu Vi opinias, ke mia krono konvenas al Viaj tempioj?
DUKO SKULE
Neniu krono estas tro vasta por mi!
HÅKON
Rajto de Dio kaj voko de Dio bezonigxas por porti la kronon.
DUKO SKULE
Kaj Vi fidas certe, ke Vi havas rajton de Dio?
HÅKON
Por tio mi havas la verdikton de Dio.
DUKO SKULE
Ne fidu tion tro certe. Se la episkopo estus permesita paroli, --
tamen, nun tio estus vana; Vi ne volus kredi min. Ja certe Vi havas
potencajn alianculojn tie supre; sed mi tamen spitas! -- Vi ne volas
dividi la regxan potencon? Nu ja -- do ni elektu la lastan rimedon;
-- Håkon, ni du luktu unu kontraux la alia, viro kontraux viro, per
pezaj armiloj, pri vivo kaj morto!
HÅKON
Cxu Vi parolas serioze, sinjoro?
DUKO SKULE
Mi parolas por mia vivotasko kaj por la savo de mia animo!
HÅKON
Do estas malgranda espero por savo de Via animo.
DUKO SKULE
Vi ne volas lukti kun mi? Vi luktu, vi luktu!
HÅKON
Blindigita viro! Mi povas nenion alian ol kompati Vin. Vi kredas, ke
estas la voko de la Sinjoro, kiu pelas Vin supren sur la regxan
tronon; Vi ne vidas, ke estas nur Via orgojlo. Kio logas Vin? La
regxa ringo, la mantelo kun purpura rando, la rajto sidi tri sxtupojn
alte super la planko: -- abomene, abomene, -- se _tio_ estus esti
regxo, mi jxetus la tutan regxecon en Vian cxapelon, kiel oni jxetas
obolon al almozpetanto.
DUKO SKULE
Vi konis min de kiam Vi estis infano, kaj jugxas min tiel!
HÅKON
Vi havas cxiujn donacojn de la animo, sagxeco kaj kuragxo; Vi estas
kreita por stari plej proksime al la regxo, sed ne esti regxo
mem.
DUKO SKULE
Tion ni volas nun provi!
HÅKON
Nomu unu solan regxan verkon, kiun Vi faris en cxiuj tiuj jaroj kiam
Vi regis por mi! Cxu la Bagloj aux la Ribbungoj iam estis pli
potencaj ol tiam? Vi estis la matura viro, sed la lando rabigxis de
ribelantaj aroj; -- cxu vi subigis unu solan? Mi estis juna kaj
sensperta, kiam mi prenis la regadon; -- vidu min -- cxio falis
subigxe, kiam mi farigxis regxo; ne plu estas Bagloj, neniuj
Ribbungoj!
DUKO SKULE
Pri tio Vi plej malmulte fanfaronu; cxar en _tio_ la dangxero estas
plej granda. Aro devas stari kontraux aro, postulo kontraux postulo,
landparto kontraux landparto, se la regxo estu la plej potenca. Cxiu
vilagxaro, cxiu parencaro devas aux lin bezoni aux timi lin. Se Vi
forigos cxiun malpacon, Vi samtempe forprenos la potencon de Vi
mem.
HÅKON
Kaj Vi volas esti regxo, -- Vi, kiu jugxas tiel? Vi povus farigxi
tauxga estro je la tempo de Erling Skakke; sed la tempo preterkreskis
Vin, kaj gxin Vi ne komprenas. Cxu Vi ne vidas, ke la norvega regno,
kiel Harald kaj Olaf starigis gxin, nur estas komparebla kun
pregxejo, kiu ankoraux ne estas konsekrita? La muroj altigxas kun
fortaj kolonoj, la tegmenta volbo strecxas sin vaste supre, la
turpinto montras supren kiel piceo en la arbaro; sed la vivo, la
palpanta koro, la vigla sangofluo ne pasas tra la verko; la vivanta
animo de Dio ne estas enspirita enen en gxin; gxi ankoraux ne ricevis
konsekron. -- _Mi_ volas alporti la konsekron! Norvegio estis
_regno_, gxi farigxu _popolo_. Trondhejmano staris kontraux Vikenano,
Egdo kontraux Hordo, Håleygo kontraux Sygno; cxiuj farigxu de nun nur
unu, kaj cxiuj sciu en si mem kaj komprenu, ke ili estas unu! _Tio_
estas la tasko, kiun Dio metis sur miajn sxultrojn; _tio_ estas la
faro, kiun faru nun la regxo de Norvegio. Tiun faron, duko, gxin mi
pensas, ke Vi lasas kusxi, cxar certe, Vi ne kapablas.
DUKO SKULE
(frapita) Kunigi --? Kunigi al unu opo Trondhejmanojn kaj
Vikenanojn, -- tutan Norvegion --? (dubema) Neeblas! Tiajxon neniam
rakontis la Norvega sagao!
HÅKON
Por _Vi_ tio estas nefarebla; cxar Vi kapablas nur fari la malnovan
sagaon denove; sed por mi tio estas same facila kiel por la falko
fendi la nubojn.
DUKO SKULE
(en maltrankvila movo) Kunigi la tutan popolon, -- veki gxin tiel ke
gxi sentas sin unu opo! De kie Vi ricevis tian strangan penson? Gxi
frostigas kaj fajrigas min. (ekdire:) Vi havas gxin de la diablo,
Håkon; gxi neniam realigxu, kiam mi havas fortojn meti la sxtalcxapon
sur mian kapon!
HÅKON
Mi havas la penson de Dio, kaj neniam malkaptas gxin tiom longe kiom
mi portas la regxan ringon de Sankta Olaf cxirkaux mia frunto!
DUKO SKULE
Do falu la regxa ringo de Sankta Olaf!
HÅKON
Kiu verku tion?
DUKO SKULE
Mi, se neniu alia.
HÅKON
Vi, Skule, Vi farigxos sendangxera sur la tingo morgaux.
DUKO SKULE
Håkon! Ne tentu Dion! Ne pelu min sur la ekstreman randon de la abismo!
HÅKON
(montras al la pordo) Iru, sinjoro, -- kaj lasu tion en forgeso, ke
ni parolis, per akraj langoj cxi-vespere.
DUKO SKULE
(rigardas lin momenton kaj diras:) Ni estos parolantaj per pli akraj
langoj venontan fojon. (eliras en la fono)
HÅKON
(post mallonga pauxzo:) Li minacas! Ne, ne; tiel ekstreme ne evoluas.
Li devas, li cedu kaj subigxu; mi bezonas cxi tiun fortan brakon,
tiun sagacan kapon. -- Se trovigxas kuragxo kaj sagaco en tiu cxi
lando, tio estas kapabloj donitaj de Dio al la homoj por mia uzo;
estas por servi min, ke duko Skule ricevis bonajn talentojn; spiti
min estas spiti cxielon; estas mia devo puni kiun ajn, kiu ekstaras
kontraux la volon de la cxielo, -- cxar la cxielo ja multe faris por
mi.
DAGFINN BONDE
(venas de la fono) Sinjoro, estu gardema cxi-nokte; la duko certe
elpensas malbonon.
HÅKON
Kion vi diras?
DAGFINN BONDE
Pri kio li pensas, mi ne scias; sed ke io estas en preparo, estas
suficxe certe.
HÅKON
Cxu li pensus nin ataki? Neeble, neeble!
DAGFINN BONDE
Ne, sed estas io alia. Liaj sxipoj kusxas pretaj por forvelo; okazos
tingo sursxipe.
DAGFINN BONDE
Vi eraras --! Iru, Dagfinn, kaj havigu al mi certan informon.
DAGFINN BONDE
Jes, ja; Vi povas fidi min. (eliras)
HÅKON
Ne, -- estus ja neimageble! La duko ne kuragxas ekstari kontraux min.
Dio tion ne al li permesos, -- Dio, kiu faris cxion tiel mirinde bele
por mi gxis nun. _Nun_ mi devas havi pacon, _nun_ mi ja estas
komencanta! -- Ankoraux mi malmulte faris; sed mi auxdas la
sentrompan vocxon de Dio voki en mi: Vi antauxenigu grandan regxan
verkon en Norvegio.
GREGORIUS JONSSON
(venas de la fono) Mia sinjoro kaj regxo!
HÅKON
Gregorius Jonsson! Cxu Vi venas cxi tien?
GREGORIUS JONSSON
Mi ofertas min kiel Vian fidelulon; _gxis nun_ mi sekvis la dukon;
_nun_ mi ne plu kuragxas sekvi lin.
HÅKON
Kio okazis?
GREGORIUS JONSSON
Tio, kion neniu volas kredi, kiam la famo disvastigxos tra la lando.
HÅKON
Parolu, parolu!
GREGORIUS JONSSON
Mi timas auxdi la sonon de miaj propraj vortoj; -- do sciu -- (kaptas
lian brakon kaj flustras)
HÅKON
(kun krio ekretiras sin) Ha, Vi perdis vian konscion!
GREGORIUS JONSSON
Dio donu ke mi farus.
HÅKON
Neauxdite! Ne povas tiel esti!
GREGORIUS JONSSON
Je la kara sango de Kristo, tiel estas!
HÅKON
Iru, iru; sonorigu al hirdkunveno; cxiuj miaj viroj arigxu.
(_Gregorius Jonsson_ eliras.)
HÅKON
(pasxadas tien kaj reen kelkajn fojojn; poste li proksimigas sin al
la pordo de la cxambro de _Margrete_, frapas, kaj dauxre pasxadas
tien kaj reen; denove iras al la pordo, frapas kaj vokas:) Margrete!
(dauxre pasxadas tien kaj reen)
MARGRETE
(cxe la pordo, nokte vestita, kun displektitaj haroj; sur la sxultroj
sxi havas rugxan sxnurmantelon, kiun sxi tenas strikte kovre sur la
brusto) Håkon! Cxu estas vi?
HÅKON
Jes, ja; vi devas elveni.
MARGRETE
Ho, sed vi ne devas rigardi min; mi jam estis enlitigxinta.
HÅKON
Aliajxon mi nun havas por pripensi.
MARGRETE
Kio okazis?
HÅKON
Donu al mi bonan konsilon! Jxus mi ricevis la plej malbonan el cxiuj
novajxoj.
MARGRETE
(time) Kiun novajxon, Håkon?
HÅKON
Ke nun estas du regxoj en Norvegio.
MARGRETE
Du regxoj en Norvegio! -- Håkon, kie estas mia patro?
HÅKON
Li prenis regxan nomon sur la sxipo; nun li velos al Nidaros por sin
kroni.
MARGRETE
Ho, Dio, vi cxiopova --! (falglitas sur la benkon, kovras la
vizagxon per siaj manoj kaj ploras)
HÅKON
Du regxoj en la lando!
MARGRETE
Mia edzo unu, -- kaj mia patro la alia!
HÅKON
(pasxadas maltrankvile tien kaj reen) Donu al mi bonan konsilon,
Margrete! Cxu mi iru tra la Opplandoj, venu la unua al Trondhejmo kaj
malhelpu la kronadon? Ne, ne eblas; mi havas tro malgrandan
militistan aron kolektita; tie norde li estas pli potenca ol mi. --
Donu al mi konsilon; kiel mi sukcesu mortigi la dukon, antaux ol li
atingos al Nidaros!
MARGRETE
(petege kun plektitaj manoj) Håkon, Håkon!
HÅKON
Cxu vi ne povas elpensi sagacan konsilon por mortigi la dukon, mi
diras!
MARGRETE
(falglitas el doloro malsupren de la benko kaj kusxas genue) Ho, cxu
vi do tute forgesas, ke li estas mia patro!
HÅKON
Via patro --; jes, ja, jen vero; mi forgesis. (suprenlevas sxin)
Eksidu, Margrete; estu esperplena; ne ploru; vi ja ne kulpas pro tio
cxi. (iras al la fenestro) Duko Skule farigxos al mi pli akra ol
cxiuj aliaj malamikoj; -- Dio, Dio, -- kial vi frapas min tiel
malmole, mi, kiu pri nenio kulpis! (iu frapas en la fono; li
ekskuigxas, auxskultas kaj vokas:) Kiu frapas tie ekstere tiel
malfrue en la vespero?
VOCXO DE INGA
(ekstere) Iu kiu frostas, Håkon!
HÅKON
(kun krio) Mia patrino!
MARGRETE
(eksaltas) Inga!
HÅKON
(rapidas al la pordo kaj malfermas; _Inga_ sidas sur la sojlo) Mia
patrino! Sidanta kiel hundo ekstere de la pordo de sia filo! Kaj mi
demandas, kial Dio min frapas!
INGA
(etendas la brakojn al li) Håkon, mia infano! Beno super vi!
HÅKON
(suprenlevas sxin) Venu -- envenu; cxi tie estas hele kaj varme!
INGA
Cxu mi rajtas enveni al vi!
HÅKON
Ni neniam plu disigxos.
INGA
Mia filo -- mia regxo, -- Oh, kiel vi estas bona kaj kora! Mi staris
en angulo, kaj vidis vin, kiam vi iris de la episkopa domego; vi
aspektis zorgoplene; mi _ne povis_ tiel disigxi de vi!
HÅKON
Dankon al Dio pro tio. Vi certe estas la plej bona, kiu povus veni
nun! Margrete, -- mia patrino, -- mi grave pekis; mi fermis mian
koron por vi du, kiuj estas tiom ricxaj je amo.
MARGRETE
(jxetas sin al lia kolo) Oh, Håkon, mia amata edzo; cxu mi nun staras
proksime al vi?
HÅKON
Jes, ja; vi faras; ne por doni al mi sagxajn konsilojn, sed por lumi
kaj brili sur mia vojo. Venu kio ajn, mi sentas la forton de Dio en
mi!
DAGFINN BONDE
(envenas rapidege de la fono) Sinjoro, sinjoro! Nun la plej malbona
okazis!
HÅKON
(ridetas fidoplene, dum li premas _Margrete_ kaj _Inga_ firme al si)
Mi scias; sed ne estas dangxero, maljuna Dagfinn! Se estas du regxoj
en Norvegio, tamen estas nur unu en la cxielo, -- kaj _li_ certe
kapablas!
Kurteno
KVARA AKTO
(Granda halo en la regxa korto en Oslo. _Regxo Skule_ festenas kun
sia hirdo kaj siaj estroj. Antauxe maldekstre staras la honora segxo,
kie _Skule_ sidas, ricxe vestita en purpurmantelo kaj regxa ringo
cxirkaux la kapo. La tablo de la noktomangxo, cxirkaux kiu la gastoj
trovis sidlokojn, strecxas sin de la honora sidloko al la fono. Rekte
kontrauxe al _Skule_ sidas _Pål Flida_ kaj _Bård Bratte_. Kelkaj pli
malaltstataj gastoj regaligxas starantaj cxe la dekstra flanko.
Estas malfrua vespero; la halo estas brile lumigata. La festeno
proksimigxas al la fino; la viroj estas tre gajaj kaj ankaux parte
ebriaj; ili trinksalutas unu la alian, ridas kaj parolas cxiuj
samtempe.)
PÅL FLIDA
(ekstaras kaj vokas por atento) Silento en la Halo; Jatgejr skaldo
volas prezenti sian kanton honore al regxo Skule.
JATGEJR
(ekstaras antauxe meze sur la planko)
Skule kunvokis al Eyrating'
dum meso en Nidaros';
farigxis li regxo sub sonorilad';
brila la apoteoz'.
Suden al Gudbrandvalo la regx'
trans Dovre en negxo kaj vent'
iris kun hird', kaj valanoj en plor'
liberigxis per kara argxent'.
Sakris la Opplandan' en koler'
al Skule sur Mjors, la lag';
marsxis li tra la Rauxma-regn'
al Låka, al venka tag'.
Estis la sankta fasta-semajn';
atakis la Birkibejn-ar';
Knut jarlo gxin estris, -- parolis la glav'.
Ni vadis en sanga mar'.
Depost la tagoj de Sverre regx',
farigxis ne tia batal';
rugxigxis de sang' la vintra ej'
pro labor' de la akra sxtal'.
Fugxe forkuris la Birkibejnoj, --
kaj glav' kaj sxild' forjxetigxis.
Centoj tamen forkuris ne;
sternitaj nur glaciigxis.
Neniu konas de Håkon la voj'; --
por Skule urboj kaj kasteloj.
Longe sidu Skule regx'!
Saluton de viaj norvegoj!
LA VIROJ DE SKULE
(eksaltas kun sturma gxojego, levas la krucxojn kaj kalikojn aeren,
interfrapas la armilojn kaj ripetas:) Longe sidu Skule regx'! Saluton de viaj norvegoj!
REGXO SKULE
Dankon pro la kanto, Jatgejr skaldo! Gxi estas tia, kia mi plej bone
sxatas gxin; cxar gxi lauxdas miajn virojn same varme kiel min
mem.
JATGEJR
Estas honoro por la regxo, ke liaj viroj lauxdigxas.
REGXO SKULE
Prenu cxi tiun brakringon kiel skaldo-pagon, restu kun mi kaj servu
min; mi volas havi multajn skaldojn cxe mi.
JATGEJR
Bezonigxos, sinjoro, se estu farendaj kantoj pri cxiuj Viaj
faroj.
REGXO SKULE
Mi volas esti trioble pli donacema ol Håkon; poemarton oni devas
honori kaj gratifiki kiel aliajn grandajn farojn, tiom longe kiom mi
estas regxo. Eksidu; vi nun apartenas al la hirdo; cxio kion vi
bezonos donigxos al vi senpage.
JATGEJR
(eksidas) Tio, kion mi bezonos, baldaux ege mankos al Vi,
sinjoro.
REGXO SKULE
Kaj kio?
JATGEJR
Regxaj malamikoj, pri kies fugxo kaj falo mi povus fari kantojn.
MULTAJ INTER LA VIROJ
(sub ridado kaj aplauxdo) Bone dirite, Islandano!
PÅL FLIDA
(al _Jatgejr_) La kanto estas bona; tamen iom da mensogo devas esti
en cxiu skalda verko, tiel ankaux en la via.
JATGEJR
Mensogo, sinjoro kortestro?
PÅL FLIDA
Jes; vi diras, ke neniu scias kie regxo Håkon vagas; ne estas tiel;
certa mesagxo diras, ke Håkon estas en Nidaros.
REGXO SKULE
(ridetante) Jes, li honorigis la regxan infanon kaj donis al gxi
regxan nomon.
JATGEJR
Tion mi auxdis; sed mi ne sciis, ke iu povus donaci, kion li mem ne
posedas.
REGXO SKULE
Plej facile estas donaci, kion oni mem ne posedas.
BÅRD BRATTE
Sed strecxe devas esti iri mezvintre de Bergen al Nidaros, kiam oni
devas almozpeti transporton.
JATGEJR
Estas rondiro por la Birkibejnoj; ili komencis en malsato kaj frosto;
nun ili finas sammaniere.
PÅL FLIDA
En Bergen cxirkauxiras la famo, ke Håkon abnegacias la eklezion kaj
cxion kio estas sankta; li ne auxskultis meson la novjartagon.
BÅRD BRATTE
Li havis suficxan ekskuzon por foresto, Pål; la tutan tagon li
staris hakante siajn argxentajn pladojn kaj pelvojn en pecojn; -- ion
alian li ne havis por pagi la hirdon. (ridado kaj lauxtvocxa parolo
inter la gastoj)
REGXO SKULE
(suprenlevas sian krucxon) Nun mi trinkas al vi, Bård Bratte, kaj
dankas Vin kaj cxiujn miajn novajn virojn. Cxe Låka Vi luktis kuragxe
por mi, kaj al Vi grandparte ni sxuldas la venkon.
BÅRD BRATTE
Estis la unua fojo, kiam mi luktis sub Vi, sinjoro; sed mi baldaux
komprenis, ke estas facile venki, kiam tia estro kiel Vi rajdas
antauxe en la aro. Sed domagxe ke ni frapis tiel multajn, kaj pelis
ilin tiel foren; nun pasos longa tempo, antaux ol ili kuragxos ataki
nin denove, mi timas.
REGXO SKULE
Atendu gxis la printempo, kaj ni certe renkontos ilin. Nun Knut jarlo
sidas kun tiuj kiuj savis sin sur la monto cxe Tunsberg; kaj Arnbjørn
Jonsson arigas virojn oriente en Viken; kiam ili opinias sin suficxe
fortaj, ili certe auxdigos de si.
BÅRD BRATTE
Tion ili ne kuragxas post la granda perdo de viroj cxe Låka.
REGXO SKULE
Ni ellogos ilin per ruzajxo.
MULTAJ VOCXOJ
Jes, jes, -- faru tion, sinjoro!
BÅRD BRATTE
Ruzajxoj abundas cxe Vi, regxo Skule, Viaj malamikoj neniam ion
scias, antaux ol Vi estas super ilin, kaj cxiam estas Vi _tie_, kie
ili malplej atendus.
PÅL FLIDA
Tial la Birkibejnoj nomas nin Vårbelgoj.
REGXO SKULE
Aliuloj diras Vargbelgoj; sed pri tio mi jxuras, ke kiam ni venontan
fojon renkontigxos, la Birkibejnoj spertu, kiel malfacile estas
senfeligi tiajn vargojn.
BÅRD BRATTE
Kun ilia bona volo ni ne renkontigxos; farigxos cxaso tra la tuta
lando.
REGXO SKULE
Tion ni ankaux faros. Unue ni purigos Viken, kaj subigos al ni la
landon cxi tie oriente; poste ni kolektos sxipojn, velos cxirkaux la
promontoro kaj la tutan vojon norden al Nidaros.
BÅRD BRATTE
Kaj kiam Vi tiel venos al Nidaros, mi opinias, ke la kanonikoj ne
malpermesos al Vi elporti la cxerkon de Sankta Olaf al la tingejo,
kiel ili faris cxi-auxtune, kiam Vi honorigxis kiel regxo.
REGXO SKULE
La cxerko estu elportata; mi volas porti mian regxan nomon tute
legxe.
JATGEJR
Kaj mi promesas verki grandan epopeon, kiam Vi estos mortiginta la
dormantan viron!
(eksplodo de rido inter la viroj)
REGXO SKULE
La dormantan viron?
JATGEJR
Cxu vi ne scias, sinjoro, ke regxo Håkon nomigxas "Håkon-dorm'";
cxar li sidas kvazaux paralizita, depost kiam Vi prenis la regan
potencon.
BÅRD BRATTE
Li kusxas kun fermitaj okuloj, oni diras. Li eble songxas, ke li
ankoraux estas regxo.
REGXO SKULE
Ke li songxu; li neniam songxos sin al la regxeco.
JATGEJR
Ke lia dormo farigxu longa kaj sen songxoj, kaj mi ekhavos materialon
por poemo.
LA VIROJ
Jes, jes! Faru kiel diras la skaldo!
REGXO SKULE
Kiam tiom da bonaj viroj konsilas la samon, la konsilo devas esti
bona; tamen pri tio ni nun ne parolu. Sed unu promeson mi volas fari;
-- cxiu el miaj viroj prenu armilojn kaj vestajxojn, oron kaj
argxenton, kiel heredon kaj posedajxon post tiu malamiko, kiun li
faligos; kaj cxiu viro havu tian dignecon, kian li faligos. Tiu, kiu
mortigos vasalon, mem farigxu vasalo; tiu, kiu mortigos administranton
de distrikto, havu distrikton post la mortigita; kaj cxiuj tiuj, kiuj
antauxe havas tiajn dignecojn kaj oficojn, ili rekompencigxu regxe
alimaniere.
LA VIROJ
(eksaltas en sovagxa gxojo) Vivu, vivu regxo Skule! Konduku nin
kontraux la Birkibejnojn!
BÅRD BRATTE
_Nun_ Vi estas certa pri la venko en cxiuj bataloj!
PÅL FLIDA
Mi volas havi Dagfinn Bonde por _mi_; li havas bonan glavon, kiun mi
longe deziris ekhavi.
BÅRD BRATTE
Mi volas havi la masxkirason de Bård Torsteinsson; gxi savis lian
vivon cxe Låka, cxar gxi rezistas kontraux hakoj kaj pikoj.
JATGEJR
Ne! Vi lasu gxin al mi; gxi konvenas pli bone por mi; vi ricevos kvin
markojn de oro intersxangxe.
BÅRD BRATTE
De kie vi prenos kvin markojn de oro, skaldo?
JATGEJR
Mi prenos ilin de Gregorius Jonsson, kiam ni venos norden.
LA VIROJ
(cxiuj samtempe) Kaj mi volas havi -- mi volas havi --
(La cetero farigxas neklara en la bruo.)
PÅL FLIDA
For, cxiu al sia logxejo; memoru, ke vi estas en la halo de la
regxo.
LA VIROJ
Jes, jes! -- vivu la regxo, vivu regxo Skule!
REGXO SKULE
Enlitigu vin nun, vi bonaj viroj! Ni sidis longe cxe la trinkotablo
cxi-nokte.
HIRDANO
(kiam la aro estas ironta) Morgaux ni lotos pri la havajxoj de la
Birkibejnoj.
IU ALIA
Lasu la hazardon decidi!
IUJ
Ne, ne!
ALIULOJ
Jes, jes!
BÅRD BRATTE
Nun la Vargbelgoj batalas por la ursa pelto.
PÅL FLIDA
Kaj poste ili faligos la urson.
(Cxiuj eliras en la fono.)
REGXO SKULE
(atendas gxis la viroj foriris; la strecxo en liaj trajtoj
malstrecxigxas; li falglitas sur unu el la benkoj.) Kiom laca mi
estas, morte laca. Tagon post tago stari meze en tiu svarmo, sxajnigi
rideton al la estonteco, kvazaux mi estus senskue certa pri la rajto
kaj la venko kaj la felicxo. Havi neniun homon kun kiu paroli pri
tio, kio rongxas min tiel dolore. (ekstaras kun esprimo de timo) Kaj
la batalo cxe Låka! Ke mi venkis tie! Håkon sendis sian armeon
kontraux min; Dio devus dispartigi kaj dividi inter la du regxoj, --
kaj mi venkis, venkis, kiel neniu antauxe venkis super la
Birkibejnoj! La sxildoj staris fikse en la negxo, sed estis neniu
malantaux ili; -- la Birkibejnoj forkuris arbaren, trans vastejojn
kaj stepetojn kaj deklivojn, tiel foren kiel la gamboj volis porti
ilin. La nekredebleco okazis; Håkon perdis, kaj mi venkis. Estas
kasxita teruro en tiu venko.Vi granda Dio de la cxielo, do ne estas
iu certa legxo tie supre, kiun cxio sekvas? Ne estas iu venkanta
potenco en _tio_, havi la rajton. (sovagxe interrompante) Mi estas malsana,
mi estas malsana! -- Kial la rajto ne estus cxe mia flanko? Cxu ne estas
kvazaux Dio mem volus certigi min pri tio, kiam li donis al mi la venkon?
(cerbumante) La ebleco estas ambauxflanke egala; -- ne plumo pli peza
sur unu taso de la pesilo ol cxe la alia; kaj tamen -- (skuas la kapon)
tamen la pesilo pesas por Håkon. Mi havas malamon kaj ardajn dezirojn por
jxeti en la pesiltason; tamen la pezo estas por Håkon. Se la penso
pri regxa rajto senintence venas sur min, tiam estas cxiam li, neniam
mi, kiu estas la vera regxo. Se mi vidu min kiel la gxustan, tiam tio
farigxu per artajxo; mi devas starigi troveman konstruajxon, sagacan
verkon; mi devas forpeli de mi memorajxojn, kaj preni la fidon
perforte. Tiel neniam estis antauxe. Kio okazis, kio poste faris min
tiel dubema? Ke la episkopo brulis la leteron? Ne, -- per tio la
necerteco farigxis eterna; sed gxi ne farigxis pli granda. Cxu Håkon
do lastatempe faris iun grandan regxan agon? Ne, siaj plej grandajn
agojn li faris, kiam mi plej malmulte kredis je li. (eksidas
dekstraflanke) Kio _estas?_ Ha, estas strange; venas kaj malaperas
kiel blua sortolumo; dancadas sur mia langopinto, kiel kiam oni
perdis vorton ne povante retrovi gxin. (eksaltas) Ha! Nun mi havas
gxin! Ne --! Jes, jes! nun mi havas gxin! -- "Norvegio estis
_regno_, gxi farigxu _popolo_; cxiuj farigxu unu, kaj cxiuj sciu en
si mem, ke ili _estas unu!_" Post kiam Håkon diris cxi tiujn
frenezulajn vortojn, li cxiam staras antaux mi kiel la gxusta regxo;
-- (timeme rigardas antauxen kaj flustras:) Cxu brilus Dia voko en
cxi tiuj strangaj vortoj? Cxu Dio konservis la ideon gxis nun, kaj
volas gxin elsxuti -- kaj elektis Håkon kiel semanton?
PÅL FLIDA
(venas de la fono) Sinjoro regxo, mi alportas novajxon.
REGXO SKULE
Novajxon?
PÅL FLIDA
Viro veninta de la fjordo, rakontas, ke la Birkibejnoj en Tunsberg
metis siajn sxipojn surmaren, kaj ke multaj viroj alvokigxis en la
urbon la lastajn tagojn.
REGXO SKULE
Bone, ni renkontos ilin -- morgaux, aux iam.
PÅL FLIDA
Sinjoro, povus okazi, ke la Birkibejnoj intencus renkonti nin
unue.
REGXO SKULE
Por tio ili ne havas suficxe da sxipoj, kaj ankaux ne viraron.
PÅL FLIDA
Sed Arnbjørn Jonsson kunigas kaj viraron kaj sxipojn el cxie en
Viken.
REGXO SKULE
Pli bone; ni batos ilin cxiujn kiel cxe Låka.
PÅL FLIDA
Sinjoro, ne estas facile bati la Birkibejnojn du fojojn lauxvice.
REGXO SKULE
Kaj kial ne?
PÅL FLIDA
Cxar la Norvega sagao neniam rakontas, ke tiajxo okazis en la antauxa
tempo. -- Cxu mi ne sendu spionojn suden al la Kapinsulo?
REGXO SKULE
Ne bezonigxas; estas nigra nokto, kaj ankaux nebulo.
PÅL FLIDA
Nu ja, la regxo plej bone scias; sed memoru, sinjoro, ke cxiuj en
Viken kontrauxas vin. La urbanoj en Oslo malamas vin, kaj se la
Birkibejnoj venos, ili aligxos al ili.
REGXO SKULE
(vigle) Pål Flida, cxu ne estus imageble, ke mi tirus la Vikenanojn
al mia flanko?
PÅL FLIDA
(rigardas lin en surprizo kaj skuas la kapon) Ne, sinjoro, tio ne
estas imagebla.
REGXO SKULE
Kaj kial ne?
PÅL FLIDA
Ne, cxar Vi ja havas la Trondhejmanojn cxe Via flanko.
REGXO SKULE
Trondhejmanojn kaj Vikenanojn, ambaux mi volas havi!
PÅL FLIDA
Ne, sinjoro, ne fareblas.
REGXO SKULE
Ne imagebla; ne farebla! Kaj kial -- kial ne?
PÅL FLIDA
Cxar la Vikenano estas Vikenano kaj la Trondhejmano estas
Trondhejmano, kaj cxar la sagao ne rakontas pri io alia, kaj cxar
cxiam estis tiel.
REGXO SKULE
Jes, jes, vi pravas. Foriru.
PÅL FLIDA
Kaj mi neniun spionon sendu?
REGXO SKULE
Atendu gxis matenigxo. (_Pål Flida_ eliras) La Norvega sagao ne
rakontas pri tiajxo; neniam antauxe estis tiel. Pål Flida respondas
al mi, kiel mi respondis al Håkon. Cxu estas sxtupoj supre kaj sube?
Cxu Håkon same altigxas super mi, kiel mi altigxas super Pål Flida?
Cxu Håkon ekhavus vizion de la nenaskitaj ideoj, kaj ne mi? Kiu estis
egale alta al Harald Belhararo, kiam sidis regxo sur cxiu promontoro,
kaj li diris: Nun ili falu; de nun estu nur unu? Li faljxetis la
malnovan sagaon, kreis novan sagaon. (Pauxzo; li pasxas tien kaj
reen; poste li haltas.) Cxu viro povas preni la vokon de Dio de iu
alia, tiel kiel li povas preni armilojn kaj oron de sia faligita
malamiko? Cxu regxa pretendanto povas preni la regxan taskon sur sin,
tiel kiel li surprenas la regxan mantelon? La kverko, kiu faligxas
por dika sxiptabulo, cxu _gxi_ povas diri: Mi volas esti la masto de
la sxipo, mi volas preni la taskon de la pino, montri rekte kaj brile
supren, porti oran ventomontrilon supre, frapi per blankaj,
sxvelantaj veloj en la sunlumo, kaj esti vidata de homoj fore, fore?
-- Ne, ne, vi peza, tubera kverkotrunko, via loko estas la kilo;
_Tie_ vi kusxu kaj estu utila; silenta kaj nevidata de cxiu okulo
supre en la tago; -- vi estas tiu, kiu stabiligas la sxipon en
ventego; la masto kun ora ventmontrilo kaj kun sxvelantaj veloj
konduku gxin antauxen al la nova, al la nekonata, al fremdaj bordoj
kaj al la estonta sagao! (ekscite) Post kiam Håkon ekdiris sian
grandan regxan penson, mi ne vidas iun alian penson en la mondo, krom
tiu sola. Se mi ne povas preni gxin kaj fari gxin vero, mi vidas
neniun penson por kiu lukti. (pensante) Kaj cxu mi ne povas tion
fari? Se mi ne povus, kial mi do amus la penson de Håkon?
JATGEJR
(envenas de la fono) Pardonu, sinjoro regxo, ke mi venas.
REGXO SKULE
Bone ke vi venas, skaldo!
JATGEJR
Mi auxdis la urbanojn paroli enigme en la logxejo pri tio, ke --
REGXO SKULE
Atendu pri tio. Diru al mi, skaldo; vi, kiu multe vojagxis en fremdaj
landoj, cxu vi iam vidis virinon ami fremdan infanon? Ne nur sxati
gxin, -- ne _tion_ mi aludas; sed _ami_ gxin, ami gxin el la plej
ardanta amo de la animo.
JATGEJR
Tion faras nur tiuj virinoj, kiuj ne havas proprajn infanojn por
ami.
REGXO SKULE
Nur _tiuj_ virinoj --?
JATGEJR
Kaj pleje tiuj virinoj, kiuj estas malfekundaj.
REGXO SKULE
La malfekundaj --? _Ili_ amas la infanojn de aliuloj el sia plej
ardanta amo?
JATGEJR
Tio ofte okazas.
REGXO SKULE
Kaj cxu tio ne ofte okazas, ke tia malfekunda virino mortigas la
infanon de iu alia, cxar sxi mem neniun havas?
JATGEJR
Ho jes; sed tiel sxi ne agas sagxe.
REGXO SKULE
Sagxe?
JATGEJR
Ne, cxar sxi donas la donacon de aflikto al tiu kies infanon sxi
mortigas.
REGXO SKULE
Cxu vi trovas la donacon de aflikto tiel valora?
JATGEJR
Jes, sinjoro.
REGXO SKULE
(rigardas lin ekzamene) Estas kvazaux du homoj en vi, islandano. Se
vi sidas inter la korta gvardio en gxoja societo, vi kovras cxiujn
viajn pensojn per jako kaj mantelo; sed sola kun vi, aspekte vi estas
el tiaj, kiajn oni dezirus elekti kiel amikojn. Kiel tio
klarigxas?
JATGEJR
Kiam Vi iras por nagxi en la rivero, sinjoro, Vi ne malvestas Vin,
kie la pregxejvizitantoj preterpasas; sed Vi sercxas por Vi
kasxejon.
REGXO SKULE
Kompreneble.
JATGEJR
Mi havas la pudoron de la animo; tial mi ne malvestas min, kiam
multaj homoj estas en la halo.
REGXO SKULE
Hm. (mallonga pauxzo) Diru al mi, Jatgejr, kiel okazis, ke vi
farigxis skaldo? Kiu instruis al vi poezion?
JATGEJR
Poezion oni ne lernas, sinjoro.
REGXO SKULE
Oni ne lernas, cxu? Kiel do okazis?
JATGEJR
Mi ricevis la donacon de aflikto, kaj jen mi farigxis skaldo.
REGXO SKULE
Nu, do estas la donaco de aflikto, kiun la skaldo bezonas?
JATGEJR
_Mi_ bezonis la aflikton; estas aliaj, kiuj bezonas la gxojon -- aux
la dubon --
REGXO SKULE
Ankaux la dubon?
JATGEJR
Jes; sed la dubanto devas esti forta kaj sana.
REGXO SKULE
Kaj kiun vi nomas nesana dubanto?
JATGEJR
Tiun, kiu dubas pri sia propra dubo.
REGXO SKULE
(malrapide) Tio aspektas la morto.
JATGEJR
Estas pli malbone; estas la krepusko.
REGXO SKULE
(rapide, kvazaux skuante la pensojn el si) Kie estas miaj armiloj! Mi
volas lukti kaj agi, -- ne pensi. Kion vi volis informi al mi, kiam
vi envenis?
JATGEJR
Mi volis informi kion mi observis en la logxejo. La urbanoj kasxe
parolas inter si; ili ridas spite kaj demandas cxu ni scias certe, ke
regxo Håkon estas okcidente; estas io pri kio ili gxojas.
REGXO SKULE
Ili estas Vikenanoj, kaj la Vikenanoj kontrauxas min.
JATGEJR
Ili mokas, ke la sankta cxerko de regxo Olaf ne povis esti portata al
la tingejo, kiam Vi elektigxis regxo; ili diras ke estas malbona
auxguro.
REGXO SKULE
Venontan fojon kiam mi venos al Nidaros, la cxerko _estu_ elportata;
gxi staru sub libera cxielo, ecx se mi tiru la Olaf-pregxejon en
ruinon, kaj vastigu la tingejon sur la grundon, kie gxi staris!
JATGEJR
Forta faro estas tio; sed mi verkos kanton prie, same fortan kiel la
ago.
REGXO SKULE
Cxu vi havas multajn neverkitajn poemojn, Jatgejr?
JATGEJR
Ne, sed multajn nenaskitajn; ili semigxas unu post la alia, ricevas
vivon, kaj tiam ili naskigxas.
REGXO SKULE
Kaj se mi, kiu estas regxo kaj havas la potencon, se mi mortigus vin,
cxu tiam cxiu nenaskita poezia ideo en vi, mortus kune kun vi?
JATGEJR
Sinjoro, estas granda peko mortigi belan ideon.
REGXO SKULE
Mi ne demandas cxu estas _peko_; sed mi demandas cxu estas
_fareble_!
JATGEJR
Mi ne scias.
REGXO SKULE
Cxu vi neniam havis alian skaldon kiel amikon, kaj ke li priskribis
al vi grandan, belegan poemon, kiun li volis verki?
JATGEJR
Jes, sinjoro.
REGXO SKULE
Cxu vi ne deziris mortigi lin por preni lian ideon kaj mem verki la
poemon?
JATGEJR
Sinjoro, mi ne estas malfekunda; mi havas proprajn infanojn; mi ne
bezonas ami tiujn de aliuloj. (eliras)
REGXO SKULE
(post pauxzo) La Islandano certe estas skaldo. Li parolas la
profundan veron de Dio mem ne sciante, -- _Mi_ estas kiel malfekunda
virino. Tial mi amas la regxan ide-infanon de Håkon, amas gxin el la
plej ardanta amo de mia animo. Ho, se povus mi adopti gxin! Gxi
mortus inter miaj manoj. Kio estas pli bona, aux ke gxi mortu inter
miaj manoj, aux ke gxi kresku granda inter la liaj? Cxu mi havos
pacon en la animo, se tio okazos? Cxu povas mi rezigni? Cxu povas mi
stari vidante, ke Håkon starigas al si tian postmortan reputacion! --
Kiel morte kaj malplene estas ene en mi, -- kaj cxirkauxe. Neniu
amiko --; la Islandano! (iras al la pordo kaj vokas:) Cxu la skaldo
foriris el la korto?
HIRDANO
(ekstere) Ne, sinjoro, li staras en la antauxhalo parolante kun la
gardanto.
REGXO SKULE
Diru ke li envenu! (iras malsupren al la tablo; post iom envenas
_Jatgejr_) Mi ne kapablas dormi, Jatgejr; estas cxiuj tiuj regxaj pensoj,
kiuj tenas min maldorma, sciu.
JATGEJR
Mi komprenas, ke estas pri la regxaj pensoj kiel pri tiuj de la
skaldo. Ili plej alte flugas kaj plej bone kreskas, kiam estas
silento kaj nokto cxirkauxe.
REGXO SKULE
Cxu _tiel_ estas ankaux pri tiuj de la skaldo?
JATGEJR
Jes, sinjoro; neniu kanto naskigxas sub taga lumo; gxi povas esti
skribata en sunlumo; sed gxi kreas sin en silenta nokta horo.
REGXO SKULE
Kiu donis al vi la donacon de aflikto, Jatgejr?
JATGEJR
Tiu, kiun mi amis.
REGXO SKULE
Sxi do mortis?
JATGEJR
Ne, sxi perfidis min.
REGXO SKULE
Kaj sekve vi farigxis skaldo?
JATGEJR
Jes, sekve mi farigxis skaldo.
REGXO SKULE
(kaptas lian brakon) Kiun donacon bezonas _mi_ por farigxi regxo?
JATGEJR
Ne tiun de la dubo; cxar tiam Vi ne tiel demandus?
REGXO SKULE
Kiun donacon bezonas mi?
JATGEJR
Sinjoro, Vi ja _estas_ regxo.
REGXO SKULE
Cxu vi cxiun momenton estas certa, ke vi estas _skaldo_?
JATGEJR
(momenton rigardas lin silente, kaj demandas:) Cxu Vi neniam
amis?
REGXO SKULE
Jes, iam, -- fajre, belege kaj peke.
JATGEJR
Vi havas edzinon.
REGXO SKULE
Sxin mi prenis por naski al mi filojn.
JATGEJR
Sed Vi havas filinon, sinjoro, -- milda kaj belega filino.
REGXO SKULE
Se mia filino estus filo, mi ne demandus al vi, kiun donacon mi
bezonus. (ekkrie) Mi devas havi iun cxe mi, kiu obeas min sen mema
volo, -- kiu absolute fidas min, kiu tenas sin tute al mi en bono kaj
malbono, kiu nur vivas por lumi kaj varmigi mian vivon, kiu devas
morti se mi falos. Donu al mi konsilon, Jatgejr skaldo!
JATGEJR
Acxetu al Vi hundon, sinjoro.
REGXO SKULE
Cxu ne homo servus?
JATGEJR
Por tia homo Vi devus longe sercxi.
REGXO SKULE
(subite) Cxu vi volas esti tiu por mi, Jatgejr? Cxu vi volas esti mia
filo? Vi ricevu la Norvegan kronon herede, -- Vi ricevu landon kaj
regnon, se vi volas esti mia filo, vivi por mia vivotasko kaj fidi
min!
JATGEJR
Kaj kiun garantion metus mi, por ne hipokriti --?
REGXO SKULE
Forjxetu vian taskon en la vivo; neniam plu verku; tiam mi kredos
vin!
JATGEJR
Ne, sinjoro, -- estus acxeti la kronon tro multekoste.
REGXO SKULE
Pripensu! Esti regxo estas pli ol esti skaldo!
JATGEJR
Ne cxiam.
REGXO SKULE
Estas nur viaj neverkitaj kantoj, kiujn vi oferu!
JATGEJR
La neverkitaj kantoj cxiam estas la plej belaj.
REGXO SKULE
Sed mi _devas_ -- mi devas havi homon, kiu fidas min! Unu solan! Mi
tion sentas, -- se mi tion havas, mi estos savita!
PÅL FLIDA
(rapide envenas) Regxo Skule, nun defendu Vin! Håkon Håkonsson
atingis kun sia tuta sxiparo al Elgjarnes!
REGXO SKULE
Al Elgjarnes --! Do li ne estas tre fore.
JATGEJR
Nun surmetu sxtalkirason! Se okazos vira falo cxi nokte, mi gxoje
estu la unua, kiu falos por Vi!
REGXO SKULE
_Vi_ kiu ne volis vivi por mi.
JATGEJR
Viro povas fali por la vivotasko de aliulo; sed se li volas dauxre
vivi, li devas vivi por sia propra! (eliras)
PÅL FLIDA
(senpacience) Kion vi ordonas, ke ni faru, sinjoro? La Birkibejnoj
povas esti en Oslo gxis horo!
REGXO SKULE
Plej bone estus, se ni povus iri al la tombo de sankta Tomas Beckett;
li helpis multan, malgxojan kaj pentantan animon.
PÅL FLIDA
(pli forte) Sinjoro, ne parolu freneze nun! La Birkibejnoj estos
super nin, mi diras!
REGXO SKULE
Malfermu cxiujn pregxejojn, ke ni povos rifugxi tien kaj ricevi
gracon.
PÅL FLIDA
Vi povas frapi cxiujn viajn malamikojn per unu bato, sed tamen Vi
volas rifugxi en la pregxejojn!
REGXO SKULE
Jes, jes, tenu la pregxejojn malfermaj.
PÅL FLIDA
Estu certa, ke Håkon rompos la pregxejan pacon, kiam estas pri la
Vårbelgoj.
REGXO SKULE
Li ne faros; Dio sxirmos lin kontraux tia peko; -- Dio cxiam sxirmas
Håkon.
PÅL FLIDA
(en profunda kaj dolora kolero) Tiu kiu auxdus Vin paroli nun, li
devus demandi: Kiu estas regxo en tiu cxi lando?
REGXO SKULE
(ridetas malgxoje) Jes, Pål Flida, _tiu_ estas la granda demando:
_Kiu_ estas regxo en cxi tiu lando?
PÅL FLIDA
(petante) Vi estas anime malsana cxi-nokte, sinjoro; ke mi agu por
Vi.
REGXO SKULE
Jes, jes, tiel faru.
PÅL FLIDA
(elironte) Unue mi volas rompi cxiujn pontojn.
REGXO SKULE
Frenezulo! Restu! -- Rompi cxiujn pontojn! Cxu _vi_ scias, kion _tio_
signifas? _Mi_ provis; -- gardu vin por tio!
PÅL FLIDA
Kion Vi do volas, sinjoro?
REGXO SKULE
Mi volas paroli kun Håkon.
PÅL FLIDA
Li respondos Vin per la lango de la glavo!
REGXO SKULE
Iru, iru, -- vi scios mian volon poste.
PÅL FLIDA
Cxiu momento estas nun multekosta! (kaptas lian manon) Regxo Skule,
ni rompu cxiujn pontojn, batalu kiel lupoj kaj fidu la cxielon!
REGXO SKULE
(mallauxte) La cxielo ne fidas min; ankaux mi ne kuragxas fidi la
cxielon.
PÅL FLIDA
Mallonga farigxis la sagao de la Vårbelgoj. (eliras fone)
REGXO SKULE
Cent sagacajn kapojn, mil armitajn brakojn mi estras; sed ecx ne
_unu_ karan, fidantan koron. Jen regxa mizero; nek pli, nek
malpli.
BÅRD BRATTE
(de la fono) Ekstere staras longe vojagxintaj homoj, kiuj petas
paroli kun vi, sinjoro.
REGXO SKULE
Kiuj estas?
BÅRD BRATTE
Virino kaj pastro.
REGXO SKULE
Enirigu la virinon kaj la pastron.
(_Bård_ eliras; _regxo Skule_ eksidas pensema dekstre; iom poste
envenas nigre vestita virino; sxi portas longan virinan mantelon,
kapucxon kaj densan vualon, kiu kasxas la vizagxon; _pastro_
akompanas sxin kaj restas staranta apud la pordo.)
REGXO SKULE
Kiu estas vi?
LA VIRINO
Iu, kiun vi amis.
REGXO SKULE
(skuas la kapon) Trovigxas neniu, kiu tiajxon memoras. Kiu estas vi,
mi demandas?
LA VIRINO
Iu, kiu amas vin.
REGXO SKULE
Do vi certe estas unu el la mortintoj.
LA VIRINO
(proksimigxas kaj diras mallauxte kaj korege:) Skule Bårdsson!
REGXO SKULE
(ekstaras kun ekkrio) Ingibjorg!
INGIBJORG
Cxu vi nun rekonas min, Skule?
REGXO SKULE
Ingibjorg, -- Ingibjorg!
INGIBJORG
Ho, ke mi rigardu vin, -- rigardu vin longe, longe! (kaptas liajn
manojn; pauxzo) Vi bela, amata, perfida viro!
REGXO SKULE
Forprenu la vualon; rigardu min per tiuj okuloj, kiuj iam estis
klaraj kaj bluaj kiel la cxielo.
INGIBJORG
Tiuj okuloj estis pluvpeza cxielo dum dudek jaroj; vi ne rekonos
ilin, kaj vi neniam plu ilin vidos.
REGXO SKULE
Sed via vocxo estas fresxa kaj mola kaj juna kiel tiam.
INGIBJORG
Mi nur uzis gxin por flustri _vian_ nomon, kaj por premsigni vian
grandecon en junan koron, kaj por pregxi al la Dio de pekuloj pri
savo por ni du, kiuj amis en peko.
REGXO SKULE
Vi faris?
INGIBJORG
Mi estis silenta, kiam mi ne parolis vortojn el amo pri vi; -- tial
mia vocxo tenis sin fresxa kaj mola kaj juna.
REGXO SKULE
Estas tuta vivo ekde tiam. Cxiun belan memoron el tiu tempo mi perdis
kaj forgesis --
INGIBJORG
Vi ja rajtis.
REGXO SKULE
Kaj dume vi, Ingibjorg, vi varma, fidela virino, sidis tie norde en
frosta soleco kaj kolektis kaj konservis!
INGIBJORG
Estis mia felicxo.
REGXO SKULE
Vin mi povis forlasi, por gajni potencon kaj ricxecon! Se vi starus
kiel edzino cxe mia flanko, farigxus pli facile por mi farigxi
regxo.
INGIBJORG
Dio estis al mi bona, ke tio ne okazis. Animo kiel la mia, bezonis
grandan pekon, por vekigxi al pento kaj amendo.
REGXO SKULE
Kaj nun vi venas --?
INGIBJORG
Kiel la vidvino de Andres Skjaldarband.
REGXO SKULE
Via edzo estas morta?
INGIBJORG
Survoje al Jerusalemo.
REGXO SKULE
Kaj li do pentofaris por la mortigo de Vegard.
INGIBJORG
Ne estis tial, ke mia nobla edzo prenis la krucon.
REGXO SKULE
Ne tial?
INGIBJORG
Ne. Estis _mia_ peko, kiun li prenis sur siajn fortajn, karajn
sxultrojn; por _tiu_ li iris por lavi gxin pura en la rivero Jordano; por gxi li
sangis.
REGXO SKULE
(mallauxte) Li cxion sciis?
INGIBJORG
De la unua momento. Kaj episkopo Nikolas tion sciis; cxar por li mi
konfesis; kaj estis ankoraux unu, kiu estis eksciigxinta, sed kiel
estas enigmo por mi.
REGXO SKULE
Kiu?
INGIBJORG
Vegard Veradal.
REGXO SKULE
Vegard!
INGIBJORG
Li flustris mokvorton pri mi en la orelon de mia edzo; Andres
Skjaldarband tiris sian glavon kaj mortigis lin surloke.
REGXO SKULE
_Li_ defendis tiun, kiun _mi_ perfidis kaj forgesis. -- Kaj kial vi
sercxas min nun?
INGIBJORG
Por oferi al vi la lastan.
REGXO SKULE
Kion vi aludas?
INGIBJORG
(montras al la _pastro_, kiu staras apud la pordo) Rigardu lin! --
Peter, mia filo, venu!
REGXO SKULE
Via filo --!
INGIBJORG
Kaj la _via_, regxo Skule!
REGXO SKULE
(duone eturdita) Ingibjorg!
PETER
(proksimigxas en silenta movo kaj jxetas sin surgenuen antaux
_Skule_)
INGIBJORG
Prenu lin! Li estis mia lumo kaj konsolo dum dudek jaroj; -- nun vi
estas regxo de Norvegio; la regxa filo devas veni al sia heredajxo;
mi ne plu rajtas havi lin.
REGXO SKULE
(suprenlevas lin en sturma gxojo) Supren al mia koro, vi, kiun mi
tiel arde postsopiris! (premas lin inter siaj brakoj, malkaptas lin,
rigardas lin kaj denove cxirkauxbrakas lin) Mia filo! Mia filo! Mi
havas filon! Ha, ha, ha; kiu povas nun kontrauxstari min! (iras al
_Ingibjorg_ kaj kaptas sxian manon) Kaj vi, vi donas lin al mi,
Ingibjorg! Vi ne reprenos vian vorton? Vi ja donas lin al mi?
INGIBJORG
Peza estas la ofero, kaj apenaux estus mi gxin alportinta, se
episkopo Nikolas ne estus sendinta al mi leteron kaj informon pri la
morto de Andres Skjaldarband. Estis la episkopo, kiu metis tiun pezan
oferon sur min, kiel pentofaro por mia peko.
REGXO SKULE
Do la peko estas forvisxita; kaj de nun li estas sole mia; cxu ne,
sole mia?
INGIBJORG
Jes; sed unu postulon mi faras al vi.
REGXO SKULE
Cxielon kaj teron, postulu kion ajn!
INGIBJORG
Li estas pura kiel sxafido de Dio, nun kiam mi donas lin en viajn
manojn. Estas dangxera vojo, tiu kiu kondukas al la regxa segxo; ke
li ne damagxu sian animon. Cxu vi auxdas, regxo Skule, ne igu mian
infanon damagxi sian animon!
REGXO SKULE
Mi promesas kaj jxuras al vi!
INGIBJORG
(kaptas lian brakon) De la unua faro, kiam vi komprenas, ke li
suferas damagxon en sia animo, prefere lasu lin morti!
REGXO SKULE
Prefere morti! Mi promesas kaj jxuras!
INGIBJORG
Do en fido mi reveturos al Hålogalando.
REGXO SKULE
Jes, fidoplena vi povas forveturi.
INGIBJORG
Tie mi volas penti kaj pregxi, gxis la Sinjoro vokos min. Kaj kiam ni
renkontigxos cxe Dio, li venos pura kaj senkulpa al sia patrino!
REGXO SKULE
Pura kaj senkulpa! (turnas sin al _Peter_) Ke mi rigardu vin! Jes,
estas la trajtoj de via patrino kaj de mi; vi estas tiu, kiun mi
dolore postsopiris.
PETER
Mia patro, mia granda, admirinda patro; ke mi vivu kaj luktu por vi!
Ke via tasko estu la mia, kaj ke via tasko estu kiu ajn, -- mi tamen
scias, ke mi luktas por la gxusta!
REGXO SKULE
(kun krio el gxojo) Vi fidas min! Vi fidas min!
PETER
Neskueble!
REGXO SKULE
Kaj cxio estas bona; do certe mi estas savita! Auxdu, dejxetu la
pastran mantelon! La cxefepiskopo liberigu vin de la eklezia promeso;
la regxa filo portu glavon, iru senhalte antauxen al potenco kaj
honoro.
PETER
Kune kun vi, mia alta patro! Kune ni iru!
REGXO SKULE
(premas lin al si) Jes, kune, ni du solaj!
INGIBJORG
(al si mem) Ami, -- cxion oferi, -- kaj forgesigxi, -- jen mia
sagao. (eliras silente en la fono)
REGXO SKULE
Granda regxa faro estas nun farenda en Norvegio! Peter, mia filo,
auxskultu! La tutan popolon ni veku kaj kunigu al unu; Vikenano kaj
Trondhejmano, Håleyg kaj Egdo, Opplandano kaj Sygno, cxiuj farigxu
kvazaux _unu_ granda parencaro, -- jen kredu, ke la lando
kreskos!
PETER
Kia granda kaj kapturniga penso _tio_ estas --!
REGXO SKULE
Cxu tiun vi kaptas?
PETER
Jes -- jes! -- Klare --!
REGXO SKULE
Kaj vi fidas gxin?
PETER
Jes, jes; cxar mi fidas vin!
REGXO SKULE
(sovagxe) Håkon Håkonsson devas fali!
PETER
Cxar vi tion volas, estas gxuste ke li falu.
REGXO SKULE
Kostos sangon; sed ne estas eviteble.
PETER
Ne estas forjxetita la sango, kiu fluas por via tasko.
REGXO SKULE
Via estu la tuta potenco, kiam mi estos firmiginta la regnon. Vi sidu
sur la regxa segxo, kun ringo cxirkaux la frunto, kun la purpura
mantelo sxvele vasta sur viaj sxultroj; cxiuj viroj en la lando klinu
sin por vi -- (sono de korno auxdigxas tre fore) Ha! kio estas tio!
(kun krio) La militaro de la Birkibejnoj! Kion diris Pål Flida --?
(rapidas al la fono)
PÅL FLIDA
(envenas kaj krias:) _Nun_ la horo estas super ni, regxo Skule!
REGXO SKULE
(konfuzita) La Birkibejnoj! La armeo de regxo Håkon! Kie ili
estas!
PÅL FLIDA
Ili miriadas en miloj malsupren de Ejkaberg.
REGXO SKULE
Sonorigu al armigo! Sonorigu, sonorigu! Konsilu; kie ni renkontu
ilin?
PÅL FLIDA
Cxiuj pregxejoj staras malfermaj por ni.
REGXO SKULE
La Birkibejnojn, mi demandas --!
PÅL FLIDA
Por ili cxiuj pontoj kusxas malfermaj.
REGXO SKULE
Fatala viro, kion vi faris!
PÅL FLIDA
Obeis mian regxon.
REGXO SKULE
Mia filo! Mia filo! Ve al mi! Mi perdigis vian regxecon!
PETER
Ne, vi venkos! Tia granda regxa penso ne mortos!
REGXO SKULE
Silentu! (sonoj de kornoj kaj krioj auxdigxas pli proksime) Al
cxevaloj; armigu vin! Estas nun pri pli ol vivo kaj morto de
viroj!
(rapidas elen en la fono; la aliuloj postsekvas.)
STRATO en OSLO
(Malaltaj lignaj domoj kun pordsxirmejoj ambauxflanke. En la fono
la gxardeno de la pregxejo St. Hallvard, enfermita per alta sxtona
muro kun pordego. Maldekstraflanke cxe la fino de la muro vidigxas la
pregxejo, kies cxefa enirejo staras malferma. Ankoraux estas nokto;
iom poste komencas la matenigxo. La sturmsonorilo frapigxas; tre fore
dekstre auxdigxas militkrioj kaj konfuza bruo.)
LA KORNLUDISTO DE REGXO SKULE
(venas de dekstre, sonorigas la kornon kaj krias:) Prenu armilojn!
Prenu armilojn! cxiuj viroj de regxo Skule!
(sonorigas denove kaj iras pluen; iom poste oni auxdas lin
sonorigi kaj krii en la proksima strato.)
VIRINO
(venas cxe dompordo dekstre) Vi granda kompatema Dio, kio okazas?
URBANO
(kiu venis duone vestita el domo aliflanke de la strato) La
Birkibejnoj estas en la urbo! Nun Skule ricevos pagon por siaj
kruelajxoj.
UNU EL LA VIROJ DE SKULE
(venas kun kelkaj aliuloj portantaj mantelojn kaj armilojn surbrake,
el flanka strato de maldekstre) Kie estas la Birkibejnoj!
IU ALIA EL LA VIROJ DE SKULE
(el domo dekstre) Mi ne scias.
LA UNUA
Tsxsx! Auxskultu! -- Certe ili estas malsupre cxe la Kaproponto.
LA DUA
Do malsupren al la Kaproponto!
(Cxiuj rapidas elen dekstre; _urbano_ venas kurante de la sama
flanko.)
UNUA URBANO
Hej, najbaro, de kie vi venas?
DUA URBANO
De cxe la Lo-rivero; tie estas terure.
VIRINO
Sankto Olaf kaj Sankto Hallvard! Cxu estas la Birkibejnoj, aux kiuj
estas?
DUA URBANO
Jes certe estas la Birkibejnoj; regxo Håkon kunestas; la tuta sxiparo
kusxigas sin cxe la kajoj; sed mem li iris borden en la
Ejkaberg-haveneto kun siaj plej fortaj viroj.
UNUA URBANO
Do li vengxos sin pro la perdo de viroj cxe Låka!
DUA URBANO
Jes, fidu tion!
UNUA URBANO
Jen vidu, -- tie jam fugxas la Vårbelgoj!
(Aro de la viroj de Skule envenas fugxante de dekstre.)
UNU EL LA VIROJ
Enen en la pregxejon! Neniu povas kontrauxstari la Birkibejnojn, tiel
kiel ili sturmas antauxen cxi-nokte!
(La aro jxetas sin en la pregxejon kaj sxlosas la pordon
interne.)
DUA URBANO
(rigardas eksteren dekstre) Mi videtas standardon tre fore malsupre
en la strato; devas esti tiu de regxo Håkon.
UNUA URBANO
Vidu, vidu kiel la Vårbelgoj fugxas!
(Alia aro venas de dekstre.)
UNU EL LA ARO
Ni savu nin en la pregxejon, kaj petu gracon!
(Ili sturmas al la pordego.)
PLURAJ VÅRBELGOJ
Estas sxlosita; estas sxlosita!
LA UNUA
Do supren al Martestokke!
LA DUA
Kie estas regxo Skule?
LA UNUA
Mi ne scias. Kuru! Jen mi vidas la standardon de la Birkibejnoj! (Ili
fugxas preter la pregxejon elen maldekstre.)
HÅKON
(venas de dekstre kun sia standardportanto, _Gregorius Jonsson,
Dagfinn Bonde_ kaj pluraj aliaj viroj.)
DAGFINN BONDE
Auxskultu la militkrion! Skule arigas siajn virojn malantaux la
pregxeja gxardeno.
MALJUNA URBANO
(vokas de sia pordo al _Håkon_:) Gardu Vin, kara sinjoro; La
Vårbelgoj estas koleraj nun, cxar ili batalas por la vivo!
HÅKON
Cxu estas vi, maljuna Gutorm Erlingsson? Vi luktis kaj por mia patro
kaj por mia avo, vi.
LA URBANO
Dio donu, ke mi povus lukti ankaux por Vi.
HÅKON
Vi estas tro maljuna por tio, kaj ne bezonigxas; venas homoj de cxiuj
flankoj.
DAGFINN BONDE
(montras super la muron dekstren) Jen venas la standardo de la duko!
GREGORIUS JONSSON
La duko mem! Li rajdas sian blankan batalcxevalon.
DAGFINN BONDE
Ni devas bari por li elirejon tra la pordo cxi tie.
HÅKON
Sonorigu, sonorigu! (La kornludisto sonorigas) Pli bone ludis vi,
hundido, kiam vi ludis por mono sur la kajo en Bergen!
(La ludisto sonorigas denove, sed pli forte ol la unuan fojon;
alvenas multaj homoj.)
IU VÅRBELGO
(de dekstre, fugxante al la pregxejo, persekutata de Birkibejno)
Sxparu la vivon! Sxparu la vivon!
LA BIRKIBEJNO
Ecx ne se vi sidus sur la altaro! (morthakas lin) Multekostan
mantelon aspekte vi havas; gxin mi povos uzi. (volas preni la
mantelon, sed eligas krion kaj forjxetas sian glavon.) Sinjoro regxo!
Neniun baton plu mi batos por vi!
DAGFINN BONDE
Kaj tion vi diras en tia momento!
LA BIRKIBEJNO
Ne pluan batalon!
DAGFINN BONDE
(morthakas lin) Ne, nun vi ja povas sxpari vin!
LA BIRKIBEJNO
(montranta al la morta Vårbelgo) Mi opiniis, ke mi faris suficxe, kiam
mi mortigis mian propran fraton. (mortas)
HÅKON
Lia frato!
DAGFINN BONDE
Cxu? (iras al la korpo de la Vårbelgo)
HÅKON
Cxu vero?
DAGFINN BONDE
Estas ja tiel.
HÅKON
(skuita) Jen vidigxas plej klare, kia milito tiu estas, kiun ni nun
faras. Frato kontraux frato, patro kontraux filo; -- je Dio, la
cxiopova, tio devas havi finon!
GREGORIUS JONSSON
Jen la duko en akra lukto kontraux la aro de Knut jarlo!
DAGFINN BONDE
Baru la pordegon por li cxi tie, regxanoj!
(Interne de la muro vidigxas la luktantoj. La _Vårbelgoj_ trabatas
al si vojon maldekstren, pelante la Birkibejnojn futon post futo
malantauxen. _Regxo Skule_ rajdas sian blankan batalcxevalon, kun
tirita glavo. _Peter_ iras flanke de li kaj tenas la bridrimenon; en
la maldekstra mano alte levita krucifikso. _Pål Flida_ portas la
standardon de _Skule_, kiu estas blua kun staranta ora leono sen
hakilo.)
REGXO SKULE
Morthaku senindulge! Sxparu neniun! Venis nova tronpretendanto en
Norvegio!
LA BIRKIBEJNOJ
Nova tronpretendanto li diras!
HÅKON
Skule Bårdsson, ni dividu la regnon!
REGXO SKULE
Cxio aux nenio!
HÅKON
Pensu pri la regxino, via filino!
REGXO SKULE
Mi havas filon, mi havas filon! Mi pensas pri neniu alia ol li!
HÅKON
Ankaux mi havas filon; -- se mi falos, li havos la regnon!
REGXO SKULE
Mortigu la regxidon kie vi trovos gxin! Mortigu gxin sur la trono;
mortigu gxin cxe la altaro; mortigu gxin, mortigu gxin inter la
brakoj de la regxino!
HÅKON
Jen vi eldiris vian jugxon!
REGXO SKULE
(hakas cxirkauxe) Mortigu, mortigu senindulge! Regxo Skule havas
filon! Mortigu, mortigu! (La lukto movigxas eksteren maldekstre.)
GREGORIUS JONSSON
La Vårbelgoj trahakas sin!
DAGFINN BONDE
Jes, sed nur por fugxi.
GREGORIUS JONSSON
Jes, je la cxielo, -- la alia pordego staras malferma; jen ili jam
fugxas!
DAGFINN BONDE
Supren al Martestokke. (ekkrias:) Post ilin, post ilin, Knut jarlo!
Prenu vengxon por la vira falo cxe Låka!
HÅKON
Vi auxdis; li kondamnis mian infanon senpaca, -- mian senkulpan
infanon, la elektitan regxon post mi!
LA REGXANOJ
Jes, jes, ni auxdis!
HÅKON
Kaj kia puno estas decidita por tia peko?
LA VIROJ
La morto!
HÅKON
Do li devas morti! (levas la manon por jxuro) Cxi tie mi jxuras:
Skule Bårdsson mortu, kie ajn kie li renkontigxos sur nesankta
grundo!
DAGFINN BONDE
Estas la devo de kiu ajn fidelulo faligi lin.
BIRKIBEJNO
(de maldekstre) Nun fugxas duko Skule!
LA URBANOJ
La Birkibejnoj venkis!
HÅKON
Kiun vojon?
LA BIRKIBEJNO
Preter Martestokke, supren al Ejdsvoll; la plimulto havis siajn
cxevalojn starantaj supre en la stratoj; alie ecx ne unu forsavus sin
en vivo.
HÅKON
Dankon al Dio pro la helpo ankaux cxi tiun fojon! _Nun_ la regxino
povos libere veni surteren de la sxiparo.
GREGORIUS JONSSON
(montras dekstren) Sxi jam estas sur la tero, sinjoro; jen sxi venas.
HÅKON
(al tiuj, kiuj staras plej proksime al li) La plej peza restas; sxi
estas kara filino; -- auxskultu, -- ecx ne vorto al sxi pri la
dangxero, kiu minacas la infanon. Promesu al mi, cxiuj kiel unu,
defendi la filon de via regxo; sed ne lasu sxin ion scii.
LA VIROJ
(mallauxte) Ni promesas!
MARGRETE
(venas kun sinjorinoj kaj sekvantaro de dekstre) Håkon, mia edzo! La
cxielo sxirmis vin; vi venkis kaj estas nevundita.
HÅKON
Jes, mi venkis. Kie estas la infano?
MARGRETE
Sur la regxa sxipo, inter la manoj de fidindaj viroj.
HÅKON
Pluraj iru tien. (kelkaj el la viroj iras.)
MARGRETE
Håkon, kie estas -- duko Skule?
HÅKON
Li prenis la vojon supren al la Opplandoj.
MARGRETE
Do li vivas! -- Mia edzo, cxu mi rajtas danki Dion cxar li vivas?
HÅKON
(en doloriga lukto kun si mem) Auxskultu min, Margrete; vi estis por
mi fidela edzino, sekvis min en bono kaj malbono, vi estis nedireble
ricxa pri amo; -- nun mi devas kauxzi al vi pezan doloron; mi
nevolonte farus; sed mi estas regxo, tial mi devas --
MARGRETE
(strecxe) Cxu rilatas al -- la duko?
HÅKON
Jes. Ne povas fali sur min pli doloriga sorto, ol vivi mian vivon tre
fore de vi; sed se vi trovas ke tiel devas esti post tio, kion mi nun
diros al vi, -- se sxajnas al vi, ke vi ne plu eltenas sidi cxe mia
flanko, ne plu povas vidi min sen farigxi pala, -- nu, do ni devas
disigxi -- vivi aparte ni ambaux, -- kaj mi ne mallauxdos vin pro
tio.
MARGRETE
Disigxi de vi! Kiel vi povas pensi tian penson! Donu al mi vian manon --!
HÅKON
Ne tusxu gxin! -- Gxi jxus levigxis por jxuro --
MARGRETE
Por jxuro?
HÅKON
Por jxuro, kiu nerompeble sigelis jugxon al morto.
MARGRETE
(kun krio) Mia patro! Ho, mia patro! (Sxancelas; kelkaj virinoj
alrapidas kaj subtenas sxin.)
HÅKON
Jes, Margrete, -- kiel regxo mi kondamnis vian patron al morto.
MARGRETE
Do li certe faris pli gravan krimon, ol kiam li prenis regxan
nomon.
HÅKON
Li faris; -- kaj se vi nun trovas, ke ni devas disigxi, do tio
okazu.
MARGRETE
(pli proksime kaj kun forto) Neniam ni povas disigxi! Mi estas via
edzino, nenio alia en la mondo ol via edzino!
HÅKON
Cxu vi estas suficxe forta? Cxu vi komprenis cxion? Mi kondamnis vian
patron.
MARGRETE
Mi auxdis kaj komprenis cxion. Vi kondamnis mian patron.
HÅKON
Kaj vi ne postulas scii, kia estas lia peko?
MARGRETE
Suficxas ja ke vi konas gxin.
HÅKON
Sed estas al la _morto_, ke mi kondamnis lin!
MARGRETE
(genuas antaux la regxo kaj kisas lian manon) Mia edzo kaj alta
sinjoro, vi jugxas juste!
Kurteno
KVINA AKTO
(Cxambro en la regxa korto en Nidaros. La enirpordo estas dekstre;
antauxe sur la sama flanko estas fenestro. Maldekstre pli malgranda
pordo. Estas sombrigxo; _Pål Flida, Bård Bratte_ kaj pluraj aliaj el
la plej altstaraj viroj staras cxe la fenestro rigardante
supren.)
HIRDANO
Kiel rugxe gxi lumas!
IU ALIA
Gxi strecxas sin trans la duonan cxielon, kiel ardantan glavon.
BÅRD BRATTE
Sankta regxo Olaf, kion auxguras tia terura signo?
MALJUNA VÅRBELGO
Certe gxi antauxdiras la morton de granda estro.
PÅL FLIDA
La morton de Håkon, Vi bonaj Vårbelgoj. Li kusxas ekstere en la
fjordo kun la sxiparo; ni povas atendi lin en la urbo cxi-vespere; --
cxi tiun fojon ni estas en la vico por venki!
BÅRD BRATTE
Ne fidu tion; ne estas granda kuragxo en la armeo nun.
LA MALJUNA VÅRBELGO
Estas ja kompreneble; ekde la fugxo de Oslo regxo Skule enfermis sin,
kaj volas nek vidi nek paroli kun siaj viroj.
UNUA HIRDANO
En la urbo estas homoj, kiuj ne scias cxu li vivas aux estas
morta.
PÅL FLIDA
La regxo devas elveni, kiel ajn kiel malsana li estas. Parolu al li,
Bård Bratte, -- estas pri la savo de cxiuj.
BÅRD BRATTE
Ne utilas; mi parolis al li antauxe.
PÅL FLIDA
Do mi mem provu. (iras al la pordo maldekstre kaj frapas) Sinjoro
regxo, Vi devas preni la estradon en propraj manoj; ne tauxgas kiel
nun estas.
REGXO SKULE
(interne) Mi estas malsana, Pål Flida!
PÅL FLIDA
Cxu Vi povas aliajxon atendi? Vi ja ne mangxis dum du tagoj; Vi devas
fortigi kaj flegi Vin --
REGXO SKULE
Mi estas malsana.
PÅL FLIDA
Je la cxiopova, ne trovigxas ekskuzo. Regxo Håkon alvelas ekstere sur
la fjordo, kaj estas atendinda cxi tie en Nidaros kiam ajn.
REGXO SKULE
Frapu lin por mi! Mortigu lin kaj la regxan infanon.
PÅL FLIDA
Vi devas mem kunesti, sinjoro!
REGXO SKULE
Ne, ne, ne, -- Vi estas pli certaj pri la venko, kiam _mi_ ne
kunestas.
PETER
(venas de dekstre; li estas armile vestita) Estas maltrankvilo inter
la urbanoj; ili arigxas grandnombre antaux la regxa korto.
BÅRD BRATTE
Se la regxo ne parolos al ili, ili perfidos lin, kiam pleje
gravas.
PETER
Do li devas paroli al ili. (cxe la pordo maldekstre) Patro! La
Trondhejmanoj, viaj plej fidelaj viroj, retiras sin de vi, se vi ne
donas al ili kuragxon!
REGXO SKULE
Kion diris la skaldo?
PETER
La skaldo?
REGXO SKULE
La skaldo, kiu mortis por mia tasko en Oslo. Oni ne povas doni, kion
oni ne mem posedas, li diris.
PETER
Do vi ecx ne povas fordoni la regnon; cxar gxi estas la mia post
vi!
REGXO SKULE
Nun mi venos!
PÅL FLIDA
Dio estu lauxdata!
REGXO SKULE
(elvenas cxe la pordo; li estas pala kaj kavigxinta, liaj haroj forte
grizigxis) Ne rigardu min! Mi ne sxatas, ke vi rigardu min, nun kiam
mi estas malsana! (iras antauxen al _Peter_) Forpreni de vi la
regnon, vi diras? Granda Dio de la cxielo, kion mi estis faronta!
PETER
Ho, pardonu al mi; -- mi ja scias, ke tio, kion vi faras, estas la
plej gxusta.
REGXO SKULE
Ne, ne, ne gxis nun; -- sed mi volas esti forta kaj sana nun, -- mi
volas agi.
LAUXTAJ KRIOJ
(ekstere dekstre) Regxo Skule! Regxo Skule!
REGXO SKULE
Kio estas?
BÅRD BRATTE
(cxe la fenestro) La urbanoj arigxas; la tuta regxa korto estas plena
de homoj; -- Vi devas paroli al ili.
REGXO SKULE
Cxu mi aspektas kiel regxo; cxu mi povas nun paroli!
PETER
Vi devas, mia alta patro!
REGXO SKULE
Bone, tiel okazu. (iras al la fenestro kaj flankentiras la kurtenon,
sed malkaptas gxin rapide, kaj ekretiras sin pro timo) Jen denove
strecxas sin la ardanta glavo super mi!
PETER
Gxi antauxdiras, ke la glavo de venko estas tirita por vi.
REGXO SKULE
Jes, se tiel nur estus. (iras al la fenestro, kaj ekparolas:)
Trondhejmanoj, kion vi volas; -- staras cxi tie via regxo.
URBANO
(ekstere) Foriru el la urbo! La Birkibejnoj volas mortigi kaj
bruligi, se ili trovos Vin cxi tie.
REGXO SKULE
Ni cxiuj devas kunteni. Mi estis por vi milda regxo; mi ne multe
postulis militan imposton --
VIRA VOCXO
(malsupre inter la amaso) Kion vi do nomas tiun sangon, kiu fluis cxe
Låka kaj en Oslo?
VIRINO
Redonu al mi mian fiancxon!
KNABO
Redonu al mi mian patron kaj mian fraton!
ALIA VIRINO
Redonu al mi miajn tri filojn, regxo Skule!
VIRO
Li ne estas regxo; cxar li ne honorigxis kiel regxo sur la cxerko de
Sankta Olaf!
MULTAJ VOCXOJ
Ne, ne. -- li ne honorigxis sur la cxerko de Sankta Olaf!
REGXO SKULE
(retiras sin malantauxen de la kurteno) Ne honorigxis --! Ne
regxo!
PÅL FLIDA
Malfelicxe estis, ke la sankta cxerko ne farigxis elportata, kiam Vi
elektigxis.
BÅRD BRATTE
Se la urbanoj perfidas, ni ne povos teni nin en Nidaros, se la
Birkibejnoj venos.
REGXO SKULE
Kaj ili perfidos, tiom longe kiam mi ne estas honorigita sur la
sankta cxerko.
PETER
Do elportu la cxerkon, kaj farigu vin honorigata nun!
PÅL FLIDA
(kapskue) Kiel tio farigxus?
PETER
Cxu ekzistas io ne farigebla kiam estas pri _li_? Sonorigu al tingo,
kaj elportu la cxerkon!
PLURAJ EL LA VIROJ
(retiras sin) Pregxeja rabo!
PETER
Ne pregxeja rabo; -- venu, venu! La kanonikoj estas bonvolemaj al
regxo Skule; ili konsentos --
PÅL FLIDA
Ili ne faros; ili ne kuragxas pro la cxefepiskopo.
PETER
Cxu vi estas regxanoj, kaj ne volas helpi, kiam estas pri tia granda
afero! Bone. Estas aliuloj tie malsupre, kiuj estos pli volemaj. Mia
patro kaj regxo, la kanonikoj cedu; mi volas peti, mi volas petegi;
sonorigu al tingo; vi rajte portu vian regxan nomon. (rapidas elen
dekstre)
REGXO SKULE
(gxojege) Cxu Vi vidis lin! Cxu Vi vidis mian gloran filon! Kiel
lumis liaj okuloj! Jes, ni volas cxiuj lukti kaj venki. Kiel fortaj
estas la Birkibejnoj?
PÅL FLIDA
Ne pli fortaj ol ke ni superos ilin, se la urbanoj tenos sin al
ni.
REGXO SKULE
Ili _tenu_ sin al ni. Ni devas cxiuj samopinii, kaj fini cxi tiun
teruran luktadon. Cxu vi do ne vidas la cxielan signon, ke ni finu
gxin? La cxielo kolerigxas al la tuta Norvegio, pro la krimoj, kiuj
longe farigxis. Ardantaj glavoj alte supre lumas cxiun nokton;
virinoj falas kaj naskas en la pregxejoj; anima pesto sxteliras al
pastroj kaj al gemonahxoj, tiel ke ili kuras laux la stratoj kriante,
ke la lasta tago venis. Jes, je la cxiopova, tio finigxu per unu
bato!
PÅL FLIDA
Kion Vi ordonas, ke ni faru?
REGXO SKULE
Cxiujn pontojn vi rompu.
PÅL FLIDA
Iru, kaj rompu cxiujn pontojn!
(Hirdano eliras dekstre.)
REGXO SKULE
Cxiuj viroj kunvenu en la Eyratingejo; ecx ne unu Birkibejno metu
sian piedon en Nidaros.
PÅL FLIDA
Bone dirite, regxo.
REGXO SKULE
Kiam la sankta cxerko estos elportita, sonorigu al tingo. Kunvoku la
armeon kaj la urbanojn.
PÅL FLIDA
(al unu el la viroj) Iru kaj igu la trumpetiston blovi en la stratoj.
(la viro eliras.)
REGXO SKULE
(parolas al la amaso elde la fenestro) Tenu firme al mi, Vi
funebrantaj kaj plendantaj tie malsupre. Denove venu paco kaj lumo
super la landon, kiel en la unuaj belaj tagoj de Håkon, kiam la greno
donis rikolton du fojojn cxiun someron. Tenu vin al mi; fidu min kaj
kredu al mi; tion mi ege bezonas. Mi atentos pri vi, kaj por vi mi
luktos; mi sangos kaj falos por Vi, se Vi postulas; sed ne perfidu
min, kaj ne dubu --! (lauxta krio, kiel el timo, auxdigxas en la
amaso) Kio estas _tio_?
SOVAGXA VOCXO
Pentefaru, pentefaru!
BÅRD BRATTE
(elrigardas) Estas pastro, kiun la diablo obsedis!
PÅL FLIDA
Li sxiras sian kapucxon en cxifonojn kaj vipas sin per skurgxo.
LA VOCXO
Pentofaru, pentofaru; la lasta tago venis!
MULTAJ VOCXOJ
Fugxu; fugxu! Veo super Nidaros! Tiel peka faro!
REGXO SKULE
Kio okazis?
BÅRD BRATTE
Cxiuj fugxas, cxiuj forkuras, kvazaux sovagxa besto venus inter
ilin.
REGXO SKULE
Jes, cxiuj fugxas -- (kun ekkrio el gxojo) Ha! ne gravas; -- ni estas
savitaj; vidu, vidu, -- la cxerko de regxo Olaf staras meze en la
regxa korto!
PÅL FLIDA
La cxerko de regxo Olaf!
BÅRD BRATTE
Jes, je la cxielo, -- jen gxi staras!
REGXO SKULE
La kanonikoj al mi estas fidelaj; tian bonan agon ili neniam antauxe
faris!
BÅRD BRATTE
Auxdu; sonorigxas al tingo.
REGXO SKULE
Nun mi do legxe honorigxos.
PETER
(venas de dekstre) Surprenu la regxan mantelon; nun la sankta cxerko
staras ekstere.
REGXO SKULE
Do vi savis la regnon por mi kaj vi; kaj dekoble ni danku la piajn
kanonikojn, ke ili cedis.
PETER
La kanonikojn, mia patro; -- al ili vi neniun dankon sxuldas.
REGXO SKULE
Cxu ne _ili_ vin helpis?
PETER
Ili anatemis cxiun, kiu kuragxis tusxi la sanktajxon.
REGXO SKULE
Do la cxefepiskopo! Fine li do cedis.
PETER
La cxefepiskopo anatemis pli forte ol la kanonikoj.
REGXO SKULE
Ho, mi vidas, ke mi dauxre havas fidelajn virojn. Vi staris cxi tie
timemaj kaj cedis, Vi, kiuj devus esti al mi plej proksimaj, -- kaj
tie malsupre en la amaso mi havas tiujn, kiuj kuragxis preni sur sin
tian grandan pekon pro mi.
PETER
Ecx ne unu fidelan viron vi havas, kiu kuragxis preni la pekon sur
sin.
REGXO SKULE
Cxiopova Dio, cxu okazis miraklo; -- kiu elprenis la sanktajxon?
PETER
Mi, mia patro!
REGXO SKULE
(kun ekkrio) Vi!
LA HOMOJ
(retiras sin eviteme) Pregxeja rabisto!
(_Pål Flida, Bård Bratte_ kaj kelkaj aliaj eliras.)
PETER
La ago estis farenda. La fideleco de neniu homo estas fidinda antaux
ol vi estos legxe honorita. Mi petis, mi petegis al la kanonikoj,
nenio helpis. Tiam mi rompis la pregxejan pordon; neniu kuragxis
sekvi min. Mi saltis sur la cxefaltaron, kaptis la tenilon kaj
kontrauxmetis la genuojn; estis kvazaux mistera potenco donis al mi
pli ol homajn fortojn. La cxerko malfiksigxis, mi tiris gxin post mi
malsupren laux la pregxeja planko, dum la anatemo kraketadis kiel
sxtormo alte supre sub la volboj; mi tiris gxin el la pregxejo, cxiuj
fugxis kaj retiris sin for de mi; je veno meze en la regxa korto, la
tenilo rompigxis; jen gxi estas. (Tenas gxin supre)
REGXO SKULE
(silenta, terurfrapita) Pregxejrabisto!
PETER
Por vi; por via granda regxa penso! Sed vi volas forvisxi la pekon.;
cxio malbona vi volas forvisxi. Venos lumo kaj paco kun vi; brila
tago levigxos sur la landon; -- kio do gravas, se ventega nokto
antauxiris?
REGXO SKULE
Lumis kvazaux sanktula suno cxirkaux via kapo, kiam via patrino venis
kun vi; -- kaj nun sxajnas al mi, ke mi vidas la anatemon fulmi.
PETER
Patro, patro, ne pensu pri mi; ne timu por mia veo kaj bono. Estas ja
via volo, kiun mi plenumis; -- kiel kalkuli tion al mi kiel
kulpon!
REGXO SKULE
Mi volis posedi vian fidon al mi, kaj via fido farigxis peko.
PETER
(sovagxe) Pro vi, pro vi! Tial Dio ne kuragxas ion alian fari, ol
forlavi gxin!
REGXO SKULE
Pura kaj senpeka, mi promesis al Ingibjorg, -- kaj li mokas la
cxielon!
PÅL FLIDA
(envenas) Cxio en ribelo! La terura ago frapis viajn virojn kun timo;
ili fugxas en la pregxejojn.
REGXO SKULE
Ili _eliru_, ili _devas_ eliri!
BÅRD BRATTE
(envenas) La urbanoj ekstaris kontraux Vin; ili mortigas la
Vårbelgojn sur la stratoj kaj en la domoj, kie ajn kie ili povas
trovi ilin!
HIRDANO
(envenas) Nun la Birkibejnoj velas supren en la riveron!
REGXO SKULE
Kuntrompetu miajn virojn. Neniu devas perfidi min nun!
PÅL FLIDA
Neeblas; la timo paralizis ilin.
REGXO SKULE
(malespera) Sed mi ne _povas_ fali nun! Mia filo ne devas morti kun
morta kulpo sur sia animo!
PETER
Ne pensu pri mi; vi estas la sola pri kiu gravas. Ni direktu nin
supren al Innherad; tie cxiuj viroj estas fidelaj!
REGXO SKULE
Jes, fugxo! Sekvu min, kiu ajn, kiu volas savi la vivon!
BÅRD BRATTE
Kiun vojon?
REGXO SKULE
Trans la ponton!
PÅL FLIDA
Vi estus devinta rompi ilin en Oslo, kaj nun vi devus lasi ilin stari
en Nidaros.
REGXO SKULE
Tamen trans la riveron; -- estas vivo kaj beateco savinda! Fugxo!
Fugxo! (Li kaj _Peter_ rapidas elen dekstre.)
BÅRD BRATTE
Jes, pli bone tio, ol faligxi de la urbanoj kaj la Birkibejnoj.
PÅL FLIDA
En la nomo de Dio do, ni fugxu. (Cxiuj sekvas _Skule_.)
(Mallonga tempo la cxambro estas malplena; auxdigxas fora kaj
obtuza bruo de la stratoj; poste sturmas aro de armitaj urbanoj enen
tra la pordo dekstre.)
URBANO
Envenu! Cxi tie li devas esti.
IU ALIA
Mortigu lin!
PLURAJ
Mortigu ankaux la pregxejrabiston!
OPULO
Aliru singardeme; ili kontrauxmordas.
UNUA URBANO
Ne estas dangxero; la Birkibejnoj jam estas supre en la strato.
URBANO
(venas) Tro malfrue; -- regxo Skule fugxis.
PLURAJ
Kien? Kien?
LA VENINTO
Enen en iu el la pregxejoj, mi opinias; ili estas plenaj de
Vårbelgoj.
UNUA URBANO
Ni sercxu lin; grandan dankon kaj pagon regxo Håkon donos al tiu
viro, kiu mortigas Skule.
IU ALIA
Jen la Birkibejnoj.
IU TRIA
Regxo Håkon mem.
MULTAJ EN LA ARO
(krias) Saluton al regxo Håkon Håkonsson!
HÅKON
(envenas de dekstre sekvata de _Gregorius Jonsson, Dagfinn Bonde_ kaj
multaj aliaj) Jes, nun vi estas humilaj, vi Tronhejmanoj! Vi suficxe
longe kontrauxstaris min.
UNUA URBANO
(surgenue) Gracon, sinjoro; Skule Bårdsson premis nin severe!
IU ALIA
(ankaux genuante) Li devigis nin, alie ni neniam estus lin
sekvintaj.
LA UNUA
Li prenis nian havajxon, kaj devigis nin batali por sia maljusta
afero.
LA DUA
Ahx, alta sinjoro, li estis skurgxo por siaj amikoj kiel por siaj
malamikoj.
MULTAJ VOCXOJ
Jes, jes, -- Skule Bårdsson estis skurgxo por la tuta lando.
DAGFINN BONDE
Estus vera vorto, tiu.
HÅKON
Bone; kun vi urbanoj mi poste parolos; mi intencas puni severe, kion
vi krimis; sed unue estas io alia por pripensi. Cxu iu scias kie
Skule Bårdsson estas?
PLURAJ
Ene en iu el la pregxejoj, sinjoro!
HÅKON
Cxu vi tion certe scias?
LA URBANOJ
Jes, tie estas cxiuj Vårbelgoj.
HÅKON
(mallauxte al _Dagfinn Bonde_) Ni devas trovi lin; postenigu gardojn
antaux cxiujn pregxejojn en la urbo.
DAGFINN BONDE
Kaj kiam li trovigxos, li estu senprokraste mortigata.
HÅKON
(mallauxte) Mortigata? Dagfinn, Dagfinn, kiel peza tio estas por
mi.
DAGFINN BONDE
Sinjoro, Vi tion jxuris solene en Oslo.
HÅKON
Kaj cxiu homo en la lando postulos lian morton. (turnas sin al
_Gregorius Jonsson_; neauxdeble por la aliuloj) Iru; vi iam estis lia
amiko; sercxu lin, kaj igu lin fugxi el la lando.
GREGORIUS JONSSON
(gxoja) Vi tion volas, sinjoro?
HÅKON
Pro mia pia, aminda edzino.
GREGORIUS JONSSON
Sed se li _ne_ fugxos; se li ne volos aux ne povos?
HÅKON
Je la nomo de Dio, tiam mi ne povos sxpari lin; tiam mia regxa vorto
staru valida. Iru!
GREGORIUS JONSSON
Mi iros kaj faros mian plej bonan. La cxielo faru ke sukcesos.
(eliras dekstre)
HÅKON
Vi, Dagfinn Bonde, iru kun fidelaj viroj al la regxa sxipo; vi
konduku la regxinon kaj la infanon supren al la monahxejo
Elgisetro.
DAGFINN BONDE
Sinjoro, cxu vi opinias, ke tie sxi estos sekura?
HÅKON
Nenie ajn sxi estos pli sekura. La Vårbelgoj enfermis sin en la
pregxejojn, kaj sxi petegis; sxia patrino estas en Elgisetro.
DAGFINN BONDE
Jes, jes, mi scias.
HÅKON
Salutu la regxinon kore de mi; kaj ankaux salutu sinjorinon Ragnhild.
Diru, ke tuj kiam la Vårbelgoj subigis sin kaj ricevis gracon, cxiuj
sonoriloj en Nidaros sonoru, kiel signo, ke denove estas paco en la
lando. -- Vi urbanoj morgaux staru respondece kaj ricevu vian punon,
cxiu ope laux siaj faroj. (eliras kun siaj viroj)
UNUA URBANO
Veo al ni morgaux!
DUA URBANO
Ni ekhavos grandan kalkulon.
UNUA URBANO
Ni, kiuj tiom longe kontrauxstaris al Håkon, -- kiuj kune salutis
Skule, kiam li prenis regxan nomon.
DUA URBANO
Kiuj donis al Skule kaj sxipojn kaj armilaron, -- kiuj acxetis cxiujn
havajxojn, kiujn li rabis de la distriktestroj de Håkon.
UNUA URBANO
Jes, veo al ni morgaux!
IU URBANO
(rapide eniras de maldekstre) Kie estas Håkon? Kie estas la
regxo?
UNUA URBANO
Kion vi volas pri li?
LA ALVENINTO
Doni al li grandan kaj gravan mesagxon.
PLURAJ
Kiun?
LA ALVENINTO
Tion mi nur diras al la regxo mem.
PLURAJ
Jes, diru, diru!
LA ALVENINTO
Skule Bårdsson fugxas supren al Elgisetro.
UNUA URBANO
Neeblas! Li estas en unu el la pregxejoj.
LA ALVENINTO
Ne, ne, li kaj la filo transiris la riveron en remilboato.
UNUA URBANO
Ha, kaj ni povos savi nin el la kolero de Håkon.
DUA URBANO
Jes, ni informu lin, kie estas Skule.
UNUA URBANO
Ne! Pli bone ol tio; ni nenion diros, sed mem iru supren al Elgisetro
kaj faligu Skule.
DUA URBANO
Jes, jes, -- ni faru!
TRIA URBANO
Sed cxu ne multaj Vårbelgoj sekvis trans la riveron?
LA ALVENINTO
Ne, estis nur malmultaj viroj en la boato.
UNUA URBANO
Ni armos nin plej eble bone. Ho, nun la urbanoj estas savitaj! Ne
diru al iu, kion ni intencas; ni estas suficxe multnombraj, -- kaj
jen supren al Elgisetro!
CXIUJ
(mallauxte) Jes, supren al Elgisetro! (Ili eliras maldekstre rapide
sed singardeme.)
PICEA ARBARO EN LA DEKLIVOJ SUPRE DE NIDAROS
(Estas lunlumo; sed la nokto estas tiel nebula, ke la fono nur
malklare videtigxas, kaj foje preskaux ne. Arbostumpoj kaj grandaj
sxtonoj kusxas cxirkauxe. _Regxo Skule, Peter, Pål Flida, Bård
Bratte_ kaj pluraj Vårbelgoj venas tra la arbaro de maldekstre.)
PETER
Venu jen, kaj ripozu vin, mia patro!
REGXO SKULE
Jes, lasu min ripozi, ripozi. (falglitas malsupren cxe sxtono)
PETER
Kiel estas al vi?
REGXO SKULE
Mi estas malsata! Malsana, malsana! Mi vidas la ombrojn de mortintaj
viroj.
PETER
(eksaltas) Havigu helpon, -- panon al la regxo.
BÅRD BRATTE
Nun kiu ajn estas regxo; cxar estas pri la vivo. Ekstaru, Skule
Bårdsson; se vi estas regxo, do ne kusxu tie regante la landon.
PETER
Se vi mokas mian patron, mi mortigos vin!
BÅRD BRATTE
Mi mortigxos same kiel; min Håkon neniam donos gracon; cxar mi estis
lia distriktestro, kaj perfidis lin pro Skule. Ekpensu ion, kio povos
savi nin! Ne ekzistas tia senesperiga faro, kiun mi nun ne kuragxus
fari.
IU VÅRBELGO
Se ni nur povus sxtelveni al la monahxejo cxe Holm.
PÅL FLIDA
Pli bone al Elgisetro.
BÅRD BRATTE
(ekdiras subite) Plej bone iri al la sxipo de Håkon, kaj rabi la
regxan infanon.
PÅL FLIDA
Cxu vi furiozas?
BÅRD BRATTE
Ne, ne, tio estas nia sola savo, kaj ankaux facile farebla. La
Birkibejnoj trasercxas cxiun domon, kaj staras garde antaux la
pregxejoj; ili ne kredas, ke iuj el ni povis fugxi, cxar cxiuj pontoj
estis rompitaj. Ne eblas ke multnombra sxipanaro estas sur la sxipoj;
se ni havas la tronpretendanton en nia potenco, Håkon devos doni al
ni pacon, aux lia ido mortu kun ni. Kiu volas kunveni por savi la
vivon?
PÅL FLIDA
Ne mi, se gxi savigxus tiamaniere.
PLURAJ
Ne mi! Ne mi!
PETER
Ha, sed se estus por savo de mia patro!
BÅRD BRATTE
Se vi volas kuniri, do venu. Nun mi iras al la Hladakabo; tie estas
la aro, kiun ni renkontis cxi tie sub la deklivo; estas la plej
sovagxaj kuragxuloj el cxiuj Vårbelgoj; ili nagxis trans la riveron,
cxar ili sciis, ke ili ne ricevus gracon en la pregxejoj. Tiuj uloj
certe kuragxos viziti la regxan sxipon, jes ili! Kiu el vi do
kuniros?
KELKIUJ
Mi, Mi!
PETER
Eble ankaux mi; sed unue mi devas scii mian patron sub sekura
tegmento.
BÅRD BRATTE
Antaux ol tagigxos ni iros supren laux la rivero. Venu, jen estas
transa vojeto malsupren al Hlade. (Li kaj kelkaj aliaj eliras
dekstre.)
PETER
(al _Pål Flida_) Ne parolu al mia patro pri io el tio cxi; li estas
anime malsana cxi-nokte; ni devas agi por li. Estas savo en la faro
de Bård Bratte; antaux tagigxo la regxa infano estu inter niaj
manoj.
PÅL FLIDA
Por esti mortigata, mi pensas. Cxu Vi ne vidas, ke tio estas peko --
PETER
Ne povas esti peko; cxar mia patro kondamnis gxin en Oslo. Gxi ja
tamen devas esti forigata; gxi malhelpas mian patron; -- mia patro
havas grandan regxan penson por realigi; devas esti sensignife kiu
aux kiom da homoj falos por _gxi_.
PÅL FLIDA
Malbeata estis por Vi la tago, kiam Vi sciigxis, ke Vi estas la filo
de regxo Skule. (auxskultante) Tsxsx; -- jxetu vin plate sur la
teron; venos homoj.
(Cxiuj jxetas sin suben malantaux sxtonojn kaj stumpegojn; trajno
parte de rajdantoj, parte de marsxantoj videtigxas malklare tra la
nebulo inter la arboj; ili venas de la maldekstra flanko kaj eliras
dekstre.)
PETER
Estas la regxino.
PÅL FLIDA
Jes, jes; sxi parolas kun Dagfinn Bonde. Tsxsx!
PETER
Ili iros al Elgisetro. La regxido kunestas!
PÅL FLIDA
Kaj la sinjorinoj de la regxino.
PETER
Kun nur kvar viroj! Ekstaru, ekstaru, regxo Skule, -- nun via regno
estas savita!
REGXO SKULE
Mia regno? Gxi estas malluma, gxi, -- kiel tiu, kiun la angxelo
starigis kontraux Dio.
(_Aro de kanonikoj_ venas de dekstre.)
KANONIKO
Kiuj parolas tie? Cxu estas la viroj de regxo Skule?
PÅL FLIDA
Regxo Skule mem.
KANONIKO
(al Skule) Dio estu lauxdata, ke ni renkontas Vin, kara sinjoro! Ni
informigxis de iuj urbanoj, ke Vi iris la vojon supren, kaj ni estas
same malsekuraj en Nidaros, kiel Vi mem --
PETER
Vi meritus la morton, Vi, kiuj ne permesis elporti la cxerkon de
Olaf.
KANONIKO
La cxefepiskopo malpermesis tion; sed tamen ni volas servi al regxo
Skule; ni ja cxiam tenis nin al li. Jen ni kunprenis kanonikmantelojn
por Vi kaj la viroj! Surmetu ilin, kaj Vi facile enlasigxos en unu el
la monahxejoj, kaj povos peti gracon de Håkon.
REGXO SKULE
Jes, surmetu al mi kanonikmantelon; mi kaj mia filo devas stari sur
sanktigita grundo. Mi volas al Elgisetro.
PETER
(mallauxte al _Pål Flida_) Zorgu ke mia patro sekure atingos --
PÅL FLIDA
Cxu vi ne memoras, ke estas Birkibejnoj en Elgisetro?
PETER
Nur kvar viroj; tiujn vi facile majstros, kaj interne de la
monahxejaj muroj ili ne kuragxas tusxi vin. Mi sercxos Bård
Bratte.
PÅL FLIDA
Pripensu!
PETER
Ne estas sur la regxa sxipo, sed en Elgisetro, ke la senpaculoj savu
la regnon por mia patro! (eliras rapide dekstre)
IU VÅRBELGO
(flustrante al iu alia) Cxu vi iros al Elgisetro kun Skule?
IU ALIA
Tsxsx; ne; la Birkibejnoj ja estas tie.
LA UNUA
Ankaux mi ne iros; sed nenion diru al la aliuloj.
LA KANONIKO
Kaj nun antauxen, du kaj du, -- unu militisto kaj unu kanoniko --
ALIA KANONIKO
(sidanta sur arbostumpo malantaux la ceteraj) Mi prenas regxon
Skule.
REGXO SKULE
Cxu vi scias la vojon?
LA KANONIKO
La vastan vojon.
LA UNUA KANONIKO
Rapidu; ni disigxu laux diversaj vojetoj, kaj kolektigxu antaux la
monahxeja pordego.
(Ili foriras inter la arboj dekstre; la nebulo maldensigxas, kaj
la kometo montras sin rugxe brila en la nebuleta aero.)
REGXO SKULE
Peter, mia filo --! (ekpasxas malantauxen) Ha, jen la ardanta glavo
sur la cxielo!
LA KANONIKO
(sidanta malantaux li sur la arbostumpo) Kaj jen _mi_!
REGXO SKULE
Kiu estas vi?
LA KANONIKO
Malnova konatulo.
REGXO SKULE
Pli pala viro mi neniam vidis.
LA KANONIKO
Sed vi ne konas min.
REGXO SKULE
Estas vi, kiu volas akompani min al Elgisetro.
LA KANONIKO
Estas mi, kiu volas akompani vin al la regxa segxo.
REGXO SKULE
Cxu tion vi povas?
LA KANONIKO
Mi povas, se vi mem volas.
REGXO SKULE
Kaj per kiu rimedo?
LA KANONIKO
Per la rimedo, kiun mi _antauxe_ uzis; -- mi volas konduki vin sur
altan monton, kaj montri al vi cxiujn glorojn de la tero.
REGXO SKULE
Cxiujn glorojn de la tero mi antauxe vidis en tentantaj revoj.
LA KANONIKO
Estis mi, kiu donis al vi tiujn revojn.
REGXO SKULE
Kiu _estas_ vi?
LA KANONIKO
Sendito de la plej maljuna tronpretendanto en la mondo.
REGXO SKULE
De la plej maljuna tronpretendanto en la mondo?
LA KANONIKO
De la unua jarlo, kiu ekstaris kontraux la plej grandan regnon, kaj
kiu fondis regnon mem, kiu staros gxis la tago de la lasta jugxo!
REGXO SKULE
(kriante) Episkopo Nikolas!
LA KANONIKO
(ekstaras)
Vi min rekonas? Gxusta memoro,
pro _vi_ mi cxi tien revenis.
Samsxipe, samvente sub mia dejxoro
dum jaroj kaj tagoj ni velis.
Mi sxtorman nokton en timo foriris;
ungeg' akcipitra animen metigxis;
petegis mi mesojn kaj sonorigadon,
acxetis mi pregxojn kaj monahxan kantadon;
mi pagis por sep, kaj dek kvar legigxis;
sed tamen mi ne tra la pord' enlasigxis.
REGXO SKULE
Kaj nun vi venas de tie malsupre --?
LA KANONIKO
De malsupre mi venas, sed ne el hazardo;
de la regno, kiu cxiam malbele pentrigxas.
Ho, kredu, oni tie tute ne malbonigxas;
Ne gravas tiu fama brulanta ardo.
REGXO SKULE
Kaj mi auxdas ke vi lernis poetikon, vi maljuna Bagla estro!
LA KANONIKO
Poetikon? Jes, kaj multegan latinon!
Antauxe ne estis mi latina spertulo;
mi dubas cxu trovigxas nun pli granda lertulo.
Por tie supreniri al sxtupo akceptinda,
jes, ecx por esti tie enen enlasinda,
neceso nepra estas lerni latinon.
Kiam sidas cxe la tablo nur eruditaj uloj,
progreso ja certas inter la spertuloj, --
duona cento sin papoj nomigis,
kardinaloj kvin cent, sep mil skaldoj registrigxis.
REGXO SKULE
Salutu vian majstron, kaj danku lin por bona amikeco. Diru al li,
ke li estas la sola regxo, kiu sendas helpon al Skule la unua
el Norvegio!
LA KANONIKO
Auxdu, regxo Skule, kial estis mi sendata.
Malsupre tie estas certa servistara rondo,
kaj cxiu havas sian distrikton en la mondo;
ricevis Norvegion _mi_, cxar al mi ja konata.
Håkon Håkonsson ne estas viro por ni,
ne sxatas ni lin, cxar cxiam spitas nin li;
vidu, _vi_ devas regi, kaj _li_ devas fali,
_vin_ ni devas regxo kun krono instali.
REGXO SKULE
Jes, donu al mi la kronon! Se _gxin_ mi havas, mi regos tiel, ke mi
povos min ree elacxeti.
LA KANONIKO
Jes, poste ni povos kunparoli pri tio.
Cxi-nokte urgxas pri alia io.
En Elgisetro dormas la regxa infano; --
se kaptos vi gxin, vi havos venkon en la mano,
kirligxos kontrauxstaro kiel flokoj en vetero,
jen vi estos regxo, kaj gajnigxis la afero!
REGXO SKULE
Cxu certe vi kredas, ke mi estos venkinto?
LA KANONIKO
Sopiras la norvegoj pacon por la lando;
kun regxo devas esti tronpretendanto,
ido, la regnon de la patro heredanta;
lacigxis la popol' cent jarojn militanta.
Ekstaru, regxo Skule, cxi-nokte okazigxos;
nun aux neniam la malamik' faligxos!
Vidu ke lumigxas, tie fore en la nordo,
levigxas la nebulo, vastigxas hela klar', --
vicigxas nun sxipo al sxipa ar', --
kaj auxdu nun bruon de militista hordo!
Cxion vi ricevos per liga konkordo,
en sturmatak' sur tero miloj batalantaj,
veloj sur la fjordo, miloj brilantaj!
REGXO SKULE
Kaj kia la konkordo?
LA KANONIKO
Por meti vin plej alten sur la mondan sxtuparegon,
nur volas mi, ke sekvu vi la propran aspiregon;
kun urboj kaj kasteloj la land' al vi donigxos,
se via fil' post vi norvega regx' farigxos!
REGXO SKULE
(suprenlevas la manon, kvazaux al jxuro) Mia filo estu --
(subite haltas kaj ekkrias en teruro:) La pregxejrabisto! Cxiu potenco
al li! Ha! nun mi komprenas vin; -- vi volas lian animan perdon! Foriru de mi!
Foriru de mi! (strecxas la brakojn al la cxielo) Ho kompatu min,
vi, al kiu mi nun vokas por helpo en mia plej akra mizero! (falas surteren)
LA KANONIKO
Damnite! Nun ja cxio lerte glatigxis;
mi pensis ke certe li fine kaptigxis,
sed la lumo faris elkoran sxakmovon,
al _mi_ ne konatan, -- mi perdis la povon.
Akceptite; ne urgxas. Nova ambicio!
_Perpetuum mobile_ en dauxra funkcio;
potencon mi havas sur generacioj,
potencon sur uloj lum-negaciaj;
Norvegion mi estru laux mia paradigmo,
kvankam trovas ili mian potencon enigmo!
(pli antauxe)
Sen mema vol' al laboro vagantaj
iras la norvegoj, sed kien ne sciantaj, --
sulkigxas la koroj, sxtelglitas la sentoj,
kiel flirtadas saliketoj en la ventoj, --
samopinii nur pri _tio_ ili povas,
ke cxiun grandecon renversi ili volas, --
blazonoj el cxifonoj en cxiu valo
levigxas honore por fugxo kaj falo, --
lauxvoke mi kondukas al la fina frakaso, --
mi, la Baglo, episkopo Nikolaso
(Li malaperas en la nebulo inter la arboj.)
REGXO SKULE
(duone ekstaras post mallonga pauxzo, kaj cxirkauxrigardas) Kie li
estas, tiu nigrulo? (eksaltas) Vojgvidanto, vojgvidanto, kie vi
estas? For! -- Same bone; nun mi mem scikonas la vojon, kaj al
Elgisetro kaj plu antauxen. (eliras dekstre)
LA MONAHXEJA KORTO EN ELGISETRO
(Maldekstraflanke situas la kapelo kun enirejo de la korto; el la
fenestroj lumas. Laux la kontrauxa flanko de la korto strecxas sin
kelkaj malaltaj konstruajxoj; en la fono estas la muro de la
monahxejo kun forta pordego, kiu estas sxlosita. Estas klara nokto
kun lunlumo. Tri estroj de la Birkibejnoj staras apud la pordo;
_Margrete, sinjorino Ragnhild_ kaj _Dagfinn Bonde_ venas el la
kapelo.)
SINJORINO RAGNHILD
(duone al si mem) Regxo Skule devis fugxi en la pregxejon, vi diras!
Li, li, fugxanta, petanta por paco cxe la altaro, -- petanta por la
vivo eble -- ho ne, tion li ne faris; sed Dio punos vin, kiuj
kuragxis lasi cxion tiel evolui!
MARGRETE
Mia bona kara patrino, regu vin; vi ne scias, kion vi diras; estas la
aflikto, kiu parolas.
SINJORINO RAGNHILD
Auxskultu, vi Birkibejnoj! Estus Håkon Håkonsson, kiu kusxus cxe la
altaro petegante al regxo Skule por vivo kaj paco!
BIRKIBEJNO
Maldece estas por fidelaj viroj auxdi tiajn vortojn.
MARGRETE
Klinu kapojn antaux la aflikto de edzino!
SINJORINO RAGNHILD
Regxo Skule kondamnita! Gardu vin, gardu vin cxiuj, kiam li revenos
al la potenco!
DAGFINN BONDE
Gxin li neniam plu atingos, sinjorino Ragnhild.
MARGRETE
Silentu, silentu!
SINJORINO RAGNHILD
Cxu vi opinias, ke Håkon Håkonsson kuragxos plenumi la jugxon, se li
kaptos la regxon?
DAGFINN BONDE
Regxo Håkon scias mem se regxa jxuro estas rompebla.
SINJORINO RAGNHILD
(al _Margrete_) Kaj tian sangversxanton vi sekvis en fido kaj amo!
Cxu _vi_ estas la infano de via patro! Ke la puno frapu --! Foriru
de mi, foriru de mi!
MARGRETE
Beata estu via busxo, kvankam vi nun malbenas min.
SINJORINO RAGNHILD
Mi devas iri al Nidaros, en la pregxejon por trovi regxon Skule. Li
forsendis min, kiam li sidis en la felicxo; tiam li ja ne bezonis
min; -- nun li ne kolerigxos, cxar mi venos. Malfermu la pordon por
mi, lasu min iri al Nidaros!
MARGRETE
Mia patrino, pro la kompato de Dio --
(Frapigxas forte sur la monahxeja pordo.)
DAGFINN BONDE
Kiu frapas?
REGXO SKULE
(ekstere) Regxo.
DAGFINN BONDE
Skule Bårdsson!
SINJORINO RAGNHILD
Regxo Skule!
MARGRETE
Mia patro!
REGXO SKULE
Malfermu, malfermu!
DAGFINN BONDE
Ne malfermigxos por senpaculoj.
REGXO SKULE
Estas regxo, kiu frapas, mi diras; regxo, kiu ne havas tegmenton
super la kapo; regxo, kiu bezonas sanktan grundon, por esti sekura
pri sia vivo.
MARGRETE
Dagfinn, Dagfinn, estas mia patro!
DAGFINN BONDE
(iras al la pordo kaj malfermas luketon) Cxu vi venas kun multaj
viroj al la monahxejo?
REGXO SKULE
Kun cxiuj, kiuj estis fidelaj en la mizero.
DAGFINN BONDE
Kiom estas _ili_?
REGXO SKULE
Malpli ol unu.
MARGRETE
Li estas sola, Dagfinn!
SINJORINO RAGNHILD
La kolero de la cxielo frapu vin, se vi neas al li sanktan
grundon!
DAGFINN BONDE
En la nomo de Dio do!
(Malfermas; La Birkibejnoj altestime malkovras siajn kapojn;
_regxo Skule_ venas en la monahxejan korton.)
MARGRETE
(lin cxirkauxbrakante) Mia patro! Mia benita malfelicxa patro!
SINJORINO RAGNHILD
(starigas sin sovagxe inter li kaj la Birkibejnoj.) Vi hipokritas
respekton por li, vi volas perfidi lin, kiel Judas. Ne kuragxu
proksimi al li! Vi ne tusxu lin, tiom longe kiom mi estas en
vivo!
DAGFINN BONDE
Cxi tie li estas sekura, cxar li estas sur sankta grundo.
MARGRETE
Kaj ecx ne unu el cxiuj viaj viroj kuragxis akompani vin
cxi-nokte!
REGXO SKULE
Kaj kanonikoj kaj hirdanoj akompanis min survoje; sed ili sxteliris
for de mi unu post unu, cxar ili sciis, ke estas birkibejnoj en
Elgisetro. Pål Flida estas tiu, kiu forlasis min kiel la lasta; li
akompanis min al la monahxeja pordo; tie li donis al mi la lastan
manpremon, kaj dankis pro la tempo, kiam trovigxis Vårbelgoj en
Norvegio.
DAGFINN BONDE
(al la Birkibejnoj) Eniru vi estroj, kaj staru garde cxe la regxido;
mi devas iri al Nidaros, kaj raporti al la regxo, ke Skule Bårdsson
estas en Elgisetro; en tia granda afero li devas mem agi.
MARGRETE
Ho, Dagfinn, Dagfinn, cxu tion vi volas!
DAGFINN BONDE
Malbone mi alie servus regxon kaj landon. (al la viroj) Sxlosu la
pordon post mi, atentu pri la infano, kaj ne malfermu por iu ajn
antaux ol la regxo venos. (mallauxte al _Skule_) Adiaux, Skule
Bårdsson, -- kaj Dio donu al vi beatan finon.
(Eliras tra la pordo; la Birkibejnoj fermas post li, kaj iras en
la kapelon)
SINJORINO RAGNHILD
Jes, lasu Håkon veni; mi ne malkaptas vin; mi tenas vin tiel preme
kaj kare inter miaj brakoj, kiel mi neniam antauxe tenis vin.
MARGRETE
Ho, kiel pala vi estas -- kaj maljunigxinta; vi frostas.
REGXO SKULE
Mi ne frostas, -- sed mi estas laca, laca.
MARGRETE
Do envenu, kaj ripozu --
REGXO SKULE
Jes, jes; certe do baldaux estos la tempo ripozi.
SIGRID
(el la kapelo) Fine vi venis, frato!
REGXO SKULE
Sigrid! Cxu vi cxi tie?
SIGRID
Mi ja promesis, ke ni renkontigxus, kiam vi bezonus min en via plej
alta mizero.
REGXO SKULE
Kie estas via infano, Margrete?
MARGRETE
Gxi dormas en la sakristio.
REGXO SKULE
Do la parencaro estas kolektita en Elgisetro cxi-nokte.
SIGRID
Jes, kolektita post longaj erarvojaj tempoj.
REGXO SKULE
_Nun_ nur mankas al ni Håkon Håkonsson.
MARGRETE kaj SINJORINO RAGNHILD
(krocxas sin firme al li kun dolora ekkrio) Mia patro! -- Mia
edzo!
REGXO SKULE
(rigardas ilin en emocio) Cxu vi amis min tiel alte, vi du? Mi
sercxis la felicxon fore en la fremdejo, kaj ne atentis, ke mi havas
hejmon, kie mi povus trovi gxin. Mi cxasis amon tra peko kaj kulpo,
kaj neniam sciis, ke mi posedis gxin laux la legxo de Dio kaj la
homoj. -- Kaj vi, Ragnhild, mia edzino, vi, kontraux kiu mi tiom
multe pekis, vi metas vin varme kaj mole al mi en la momento de
mizero, vi kapablas tremi kaj timi por la vivo de tiu viro, kiu
neniam jxetis sunbrilon sur vian vojon.
SINJORINO RAGNHILD
Vi pekus! Ho, Skule, ne parolu tiel; ne kredu, ke mi iam kuragxus
riprocxi vin! Mi cxiam estis tro simpla por vi, mia alta edzo; ne
povas kusxi kulpo sur iu faro de vi.
REGXO SKULE
Cxu vi tiel certe fidis min, Ragnhild?
SINJORINO RAGNHILD
De la unua tago, kiam mi vidis vin.
REGXO SKULE
(vigle) Kiam Håkon venos, mi volas peti gracon! Vi mildaj, karaj
virinoj, -- ho, tamen estas bele vivi!
SIGRID
(kun esprimo de timego) Skule, mia frato! Veo al vi se vi
erarvojigxos cxi-nokte! (Bruo ekstere; tuj poste iuj frapas la
pordon.)
MARGRETE
Auxdu, auxdu! Kiuj estas tiuj, kiuj alsturmas!
SINJORINO RAGNHILD
Kiu frapas la pordon?
VOCXOJ
(ekstere) La urbanoj el Nidaros! Malfermu! Ni scias, ke Skule
Bårdsson estas tie interne!
REGXO SKULE
Jes, li estas cxi tie interne; -- kion vi volas al li?
BRUANTAJ VOCXOJ
(ekstere) Elvenu, elvenu! Vi mortu, vi diabla viro!
MARGRETE
Kaj per tio vi urbanoj kuragxas minaci?
UNU SOLA
Regxo Håkon kondamnis lin en Oslo.
IU ALIA
Mortigi lin estas la devo de kiu ajn!
MARGRETE
Mi estas la regxino; mi ordonas al vi foriri de cxi tie!
VOCXO
Estas la filino de Skule Bårdsson kaj ne la regxino, kiu tiel
parolas.
IU ALIA
Vi ne havas potencon super vivo kaj morto; la regxo kondamnis
lin!
SINJORINO RAGNHILD
Eniru en la pregxejon, Skule. Pro la kompatema Dio, ne lasu la
sangversxulojn proksimi al vi!
REGXO SKULE
Jes, en la pregxejon; por tiuj ekstere mi ne volas fali. Mia edzino,
mia filino; estas kvazaux mi trovis pacon kaj lumon; ho, mi ne devas
perdi tion tiel rapide! (volas rapidi en la kapelon)
PETER
(ekstere dekstre) Mia patro, mia regxo! _Nun_ vi baldaux havos la
venkon!
REGXO SKULE
(kun krio) _Li!_ Li! (falglitas sur la pregxejan sxtuparon)
URBANO
(ekstere) Vidu, vidu! la pregxejrabisto grimpas trans la monahxejan
tegmenton!
ALIULOJ
Jxetu al li sxtonojn! Jxetu al li sxtonojn!
PETER
(aperas sur tegmento dekstre, kaj saltas malsupren en la korton)
Bonvenon, mia patro!
REGXO SKULE
(rigardas lin en teruro) Vin -- vin mi forgesis --! De kie vi
venas?
PETER
(sovagxe) Kie estas la regxido?
MARGRETE
La regxido?
REGXO SKULE
(eksaltas) De kie vi venas, mi demandas?
PETER
De la Hladakabo; mi avertis al Bård Bratte kaj la Vårbelgoj, ke la
regxido estas en Elgisetro cxi-nokte.
MARGRETE
Dio!
REGXO SKULE
Tion vi faris! kaj nun?
PETER
Li kolektas la aron denove, kaj ili iros supren al la monahxejo. --
Kie estas la regxido, virino?
MARGRETE
(kiu ekstaris antaux la pregxeja pordo) Gxi kusxas en la
sakristio!
PETER
Same bone se gxi kusxus sur la altaro! Mi elportis la sanktejon de
Olaf, -- mi ankaux ne timas sercxi la regxidon!
SINJORINO RAGNHILD
(krias al _Skule_) Li estas tiu, kiun vi amis tiel alte!
MARGRETE
Patro, patro! Kiel povis vi forgesi nin cxiujn pro li!
REGXO SKULE
Li estis pura, kiel sxafido de Dio, kiam la pentanta virino donis lin
al mi; -- estas la fido en mi, kiu faris lin _tiu_, kiu li nun
estas.
PETER
(sen lin auxskultante) La infano devas esti elportata! Mortigu gxin,
mortigu gxin inter la brakoj de la regxino, -- tiuj estis la vortoj
de regxo Skule en Oslo!
MARGRETE
Peko, peko!
PETER
Sanktulo povus sekure tion fari, kiam mia patro tion diris! Mia patro
estas la regxo! cxar li posedas la grandan regxan penson!
LA URBANOJ
(frapas al la pordo) Malfermu! Elvenu, vi kaj la pregxejrabisto; alie
ni ekbruligos la monahxejon!
REGXO SKULE
(kvazaux kaptita de forta decido) La granda, regxa penso! Jes _gxi_
estas, kiu venenigis vian junan karan animon! Pura kaj senkulpa mi
devus redoni vin. Estas la fido al mi, kiu pelas vin tiel sovagxe de
peko al peko, de morta kulpo al morta kulpo! Ho, sed ankoraux mi
povas savi vin; mi povas savi nin cxiujn (krias al la fono) Atendu,
atendu, vi urbanoj tie ekstere; mi venos!
MARGRETE
(en teruro kaptas lian manon) Mia patro, kion vi volas?
SINJORINO RAGNHILD
(krocxas sin al li kun krio) Skule!
SIGRID
(fortiras ilin de li, kaj krias en sovagxa, brila gxojo:) Lasu lin,
lasu lin, vi virinoj; -- kreskas flugiloj cxe lia penso nun!
REGXO SKULE
(firme kaj forte al _Peter_) Vi vidis en mi la cxiele elektitan, --
_tiun_ kiu realigus la grandan regxan faron en la lando. Rigardu min
pli proksime, vi erarvojigxinto! La regxaj cxifonoj, per kiuj mi
beligis min, ili estis pruntitaj kaj sxtelitaj, -- nun mi demetas
ilin unu post unu.
PETER
(en timo) Mia alta, glora patro, ne parolu tiel!
REGXO SKULE
La regxa penso estas tiu de Håkon, ne la mia; sole li ricevis la
potencon de la Sinjoro, kiu povos fari gxin vero. Vi fidis mensogon;
turnu vin for de mi, kaj savu vian animon.
PETER
(kun rompita vocxo) La regxa penso estas tiu de Håkon!
REGXO SKULE
Mi volis esti la plej alta en la lando. Dio, Dio; vidu, mi humiligas
min antaux vi, kaj staras kiel la plej simpla el cxiuj.
PETER
Forprenu min de la tero, Sinjoro! Punu min pro mia tuta kulpo; sed
prenu min for de la tero; cxar cxi tie mi nun estas senpaca!
(glitfalas sur la pregxejan sxtuparon)
REGXO SKULE
Mi havis amikon, kiu sangis por mi en Oslo. Li diris: Viro povas fali
por la vivotasko de aliulo; sed se li dauxrigu vivi, li devas vivi
por sia propra. -- Mi ne havas vivotaskon por kiu vivi; mi ankaux ne
povas vivi por tiu de Håkon, -- sed mi povas fali por gxi.
MARGRETE
Ne, ne, vi neniam faru!
REGXO SKULE
(prenas sxian manon, kaj rigardas sxin milde) Cxu vi amas vian edzon,
Margrete?
MARGRETE
Pli alte ol cxio en la mondo.
REGXO SKULE
Vi povis elteni, ke li eldiris super mi la kondamnon al morto; sed
cxu vi ankaux povus elteni tion, ke li plenumu gxin?
MARGRETE
Sinjoro de la cxielo, donu al mi forton!
REGXO SKULE
Cxu vi povus, Margrete?
MARGRETE
(mallauxte en teruro) Ne, ne, -- ni devus disigxi, -- mi ne plu
kuragxus vidi lin!
REGXO SKULE
Vi estingus la plej belan lumon el _lia_ vivo kaj el la via; -- estu
trankvila, Margrete, -- vi ne bezonos tion.
SINJORINO RAGNHILD
Forvelu el la lando, Skule; mi akompanos vin kien ajn kaj kiom foren
vi volas.
REGXO SKULE
(kapskuante) Kun mokanta ombro inter ni? -- Cxi-nokte mi la unuan
fojon trovis vin; ne devas esti ombro inter mi kaj vi, mia silenta,
fidela edzino; -- tial ankaux ne devas esti kuna vivo inter ni du sur
la tero.
SIGRID
Mia regxa frato! Mi vidas, ke vi ne bezonas min; mi vidas, ke vi
scias, kiun vojon vi iru.
REGXO SKULE
Estas viroj, kiuj kreigxis por vivi, kaj viroj, kiuj kreigxis por
morti. Mia volo cxiam volis tien, kien la fingro de Dio ne montris;
tial mi neniam vidis la vojon klare antaux nun. Mian silentan hejman
vivon mi perfidis, gxin mi ne povas regajni; kion mi pekis kontraux
Håkon, mi povos pagi liberigante lin de regxa devo, kiu disigus lin
de la plej kara, kion li posedas. La urbanoj staras ekstere; mi ne
volas atendi regxon Håkon! La Vårbelgoj estas proksimaj; tiom longe
kiom mi estos en vivo, ili ne formetos sian intencon; se ili trovos
min cxi tie, mi ne povos savi vian infanon, Margrete. -- Vidu, vidu,
supren! Vidu kiel gxi paligxas kaj malaperas, la ardanta glavo, kiu
estis tirita super mi! Jes, jes, -- Dio parolis, kaj mi komprenis
lin, kaj lia kolero silentigxis. Ne estas en la sanktejo de
Elgisetro, kie mi jxetos min teren por peti gracon de tera regxo; --
mi devas eniri en la altan pregxejon kun la stela volbo supere, kaj
estas al la regxo de la regxoj, ke mi petu gracon kaj savon por mia
vivotasko.
SIGRID
Ne kontrauxstaru lin! Ne kontrauxstaru al la voko de Dio! Tagigxas;
tagigxas en Norvegio, kaj tagigxas en lia maltrankvila animo! Cxu ni
terurigitaj virinoj ne staris suficxe longe en kasxcxambroj,
terurfrapitaj kaj nin kasxantaj en la plej mallumaj anguloj,
auxskultante al la teruro, kiu farigxis ekstere, auxskultante al la
sangotrajno, kiu trairis la landon de unu fino al la alia? Cxu ni ne
kusxis palaj kaj sxtonigxintaj en la pregxejoj, kaj ne kuragxis
elrigardi, kiel la discxiploj de Kristo en Jerusalemo la grandan
Sanktan Vendredon, kiam la procesio iris al Golgato! Uzu viajn
flugilojn, kaj veo al tiuj, kiuj volas ligi vin nun!
SINJORINO RAGNHILD
Iru en paco, mia edzo! Iru tien, kie neniu mokanta ombro staros inter
ni, kiam ni denove renkontigxos. (rapidas en la kapelon)
MARGRETE
Mia patro, adiaux, adiaux, -- milfoje adiaux! (sekvas _sinjorinon
Ragnhild_)
SIGRID
(malfermas la pregxejan pordegon, kaj vokas enen:) Ekstaru, ekstaru
cxiuj virinoj! Kunvenu en pregxo; sendu mesagxon supren kun kanto al
la Sinjoro, kaj informu lin, ke nun venas Skule Bårdsson pentante
hejmen de sia neobeema vago sur la tero!
REGXO SKULE
Sigrid, mia fidela fratino, salutu regxon Håkon de mi; diru al li, ke
ecx en mia lasta momento mi ne scias, cxu li estas la regxe naskita,
sed ke mi neskueble scias: _Li_ estas tiu, kiun Dio elektis.
SIGRID
Mi donos al li vian saluton.
REGXO SKULE
Kaj ankoraux unu saluton vi devas sendi. Sidas pentanta virino norde
en Hålogalando; diru al sxi, ke sxia filo iris antauxe; li sekvis
min, kiam estis la plej granda dangxero por lia animo.
SIGRID
Mi faros.
REGXO SKULE
Diru al sxi, ke ne estis per la koro, ke li pekis; sxi certe
renkontos lin denove pura kaj senkulpa.
SIGRID
Mi faros, -- (montrante al la fono) Auxdu, ili rompas la
sxlosilon!
REGXO SKULE
(montras al la kapelo) Auxdu, tie ili kantas lauxte al Dio por savo
kaj paco!
SIGRID
Auxdu, auxdu! Cxiuj sonoriloj en Nidaros sonorigas --!
REGXO SKULE
(ridetas malgxoje) Ili sonorigas regxon al la tombo.
SIGRID
Ne, ili nun sonorigas vian gxustan kronadon! Adiaux, mia frato; lasu
la purpuran mantelon de la sango flui vaste sur viaj sxultroj; cxiu
peko kovrigxu sub _gxi_! Eniru, eniru en la grandan pregxejon, kaj
prenu la kronon de la vivo! (rapidas en la kapelon)
(Kantado kaj sonorigado dauxras dum la sekvo.)
VOCXOJ
(ekstere de la pordo) _Nun_ la sxlosilo estas for! Ne devigu nin
rompi la pregxejan pacon!
REGXO SKULE
Mi venos.
LA URBANOJ
Kaj ankaux la pregxejrabisto elvenu!
REGXO SKULE
Ankaux la pregxejrabisto venos, jes! (iras al _Peter_) Mia filo, cxu
vi estas preta?
PETER
Jes, mia patro, mi estas preta.
REGXO SKULE
(rigardas supren) Dio, mi estas malricxa viro, mi havas nur mian
vivon por doni; sed prenu gxin, kaj savu la grandan regxan penson de
Håkon. Jen nun, donu al mi vian manon.
PETER
Jen mia mano, patro.
REGXO SKULE
Kaj ne timu por tio, kio nun venos.
PETER
Ne, patro, mi ne timas, kiam mi iras kune kun vi.
REGXO SKULE
Pli sekuran vojon ni du neniam iris kune. (Li malfermas la pordon; la
urbanoj staras amase ekstere kun levitaj armiloj.) Jen ni estas; ni
venas libervole; sed ne haku lian vizagxon.
(Ili iras eksteren, manon en mano; la pordego alglitas.)
VOCXO
Ne celumu, ne sxparu; -- haku ilin kie ajn!
VOCXO de REGXO SKULE
Malhonore estas agi tiel al estroj!
(Mallonga armilbruo; poste pezaj faloj; momenton cxio farigxas silenta.)
VOCXO
Ili estas mortaj, ambaux! (La regxa korno auxdigxas.)
ALIA VOCXO
Jen venas regxo Håkon kun sia hirdo!
LA AMASO
Saluton, Håkon Håkonsson; nun vi ne plu havas malamikojn!
GREGORIUS JONSSON
(haltas cxe la mortintoj) Mi tamen venis tro malfrue! (iras en la
monahxejan korton)
DAGFINN BONDE
Malfelicxe por Norvegio, se Vi estus pli frue veninta! (elkrias) Enen
cxi tie, regxo Håkon!
HÅKON
(hezitante) La korpo gxene baras la vojon!
DAGFINN BONDE
Se Håkon Håkonsson volas antauxen, li devas iri trans la korpon de
Skule Bårdsson!
HÅKON
En la nomo de Dio do! (tretas trans la korpon, kaj envenas)
DAGFINN BONDE
Fine Vi povos iri al la regxa tasko kun liberaj manoj. Tie interne Vi
havas tiujn, kiujn vi amas; en Nidaros la paco estas sonorigata en la
landon, kaj tie _li_ kusxas, kiu estis al Vi la plej kontrauxa el
cxiuj.
HÅKON
Cxiuj jugxis lin malgxuste; estis enigmo pri li.
DAGFINN BONDE
Enigmo?
HÅKON
(kaptas lian brakon, kaj diras malrapide:) Skule Bårdsson estis de
Dio elpelito sur la tero; tio estis la enigmo pri li.
(La kantado de la virinoj sonas pli lauxte el la kapelo; cxiuj
sonoriloj dauxre sonoras en Nidaros.)
Kurteno
End of the Project Gutenberg EBook of La Tronpretendantoj, by Henrik Ibsen
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA TRONPRETENDANTOJ ***
***** This file should be named 26480-8.txt or 26480-8.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/2/6/4/8/26480/
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.net/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including including checks, online payments and credit card
donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.net
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.